Μετά από μια κρίση το θύμα πρέπει να ανακτήσει τη χαμένη ανταγωνιστικότητα της. Αυτή είναι μια αργή διαδικασία μέσα σε μια νομισματική ένωση. Διαδικασία που επίσης χειροτερεύει το βάρος του χρέους σε αληθινούς όρους. Έτσι, αυτή η διαδικασία προσαρμογής μπορεί να αποβεί αποσταθεροποιητική.
Η Ευρωζώνη είναι εγγενώς εύθραυστη στο σύνολο της. Ακόμα λόγω της αλληλοσύνδεσης των χρηματοπιστωτικών συστημάτων η αδυναμία ενός μέλους της Ευρωζώνης γίνεται αδυναμία όλων. Τί μπορεί να γίνει γι αυτό; Υπάρχουν τρεις λύσεις για την Ευρωζώνη. Είτε θα αποδεχθεί το γεγονός ότι είναι εύθραυστη, είτε θα ομογενοποιηθεί, είτε θα προχωρήσει στο να γίνει μια πιο στενή ένωση.
Η πρώτη επιλογή είναι ισοδύναμη με το να λειτουργεί η Ευρωζώνη σύμφωνα με τον πάλαι ποτέ κανόνα του χρυσού, όπου τα νομίσματα είναι αυστηρά κλειδωμένα σε μια ισοτιμία. Σε ένα τέτοιο κόσμο οι κυβερνήσεις δεν θα διαπλέκονται με το χρηματοπιστωτικό σύστημα αφήνοντας το στην τύχη του. Επίσης η δημοσιονομική πολιτική θα βαθαίνει αντί να λειαίνει τον οικονομικό κύκλο. Αυτή η επιλογή είναι ισοδύναμη με ένα "άλμα στο παρελθόν", στον 19ο αιώνα. Είναι δύσκολο να πιστέψει κάνεις ότι οι Ευρωπαίοι θα κάνουν μια τέτοια επιλογή.
Η δεύτερη επιλογή είναι ισοδύναμη με το να περιοριστεί η Ευρωζώνη σε χώρες που έχουν σχετικά τα ίδια χαρακτηριστικά και έτσι δεν είναι πιθανό να δημιουργούνται μεγάλες αποκλίσεις. Η κίνηση όμως προς αυτή την κατεύθυνση προϋποθέτει το μεταβατικό σοκ της εν μέρη διάλυσης της Ευρωζώνης. Ακόμα οι χώρες με μεγάλα πλεονάσματα θα αντιμετώπιζαν σαν αποτέλεσμα μια τεράστια ανατίμηση του νομίσματος τους.
Η τρίτη επιλογή είναι να κινηθεί η Ευρώπη προς την ομοσπονδοποίηση. Αυτό είναι αυτό που σήμερα παρατηρούμε να γίνεται με έναν αργό και βασανιστικό τρόπο. Γίνεται επίσης με τρόπο που γεννά μια σειρά από προβλήματα, αφού τα χρήματα που διαθέτουν οι μηχανισμοί διάσωσης δεν είναι αρκετά, τα επιτόκια είναι επικίνδυνα μεγάλα, οι ρήτρες συλλογικής ευθύνης στα ομόλογα μετά το 2013 εγγυώνται μια νέα κρίση, κτλ.
Κλειδί για να προχωρήσει αυτή η λύση είναι για πολλούς η έκδοση ευρωομολόγων. Όμως κάτι τέτοιο δεν αρκεί. Ας σκεφτούμε τι δυνατότητες έχει η ομοσπονδιακή κυβέρνηση των ΗΠΑ σε σχέση με την Καλιφόρνια. Αν η Καλιφόρνια χρεοκοπήσει το ομοσπονδιακό σύστημα παρεμβαίνει αυτόματα ώστε να εξασφαλίσει ότι η κοινωνική ασφάλιση και η δαπάνες υγείας θα συνεχίσουν να πληρώνονται. Μια χρεοκοπία θα ήταν επώδυνη, αλλά όχι καταστροφική. Αντίθετα οι Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις με την είσοδο τους στην Ευρωζώνη παρέδωσαν μια σειρά από ρυθμιστικούς μηχανισμούς που διέθεταν στις Βρυξέλλες. Χωρίς όμως να πάρουν στα χέρια τους νέους μηχανισμούς
Η Ευρωζώνη πρέπει να πάει μπροστά ή πίσω. Πιθανότατα θα κάνει το πρώτο. Είναι όμως μια πολιτική επιλογή. Είτε οι Ευρωπαίοι πολιτικοί πιστεύουν σε ένα κοινό μέλλον, είτε όχι. Αυτή η επιλογή δεν θα γίνει αύριο. Είναι όμως αναγκαστικό να γίνει κάποια στιγμή.
Πηγή: Financial Times, Martin Wolf