Την ώρα που οι δημοσκόποι ανιχνεύουν πυρετωδώς τι θα περιέχει ο φάκελος τον οποίο θα ρίξουμε στην κάλπη της 6ης Μαΐου, η τρόικα τοποθετεί έναν άλλο φάκελο στις «καλές θέσεις» της πολιτικής επικαιρότητας: Επιθυμεί, λέει, να νομιμοποιηθεί το «φακελάκι» στα νοσοκομεία, ώστε να περιοριστούν οι λίστες αναμονής - κυρίως στα χειρουργεία.
Α, να μην ξεχάσουμε: Η «τροϊκανή» ευλογία προς το «φακελάκι» βασίζεται στην υπόθεση εργασίας ότι για τα αντίστοιχα ποσά θα κόβονται αποδείξεις. Ότι, δηλαδή, οι μεν γιατροί θα είναι άπαντες ειλικρινείς, οι δε πελάτες θα δηλώνουν οπωσδήποτε μια δαπάνη, η οποία αύριο-μεθαύριο ίσως καταγραφεί ως τεκμήριο. Μάλιστα...
Ε, λοιπόν, από ουσιαστικής και ... σημειολογικής πλευράς αυτή η είδηση είναι από τις πλέον ενδιαφέρουσες των ημερών! Εν μέσω του ...αμόκ των περαιτέρω περικοπών που θα πλήξουν την Υγεία (συγγνώμη, τη «σπατάλη»...) καθαγιάζεται το «φακελάκι», άρα επισημοποιείται μια συγκεκριμένη λογική και πρακτική: Αυτή που υπαγορεύει ότι η ταχύτητα – συχνά και η ποιότητα- των παρεχόμενων υπηρεσιών είναι ευθέως ανάλογη της οικονομικής άνεσης του αιτούντος, καθώς και της προθυμίας του να «τα ακουμπήσει». Αν έχεις ... φράγκα, διάβαινε.
Φαντάζομαι την ένσταση: «Καλά ρε φίλε, είπε ποτέ η Τρόικα, η κυβέρνηση του ΓΑΠ, ή του Παπαδήμου ότι αυτό που βιώνουμε είναι δίκαιο κοινωνικά και αποφορτισμένο ταξικά; Την ανάγκη επικαλούνταν όλοι, εξ αρχής».
Πολύ σωστά, μόνο που μας είχαν ... «ζαλίσει τον έρωτα» με εκείνο το φληνάφημα, ότι ο δρόμος των Μνημονίων αν μη τι άλλο θα μειώσει δραματικά τη διαφθορά, το φάσμα των «εξω-θεσμικών» ... ιδιωτικών εξυπηρετήσεων, το «μαύρο» και αδήλωτο χρήμα. Στον απόηχο τόσης ηθικολογίας, οι άνθρωποι θέλουν να κάνουν ... ευυπόληπτο θεσμό το «φακελάκι»!
Κεραυνός εν αιθρία; Δεν θα το έλεγα... Ήδη η κοινωνία εξωθείται μαζικά, αν όχι σε αυτό που θα λέγαμε «καθ' αυτό διαφθορά», σίγουρα πάντως στην ανειλικρίνεια και την απόκρυψη πόρων.
Παράδειγμα πρώτο: Θέτοντας το όριο του αφορολόγητου στο εξωφρενικό ποσό των 5.000 ευρώ, είναι σαν να αναγορεύεις την απόκρυψη εισοδημάτων ως όρο επιβίωσης. Χθες αυτή η απόκρυψη ήταν κυρίως υπόθεση πονηριάς, κουτοπονηριάς, βουλιμίας, «λαμογιάς». Σήμερα, η χθεσινή «λαμογιά» φαντάζει ως αναγκαία ασπίδα, μπας και αναχαιτιστούν ορισμένες από τις επιθέσεις του κυνισμού και του παραλογισμού...
Παράδειγμα δεύτερο: Εκλαμβάνεις περίπου ως ... μηχανή κοπής χαρτονομισμάτων το σπίτι – ας πούμε εξοχικό- που απέκτησε κάποιος όταν είχε αποδοχές απείρως μεγαλύτερες από τις σημερινές, ή όταν του το κληροδότησε ο πατέρας του. Του λες κάτι αμίμητο: Πως εφ' όσον συντηρεί σπίτι, σίγουρα έχει μπόλικα χρήματα - λες και έλεγξες το κτίσμα και το βρήκες λαμπερό σαν τα ανάκτορα του Μπάκιγχαμ, την ημέρα των γενεθλίων της Ελισάβετ. Ακόμη κι αν τα τιμολόγια της ΔΕΗ πιστοποιούν ότι δεν μένει κανείς μέσα μονίμως, εσύ θεωρείς ότι ο ιδιοκτήτης βρήκε τρόπο να νοικιάζει το σπίτι – ας πούμε σε κάποιον που διαθέτει συνήθειες τυφλοπόντικα ή νυκτόβιου πτηνού.
Αν ο δύσμοιρος ιδιοκτήτης καταφέρει τελικά να το νοικιάσει, γιατί να μην επιδιώξει αυτό να γίνει εν κρυπτώ, δίχως να δηλώνει τα εισοδήματα από τα ενοίκια; Γιατί να μη δηλώσει ότι στο σπίτι μένει απλώς ο μπατζανάκης ή ο αδελφός της πεθεράς του; «Χαμένος για χαμένος» δεν είναι;
Παράδειγμα τρίτο: Υποτίθεται πως ένα από ανταλλάγματα που παρέχονται στην κοινωνία για την καταβαράθρωση του βιοτικού της επιπέδου είναι οι εγγυημένες τραπεζικές καταθέσεις – όσες έχουν απομείνει, δηλαδή. Ναι, τουλάχιστον μέχρι νεωτέρας δεν τις καταβροχθίζει κανένας άλλος: Τις ξεκοκαλίζει, λίγο – λίγο ή ταχύτερα (εξαρτάται από το ύψος κάθε κατάθεσης) ο ... Μινώταυρος των απανωτών, εν πολλοίς παρανοϊκών χαρατσιών. Υποψήφιοι να του κάνουν παρέα είναι οι κρατικοί εισπρακτικοί μηχανισμοί, εάν οι καταθέτες αδυνατούν να αποπληρώσουν χρέη.
Φυσικό δεν είναι, λοιπόν, αναρίθμητοι καταθέτες να σκέφτονται να αποσύρουν από τις τράπεζες τα χρήματά τους, τα οποία μπορεί αφενός να είναι προϊόντα μόχθου δεκαετιών και αφετέρου να προορίζονται για «δίχτυ ασφαλείας»- προσωπικής ή οικογενειακής- στους επίφοβους καιρούς που ζούμε; Χίλιες φορές προτιμότερο είναι για αυτούς το σεντούκι ή μια θυρίδα ασφαλείας, που δίνει τη δυνατότητα απόκρυψης αυτών των χρημάτων από την Εφορία (αν δεν κάνω λάθος, από φέτος δηλώνουμε και τις τραπεζικές μας καταθέσεις).
Το χειρότερο είναι πως, αν δεν διακοπεί το έργο «ανέχεια στο φουλ- ελπίδα στο μηδέν», όλη αυτή η εξώθηση προς το «κρυφτούλι» θα φαντάζει όντως παιδικό παιχνιδάκι μπροστά στα κύματα της hardcore διαφθοράς που καταφθάνουν.
Τη διαφθορά δεν την φέρνουν μόνο οι μίζες και οι διάφορες Siemens στις εποχές των μεγάλων έργων, των «παχιών αγελάδων» και του νεοπλουτισμού που χαμογελά σε πολλούς. Τη διαφθορά την κομίζουν και οι εποχές της ένδειας, που κατά τ' άλλα είναι και καιρός «ευκαιριών», για ορισμένους. Ενδέχεται μάλιστα να είναι αγριότερη- ίσως και πιο ευρηματική- η διαφθορά στους κακούς καιρούς: Αυτό δεν συμβαίνει με οτιδήποτε φέρει τη σφραγίδα του ενστίκτου της επιβίωσης;
Βιώνουμε ένα ζωντανό εφιάλτη ο οποίος, όπως τονίζουν πλέον οι σοβαρότεροι αναλυτές και οικονομολόγοι, ούτε σε διέξοδο οδηγεί, ούτε αναπόφευκτος ήταν. Το διαλαλεί ο Τζόζεφ Στίγκλιτς. Το επισημαίνει ο Γερμανός Γκούσταβ Χορν, επικεφαλής του Ινστιτούτου Μακροοικονομίας και διευθυντής του Ινστιτούτου Μακροοικονομίας και Οικονομικής Ανάπτυξης του Ιδρύματος «Ηans-Βοckler». Το γράφει ο «Independent», πρεσβεύοντας μάλιστα την άποψη ότι η Ελλάδα σήμερα υποφέρει εξ αιτίας, όχι τόσο των δικών της οικονομικών «κουσουριών», αλλά «του πιο ηλίθιου οικονομικού πειράματος στη σύγχρονη ιστορία».
Ακόμη όμως κι αν έλειπαν τέτοιες -αυξανόμενες κατά πολύ, εσχάτως- διεθνείς γνωματεύσεις, εμείς εδώ θα ξέραμε ότι παρέα με τους ανθρώπους στενάζουν κι οι αριθμοί. Η μείωση (σχεδόν 7%) που υπέστη το ελληνικό ΑΕΠ μέσα στο 2011 ήταν η μεγαλύτερη που σημειώθηκε στη χώρα από τις αρχές του 20ου αιώνα, εξαιρουμένων μόνο των πολεμικών περιόδων! Ο δρόμος «διάσωσης» που επελέγη το 2010 ανέβασε το χρέος από το 120% στο 169% του ΑΕΠ και στην καλύτερη των περιπτώσεων το δεύτερο πρόγραμμα θα μας οδηγήσει σε οκτώ χρόνια στο ... αρχικό 120%. Η κυβέρνηση Παπαδήμου σχεδόν ... γιόρτασε το «κούρεμα» των 105 δισ. ευρώ, λες και δεν συνοδεύεται από νέο δανειακό βάρος ύψους 130 δισ. ευρώ.
Ανθρώπινο είναι να αρνείσαι να πιστέψεις πως όλα αυτά συμβαίνουν, χωρίς να διαφαίνεται φως στον ορίζοντα. Δεν το χωράει ο νους σου, δεν το αντέχεις. Τι έκαναν λοιπόν πολλοί άνθρωποι, για να αντέξουν; Έγιναν ... εκουσίως εύπιστοι. Βρήκαν καταφύγιο στην προσδοκία, πως όσα ζούμε τώρα θα ξεριζώσουν από τη χώρα τα δαιμόνια της διαφθοράς. Πώς έκαιγαν τις γυναίκες στο Μεσαίωνα και θεωρούσαν ότι τις απελευθέρωναν από το Σατανά; Ε, κάτι ανάλογο.
Να βρούμε, βρε αδελφέ, ένα «ουδέν κακόν αμιγές καλού» κι ας είναι δυνανάλογο το βάρος του «καλού» και του «κακού». Όπως έλεγε κάποιος, «κόβουν άδικα, τόσο πολύ, τις συντάξεις τόσου κόσμου, αλλά τουλάχιστον δεν θα παίρνουν συντάξεις κι οι ψευτο-ανάπηροι». Λες κι ήταν ...νομοτέλεια να συμβούν και τα δυο.
Η αναζήτηση αυτού του ψυχολογικού καταφυγίου θυμίζει άνθρωπο ο οποίος, ενώ βλέπει κάποιον να σηκώνει ρόπαλο και να ετοιμάζεται να του τσακίσει το κεφάλι, σκέφτεται ότι τουλάχιστον το κτύπημα θα διώξει το ενοχλητικό κουνούπι που έχει καθίσει στον αυχένα και τον τσιμπά. Οι περί Υγείας νουθεσίες της Τρόικα δείχνουν ότι μια χαρά μπορεί να παραμένει το κουνούπι στη θέση του, ρουφώντας αίμα κι από το ανοιγμένο κεφάλι.
Δεν ξέρω αν οι εύπιστοι θα αρχίσουν να το ξανασκέφτονται. Ίσως χρειαστεί πρώτα να περάσει η διάσειση και να επανέλθει στα καλά του το κεφάλι. Σε περίπτωση νοσηλείας, καλή τύχη: Η ... αδιάφθορη Τρόικα γουστάρει το «φακελάκι»...