Μπορεί να έχεις όλα τα δίκια του κόσμου αλλά όταν, αντί να διαμαρτυρηθείς πολιτισμένα, βγαίνεις και θίγεις και ξεκατινιάζεις και δεν σέβεσαι, μένεις τελικά μίζερος και μόνος.
Την περασμένη Τρίτη έδωσε την περίφημη συνέντευξη Τύπου ο πρώην καλλιτεχνικός διευθυντής του Ελληνικού (Διεθνούς...) Φεστιβάλ, Γιαν Φαμπρ, μαζί με τον Υπουργό Πολιτισμού που τον επέλεξε, Αριστείδη Μπαλτά.
Από εκείνη την ημέρα άρχισε ένας αγώνας διαμαρτυρίας-σταύρωσης τόσο του Βέλγου εικαστικού, όσο και του Ελληνα Υπουργού. Οχι ότι δεν υπήρχε λόγος διαμαρτυρίας... Ο Γιαν Φαμπρ δήλωσε με πάσα ειλικρίνεια ότι δεν γνώριζε τα καλλιτεχνικά πράγματα στην Ελλάδα, οπότε δεν θα κοίταζε εκείνος τις ελληνικές προτάσεις, αλλά θα τις αναλάμβανε το Υπουργείο Πολιτισμού. Ο Υπουργός Πολιτισμού από την άλλη, δεν φάνηκε να καθησυχάζει τους καλλιτέχνες επαρκώς για τη γρήγορη και αποτελεσματική πορεία των αιτήσεων-παρουσιάσεών τους. Σε κάθε περίπτωση έγιναν λάθος χειρισμοί και διατυπώσεις και εκείνη η συνέντευξη Τύπου ήταν το λιγότερο, ατυχής.
Αυτό όμως το ξέφρενο πάρτι λασπολογίας ενάντια στον διάσημο Ευρωπαίο εικαστικό, που άρχισε από τους καλλιτέχνες και συνεχίστηκε σε όλα τα ηλεκτρονικά και κοινωνικά μέσα της Ελλάδας ήταν άνευ προηγουμένου. Τελικά ο Γιαν Φαμπρ παραιτήθηκε έχοντας πάνω του όλα τα φώτα της διεθνούς δημοσιότητας. Οσο για εμάς, δείξαμε διεθνώς το χειρότερο πρόσωπό μας, και πλήξαμε την εικόνα ενός θεσμού που αν μη τι άλλο ήταν ένα από τα λίγα για τα οποία μπορούσαμε μέχρι σήμερα να υπερηφανευόμαστε.
Τι μας διδάσκει λοιπόν σήμερα όλος αυτός ο σαματάς;
1ο μάθημα: Οταν είσαι ξένος σε μια χώρα, δίνεις την πρώτη σου συνέντευξη Τύπου και το κοινό σου είναι άνθρωποι που περιμένουν να ζήσουν οικονομικά μερικούς μήνες από αυτά που θα επιλέξεις να παρουσιάσεις (και μάλιστα εν καιρώ τρομακτικής κρίσης) δεν μπορείς να λες «δεν σας ξέρω, δεν θα ασχοληθώ μαζί σας φέτος, θα ασχοληθεί το υπουργείο».
2ο μάθημα: Οταν είσαι υπουργός και ξέρεις τι θα πει Ελληνας, δεν αφήνεις έναν διεθνώς καταξιωμένο καλλιτέχνη που έχει όλα τα φώτα της δημοσιότητας πάνω του, να κάνει εχθρό του μέσα σε μια μέρα όλο το ελληνικό καλλιτεχνικό κατεστημένο. Ο διεθνής καλλιτέχνης είναι επιλογή σου, έχεις την ευθύνη της επιλογής σου και οφείλεις να προστατέψεις την επιλογή σου και την εικόνα της χώρας προς τα έξω.
3ο μάθημα: Οταν είσαι υπουργός στην Ελλάδα, πρέπει να ξέρεις ότι κανείς πια δεν εμπιστεύεται κανένα υπουργείο για να κάνει τη δουλειά του. Εκτός αν ο υπουργός είναι φίλος του. Ειδικά λοιπόν αυτή την εποχή, που ο καλλιτεχνικός χώρος δεινοπαθεί οικονομικά, ήταν επόμενο ότι θα υπήρχαν αντιδράσεις έντονες, ίσως και ανεξέλεγκτες, όταν οι δηλώσεις περί αποφάσεων είναι λίγο... φλου.
4ο μάθημα: Οταν είσαι υπουργός και ξέρεις ότι δεν έχεις λεφτά, δεν ανοίγεις γύρω σου πολλά μέτωπα. Ο Γιώργος Λούκος ήταν ένας πολύ καλός διευθυντής – διεθνούς βεληνεκούς αλλά και γνώστης της σημασίας των ισορροπιών μέσα στη χώρα (καλλιτεχνικών και άλλων). Επίσης ήταν έμπειρος στην κρίση, κανένας ξένος καλλιτέχνης, curator, καλλιτεχνικός διευθυντής δεν έχει ανάλογη εμπειρία. Οταν ξέρεις λοιπόν ότι δεν μπορείς να προσφέρεις κάτι καλύτερο από αυτό που έχεις, μην χαλάς αυτό που έχεις. Ασ' το για αργότερα.
5ο μάθημα: Οταν είσαι Ελληνας καλό είναι να ξεκαθαρίσεις μέσα σου ότι θα είσαι για καιρό ένοικος μιας μίζερης πολυκατοικίας. Αυτή είναι η χώρα. Ξέχνα τα μεγαλεία, ξέχνα την εξωστρέφεια, ξέχνα τον πολιτισμό. Αυτό που συνέβη τις προηγούμενες μέρες, ήταν σαν την κόλαση στις συνελεύσεις της πολυκατοικίας. «Ποιος είναι ο Φαμπρ; Persona non grata! Aνθέλληνας! Να φύγει αυτός και να παραιτηθεί και ο Μπαλτάς!».
6ο μάθημα: Ας μην απορούμε που μας κοιτάζουν οι ξένοι και δεν μας υπολογίζουν σε τίποτα πια. Μ΄αυτά και μ΄εκείνα δεν μας θεωρούν σοβαρή περίπτωση. Πιθανότατα να έχουν άδικο, αλλά εμείς, από μόνοι μας τρέφουμε το κακό στερεότυπο. Μετά το δημόσιο και διεθνές ξεκατίνιασμα του Φαμπρ (Φάμπρ πλέον στην Ελλάδα=γάτες και πέη), δεν φαντάζομαι ότι έχουμε δικαίωμα να μιλάμε για σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό διεθνώς. Η εικόνα δεν συνάδει. Φερθήκαμε απρεπώς, φερθήκαμε σαν απολίτιστοι, χάσαμε κάθε δίκιο, τελεία και παύλα.
7ο μάθημα: Κι έτσι αυτό το καλοκαίρι θα έχουμε ένα πρώτης τάξεως Ελληνικό Φεστιβάλ! Με ό,τι είχε κανονιστεί από τον Γιώργο Λούκο και με ό,τι προλάβει να κανονίσει τώρα ο νέος διευθυντής, Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος. Φαντάζομαι ότι οι καλλιτέχνες μας θα είναι ευχαριστημένοι. Οσο για τον περίφημο «διεθνή» χαρακτήρα, ας τον αφήσουμε για άλλη σεζόν. Να ξεχαστεί πρώτα το ρεζιλίκι.