Μια αληθινή ιστορία bullying στην Αθήνα. Η τέχνη αντιγράφει τη ζωή ή το αντίθετο; Και μήπως η τέχνη μάς βοηθάει να λύσουμε ή έστω να δούμε κατάματα μερικά καθημερινά προβλήματα;
Η αληθινή ιστορία: Τέσσερις οικογένειες αποφασίζουν να ναυλώσουν αντί 1.000 ευρώ τον μήνα ένα αυτοκίνητο με σοφέρ για να πηγαινοφέρνει τα παιδιά τους στο ιδιωτικό σχολείο. Καθημερινοί επιβάτες είναι δύο αγόρια και δύο κορίτσια, όλα 12 ετών. Τα τυχερά παιδιά γλιτώνουν έτσι χρόνο συγκριτικά με τη διαδρομή που κάνει το σχολικό πούλμαν και έχουν σαφώς λιγότερες πιθανότητες να μπλέξουν σε καταστάσεις bullying. Ολα καλά ως εδώ. Μέχρι που το αγόρι Α αρχίζει να εμφανίζει μια παράξενη συμπεριφορά απέναντι στο κορίτσι Β.
Η συμπεριφορά του αγοριού Α
1. Κάθεται πάντα με το «έτσι θέλω» στη θέση του συνοδηγού και αρνείται να δεθεί.
2. Σπρώχνει το κάθισμα τέρμα πίσω, όταν πίσω του κάθεται το κορίτσι Β.
3. Ζητάει σε κάθε διαδρομή από τον οδηγό να κάνουν στάση σε περίπτερο για να αγοράσει διάφορα προσωπικά είδη – τσίχλες, νερό κτλ.
4. Επιτίθεται λεκτικά στο κορίτσι Β.
5. Πετάει νερό και άλλα αντικείμενα στο κορίτσι Β.
Η αντίδραση των άλλων παιδιών
1. Το κορίτσι Β μπλοκάρει και δεν ξέρει πώς να φερθεί. Πάντως δεν αντεπιτίθεται.
2. Τα άλλα δύο παιδιά δεν παίρνουν καμία θέση.
Ενα απόγευμα το κορίτσι Β εξομολογείται στους γονείς του όσα συμβαίνουν. Εκείνοι ταράζονται. Το επόμενο πρωί, όταν φτάνει το αυτοκίνητο, ο πατέρας κάνει σύσταση στον οδηγό. Η δε μητέρα εξηγεί στα τέσσερα παιδιά ότι όλοι έχουν ίσα δικαιώματα μέσα στο αυτοκίνητο και ότι ο ένας πρέπει να σέβεται τον άλλο.
Την ίδια μέρα μεταξύ των παιδιών
1. Σε όλη τη διαδρομή προς το σχολείο κανείς δεν μιλάει στο κορίτσι Β.
2. Οταν το αυτοκίνητο φτάνει στον προορισμό του και το κορίτσι Β αποβιβάζεται, τα τρία παιδιά εξομολογούνται στον οδηγό ότι φοβούνται να μιλήσουν για το συμβάν στους γονείς τους. Εκείνος τα προτρέπει να το κάνουν.
Την επόμενη μέρα μεταξύ των ενηλίκων
1. Ο πατέρας του αγοριού Α τηλεφωνεί έξαλλος στον ιδιοκτήτη της εταιρείας ενοικίασης του αυτοκινήτου και δηλώνει: «Ή ο Α θα μείνει στο αυτοκίνητο ή η Β. Δεν δέχομαι καμία κυρία να κάνει παρατηρήσεις στον γιο μου».
2. Η μητέρα του άλλου κοριτσιού λέει στη μητέρα της Β –με την οποία είναι καλές φίλες– ότι παραφέρθηκε, ότι ο Α είναι απλώς «ένα παιδί λίγο ζωηρό» και ότι καλά θα κάνει να καλέσει τους γονείς του για να τα βρούνε.
3. Το ίδιο την προτρέπει τηλεφωνικά να κάνει και ο εκνευρισμένος ιδιοκτήτης της εταιρείας ενοικίασης του αυτοκινήτου, ο οποίος θέλει σύντομα μια απάντηση για το ποιο παιδί θα μείνει τελικά στο αυτοκίνητο.
4. Ο πατέρας της Β αρχίζει να ξανασκέφτεται το συμβάν, λέει στη σύζυγό του «ίσως ήσουν τελικά λίγο υπερβολική» και σχεδόν δέχεται την ιδέα της συνάντησης των τεσσάρων.
5. Η μητέρα της Β αισθάνεται σαν να υφίσταται bullying η ίδια. Γνωρίζει την οικογένεια του αγοριού Α, αλλά δεν θέλει να έρθει σε επαφή μαζί τους για λόγους που δεν είναι δυνατόν να γραφτούν εδώ.
6. Η μόνη ελπίδα λοιπόν για τη μητέρα της Β είναι να έχει τη στήριξη του σχολείου στο οποίο και απευθύνεται. Σε ανάλογο εξωσχολικό συμβάν, το σχολείο λειτούργησε αποτελεσματικά στο παρελθόν.
Η θεατρική ιστορία: Η συγγραφέας του έργου «Ο θεός της σφαγής» Γιασμίνα Ρεζά (το οποίο σκηνοθέτησε για τον κινηματογράφο ο Ρομάν Πολάνσκι και φέτος παίζεται στο θέατρο Αθηνών, σκηνοθετημένο από τον Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη) τοποθετεί τη δράση στο σπίτι του παιδιού-θύματος εν τη απουσία του φυσικά. Οι τέσσερις γονείς προσπαθούν να συζητήσουν πολιτισμένα το πρόβλημα. Σύντομα όμως, μέσα στο πνιγηρό αδιέξοδο της συζήτησης (ποιος προκάλεσε, ποιος έφταιξε, ποιοι ευθύνονται, τι μέτρα θα ληφθούν, τι εγγυήσεις θα δοθούν), αρχίζουν να αναδύονται όλα τα αληθινά προβλήματα στις σχέσεις του κάθε ανδρόγυνου και στις σχέσεις των γονιών με τα παιδιά τους. (Η μητέρα της Β έχει δει την ταινία.)
Το αληθινό πρόβλημα: Το bullying είναι πολύ της μόδας σήμερα στις συζητήσεις των νέων γονιών, ειδικά εκείνων που πηγαίνουν τα παιδιά τους σε ακριβά σχολεία. Ομως πάντα υπήρχε μεταξύ παιδιών όλων των κοινωνικών τάξεων και πάντα θα υπάρχει μέσα σε στενά κοινωνικά πλαίσια – από το σχολείο και το πάρτι μέχρι τον στρατό, τη δουλειά, τις φιλικές σχέσεις. Όπως φαίνεται ξεκάθαρα τόσο στην αληθινή ιστορία όσο και στη λογοτεχνική της Γιασμίνα Ρεζά, το bullying όταν τα παιδιά είναι μικρά σχετίζεται με το σπίτι και βρίσκει εφαρμογή σε περιβάλλοντα με ελλιπή έλεγχο. Γι' αυτό έχει σημασία ο τρόπος που χειρίζεται τέτοια θέματα το σχολείο ή το σπίτι. Αν λοιπόν κάποιος συνετίσει το επιθετικό παιδί όσο είναι μικρό, αυτό θα διορθωθεί. Αν όχι, θα συνεχίσει αυτή την τακτική μεγαλώνοντας, μέχρι να δεχτεί τα αληθινά χαστούκια της ζωής. Γιατί θα τα δεχτεί. Σε κάθε περίπτωση.