Κάποτε ένας φίλος μου ψυχίατρος που εργάζεται σε γνωστό ψυχιατρείο προσπάθησε να μου εξηγήσει πως μεταχειρίζονται τους ψυχασθενείς όταν γίνεται η εισαγωγή τους «Ο τρελός δεν είναι χαζός» μου είπε «Καταλαβαίνει ότι απειλείται με εγκλεισμό και αντιδρά έντονα. Τόσο έντονα που σε κατάσταση αμόκ ρωτά επίμονα ποιος τον έφερε στο ψυχιατρείο και αν δεν πάρει απάντηση δεν ηρεμεί» και προσθέτει «Το πρόβλημα είναι ότι αν τους πεις ότι τους έφερε στην κλινική η μάνα τους, ο πατέρας τους ή κάποιος συγγενής, τότε γνωρίζεις ότι ο ασθενής θα στοχοποιήσει αυτό το πρόσωπο και θα εστιάσει την οργή του σε αυτόν με ανεξέλεγκτα και άκρως επικίνδυνα αποτελέσματα» και καταλήγει «Για αυτό και εμείς τους λέμε ότι φταίει κάτι απρόσωπο, όπως οι γείτονες ή η αστυνομία και τότε κάπως ηρεμούν».
Κάτι αντίστοιχο δείχνει να συμβαίνει και με ολόκληρους λαούς, όπως ο δικός μας. Στην κατάσταση «αμόκ» στην οποία βρίσκεται, λόγω κρίσης, σχεδόν το σύνολο των Ελλήνων η ανάγκη να βρεθεί ένας ένοχος για να φορτωθεί το αδιέξοδο μοιάζει επιτακτική.
Έτσι εδώ και μήνες ακούμε ότι για τα δυσβάσταχτα μέτρα ευθύνονται το ΔΝΤ, η ΕΚΤ, η ΕΕ, κλιμάκια του Υπουργείου Οικονομικών και διάφοροι άλλοι απρόσωποι φορείς χωρίς ταυτότητα και όνομα (οι αντίστοιχοι «γείτονες») ή μακρινοί ηγέτες με μεγάλη εξουσία όπως η Μέρκελ και ο Σαρκοζί (η αντίστοιχη «αστυνομία»). Αυτό είναι το «παραμύθι» που πρέπει να ακούσει ο λαός σε κρίση για να ηρεμήσει. Και αν όχι να ηρεμήσει τουλάχιστον να μην στοχοποιήσει και γίνει επικίνδυνος.
Η διαφορά είναι ότι ο λαός δεν είναι ούτε τρελός, ούτε χαζός. Πρέπει να λάβει απαντήσεις και θα τις απαιτεί μέχρι να του τις δώσουν και όσο ακόμα το σύστημα θεωρεί ότι με το παιχνίδι του «απρόσωπου κακού» θα μπορεί να χαλιναγωγήσει τα πλήθη, τόσο κάποιοι θα προσπαθούν να πιάσουν μόνοι τους την άκρη του κουβαριού που λέγεται κρίση και να αναζητήσουν τους υπαίτιους. Και πιθανά, με στατιστικές πιθανότητες, θα τους βρουν.
Ήδη η νέα μορφή που παίρνουν οι δράσεις των κινημάτων λαϊκής αντίδρασης όπως αυτό των Αγανακτισμένων της Ισπανίας ή ακόμα περισσότερο των Καταληψιών της Wall Street στην Αμερική φανερώνουν ότι κάποιοι έχουν αρχίσει να το πιάνουν το νόημα και να χτυπούν στην πηγή όχι στον «απρόσωπο τοίχο» που τους ορθώνει το σύστημα.
Το κίνημα των Αμερικανών δεν πήγε στον Λευκό Οίκο δηλώνοντας με τον καλύτερο συμβολικό τρόπο ότι το πρόβλημα δεν είναι εκεί. Είναι στο χρηματιστήριο. Το ίδιο κάνουν και οι Ισπανοί που έπαψαν να κραυγάζουν έξω από το κοινοβούλιο της χώρας τους και πήγαν στις Βρυξέλλες, εκεί που παίρνονται οι αποφάσεις. Η λογική του «θα φέρουμε τα σκουπίδια σας στην πόρτα σας» μοιάζει να λειτουργεί. Και μπορεί να μην έχει πάρει την μαζική μορφή που θα του επιτρέψει από κίνημα να χαρακτηριστεί επανάσταση, αλλά τουλάχιστον στρέφει το δάχτυλο στους υπαίτιους.
Σε μια χώρα που οι μισοί πολίτες (αν όχι η πλειονότητα) δεν ξέρουν ποιοι είναι οι ευρωβουλευτές, έχει έρθει η ώρα να αποδείξουμε ότι δεν είμαστε ούτε χαζοί ούτε τρελοί και να εντοπίσουμε κοιτώντας στη σωστή κατεύθυνση αυτούς που ευθύνονται για την κατάστασή μας.
Γιατί όπως συμβαίνει και με τους ψυχασθενείς, για τον εγκλεισμό τους σχεδόν ποτέ δεν ευθύνονται οι γείτονες, συνήθως ευθύνεται η ίδια τους η μάνα.