Η κρίση του ευρώ ως κρίση της Ευρωπαϊκής Ιδέας

Το ευρώ δεν θα αποτύχει δηλώνει ο Martin Wolf ένας από τους πιο έγκυρους οικονομικούς αναλυτές των Financial Times. Δεν θα αποτύχει, γιατί οι πολιτικές ηγεσίες αν και με καθυστέρηση και μόνο μετά από κάποιο ισχυρό σοκ από τις αγορές καταφέρνουν στο τέλος να διαμορφώσουν ένα πλαίσιο που δίνει τη λύση. Έστω και αν αυτή είναι πάντα οριακή. Αυτό είναι εν μέρη σωστό. Δεν αρκεί όμως, αφού μέχρι τώρα η πολιτική ηγεσία της Ευρώπης έχει αποτύχει ολοκληρωτικά στο να πει την αλήθεια στον τελικό παραλήπτη, δηλαδή στους λαούς της. Έτσι στη Γερμανία ο κόσμος συνεχίζει να νομίζει ότι μπορεί να διατηρηθεί το Ευρώ χωρίς να γίνονται μεταβιβάσεις στις χώρες της περιφέρειας. Αντίθετα στην Ελλάδα ο κόσμος συνεχίζει να νομίζει ότι μπορεί να διατηρηθεί το Ευρώ ταυτόχρονα με το ιδιότυπο μοντέλο παραγωγικής ανάπτυξης της μεταπολίτευσης. Δηλαδή ένα μοντέλο βασισμένο στο κουκούλωμα των προβλημάτων μέσω του δημόσιου δανεισμού. Η αδυναμία να εξηγηθεί στον κόσμο αυτή η πραγματικότητα δημιουργεί μεγάλη αναστάτωση και μετατρέπει την οικονομική κρίση σε πολιτική. Τα αποτελέσματα είναι εμφανή με τις καταρρεύσεις των κυβερνήσεων σε Ιρλανδία, Πορτογαλία, αλλά πρόσφατα και στην ίδια τη Γερμανία στη Βάδη-Βυτεμβέργη. Καμιά κυβέρνηση δεν μπορεί να λειτουργήσει αγνοώντας το πολιτικό κόστος όσο υπάρχουν κάλπες στις οποία τελικά και κρίνεται.Το πρόβλημα του Ευρώ, άρα και της Ελλάδας, δεν είναι μόνον οικονομικό. Είναι στη ρίζα του ένα πολιτικό πρόβλημα. Η διαδικασία της Ευρωπαϊκής ενοποίησης είναι γνωστό ότι δεν προέκυψε τυχαία, αλλά γεννήθηκε σχεδιασμένα με κοινή απόφαση των ελίτ της Ευρώπης και της Αμερικής. Καταστάλαγμα αυτής της διαδικασίας υπήρξε αυτό που έγινε γνωστό σαν ευρωπαϊκό κοινωνικό κεκτημένο, δηλαδή η σύνθεση της ευημερίας, με την ειρήνη και την γενικότερη υπεροχή της πολιτικής απέναντι στις αγορές.Το ελιτίστικο αυτό κατασκεύασμα στα νιάτα του υπήρξε τόσο επιτυχημένο γιατί κατάφερε να σαγηνέψει μαζικά τους λαούς της Ευρώπης κερδίζοντας την ένθερμη υποστήριξη τους. Σήμερα η υποστήριξη αυτή μειώνεται μέρα με τη μέρα τόσο στις πλεονασματικές χώρες του πυρήνα, όσο και στις ελλειμματικές χώρες τις περιφέρειας. Με άλλα λόγια υπάρχει μια εντεινόμενη κρίση αντιπροσώπευσης και κατά προέκταση κρίση θεσμών.Κομβικό σημείο σε αυτήν την κρίση είναι το πιο ανεπτυγμένο σύμβολο της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Το κοινό νόμισμα. Είναι κοινή παραδοχή ότι αν το Ευρώ αποτύχει τότε σε γενικές γραμμές έχει αποτύχει και η Ευρωπαϊκή Ένωση ενώ αντίθετα αν ξεπεράσει αυτή την κρίση τότε η Ευρώπη θα βρεθεί ενισχυμένη. Για να πετύχει όμως η Ευρώπη πρέπει να υπογράψει ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο με τους λαούς της. Το αν θέλει και μπορεί να το κάνει παραμένει ίσως το κεντρικό ερώτημα.