Ο ιστορικός ηγέτης του Ισπανικού Κομμουνιστικού Κόμματος Σαντιάγο Καρίγιο, ένας από τους τελευταίους επιζώντες του Ισπανικού Εμφυλίου και από τους πρωτεργάτες της μετάβασης στη δημοκρατία, έφυγε σήμερα από τη ζωή στη Μαδρίτη σε ηλικία 97 ετών, όπως ανακοίνωσε η οικογένειά του.
Μολονότι έζησε μεγάλο τμήμα της ζωής του στο εξωτερικό—ιδίως στη Γαλλία—ο Καρίγιο κατείχε πάντοτε κεντρικό ρόλο στα πολιτικά πράγματα της Ισπανίας στο μεγαλύτερο μέρος του 20ου αιώνα, ενώ διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη γέννηση κι ανάπτυξη του Ευρωκομουνισμού. Μεγάλη επίσης υπήρξε κι η συνεισφορά του στη δύσκολη για τη χώρα του περίοδο της μετάβασης προς τη δημοκρατία μετά το θάνατο του δικτάτορα Φρανθίσκο Φράνκο.
Ο Σαντιάγο Καρίγιο, που χρημάτισε γενικός γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος από το 1960 έως το 1982, γεννήθηκε στη Χιχόν στις 18 Ιανουαρίου 1915 και ήταν γιος ενός ενεργού στελέχους του Σοσιαλιστικού Κόμματος (PSOE) και του εργατικού συνδικάτου UGT.
Νωρίς η οικογένειά του μετακόμισε στη Μαδρίτη, όπου από πολύ μικρός αναμείχθηκε με την πολιτική. Αρχικά, από το 1928, εντάχθηκε στην Σοσιαλιστική Νεολαία, όπου παρέμεινε έως την συνένωσή της με την Κομμουνιστική Νεολαία το 1936, οπότε και εξελέγη πρώτος γραμματέας της νεοπαγούς οργάνωσης. Τον Ιούλιο του ιδίου έτους πέρασε στο Κομμουνιστικό Κόμμα (PCE).
Παρά το νεαρό της ηλικίας του, ο Καρίγιο διαδραμάτισε έναν καίριο ρόλο στην πολιτική κονίστρα της Μαδρίτης μετά το στρατιωτικό κίνημα της 18ης Ιουλίου 1936, ενώ τάχιστα αναρριχήθηκε στα ανώτατα αξιώματα του Κόμματος.
Ως αντιπρόσωπος της Δημόσιας Τάξης και μέλος της Επιτροπής Αμύνης της Μαδρίτης από τις 6 Νοεμβρίου 1936, ο Καρίγιο θεωρήθηκε υπεύθυνος για την κατακρεούργηση των εξεγερμένων στρατιωτών στο Παρακουέλιος της Μαδρίτης στις 7 και 8 Νοεμβρίου, αν και ο ίδιος πάντοτε υποστήριζε πως αυτή η πράξη υπήρξε έργο ανεξέλεγκτων στοιχείων του στρατοπέδου των Δημοκρατών.
Ο Βρετανός ιστορικός Πολ Πρέστον, αυθεντία στον Ισπανικό Εμφύλιο, δαπάνησε έναν ολόκληρο χρόνο ερευνώντας το επεισόδιο του Παρακουέλιος και στο βιβλίο του «Το Ισπανικό Ολοκαύτωμα» (2011), αποφαίνεται πως αν και η σφαγή υπήρξε έργο αναρχικών και στρατιωτών που παρακινούνταν από σοβιετικούς στρατιωτικούς συμβούλους, ο Καρίγιο είχε βοηθήσει στην μεταφορά τους.
Τον Φεβρουάριο του 1938, ο Καρίγιο διέσχισε τα σύνορα με τη Γαλλία, ξεκινώντας τη μακρά πορεία της εξορίας του που διήρκεσε 38 χρόνια και τον έφερε στη Σοβιετική Ένωση, τις ΗΠΑ, την Αργεντινή, το Μεξικό, την Αλγερία έως ότου βρήκε οριστικό καταφύγιο στο Παρίσι.
«Δελφίνος» της θρυλικής Ντολόρες Ιμπαρούρι—της «Πασιονάρια» του Εμφυλίου—από το 1946, στο 6ο Συνέδριο του PCE, στο οποίο εκείνη εξελέγη πρόεδρος, ο Καρίγιο αναδείχθηκε γενικός γραμματέας, αξίωμα που διατήρησε έως το 1982.
Ο Καρίγιο, του οποίου η μορφή με το έντονο βλέμμα πίσω από τους παχείς φακούς των γυαλιών του και το αέναο τσιγάρο στο χέρι έχει μείνει ανεξίτηλη στη μνήμη όλων, υπήρξε ένας από τους διαπρύσιους υποστηρικτές της απεξάρτησης του κόμματος από την ΕΣΣΔ. Θέση που υποστήριξε ακράδαντα κατά την σοβιετική εισβολή στην Τσεχοσλοβακία το 1968, ενώ με ιδιαίτερη θέρμη διακήρυττε την αυτονομία των ευρωπαϊκών κινημάτων στην πορεία τους προς τον σοσιαλισμό—μία τάση που έμεινε γνωστή έως «Ευρωκομουνισμός».
Για τη χώρα του την Ισπανία, από το 1956 ακολούθησε μία «πολιτική εθνικής συμφιλίωσης», προωθώντας και υποστηρίζοντας την συνεννόηση όλων των πολιτικών δυνάμεων που αντιμάχονταν το φρανκικό καθεστώς. Το 1974 δημιούργησε, μαζύ με τον Ραφαέλ Κάλβο Σερέρ, την Δημοκρατική Ένωση (Junta Democratica).
Μετά τον θάνατο του δικτάτορα, τον Νοέμβριο του 1975, ο Καρίγιο άσκησε κάθε δυνατή πολιτική πίεση προκειμένου να επιτύχει τη νομιμοποίηση του PCE, όπως η ονομαστή συνέντευξη Τύπου που έδωσε στη Μαδρίτη στις 10 Δεκεμβρίου 1976--η οποία όμως κατέληξε στην κράτησή του--φορώντας μία περούκα, πράξη που τον έκανε διάσημο σε όλη τη χώρα.
Εξελέγη βουλευτής στις πρώτες δημοκρατικές εκλογές στη χώρα, τον Ιούνιο του 1977 και ως αντιπρόσωπος των Κομμουνιστών συμμετείχε στις «συμφωνίες της Μονκλόα».
Στη μαύρη σελίδα του αποτυχημένου πραξικοπήματος του συνταγματάρχη Τεχέρο στις 23 Φεβρουαρίου 1979, ο Καρίγιο ήταν ο ένας από τους τρεις πολιτικούς, μαζύ με τον πρωθυπουργό Αδόλφο Σουάρεθ και τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης στρατηγό Γκουτιέρεθ Μελάδο, που παρέμειναν καθιστοί στα έδρανά τους, μη υπακούοντας στις διαταγές των πραξικοπηματιών.
Μετά την εσωτερική κρίση στο PCE και την αποτυχία του στις εκλογές του 1982, στις 6 Δεκεμβρίου κατέθεσε την παραίτησή του από την ηγεσία και το 1985 εγκατέλειψε οριστικά το Κόμμα, ιδρύοντας ταυτόχρονα το Κόμμα των Εργατών-Κομμουνιστική Ενότητα, το οποίο μακρόχρονα, το 1991, εντάχθηκε στο Σοσιαλιστικό Κόμμα, ως συνιστώσα του με την ονομασία «Ενότητα της Αριστεράς».
Μετά την ένταξή του στους Σοσιαλιστές, ο Καρίγιο παρέμεινε μακριά από πρωταγωνιστικές εμφανίσεις στην πολιτική κονίστρα και συν τω χρόνω αφιερώθηκε στη συγγραφή βιβλίων, άρθρων και σε σποραδικές εμφανίσεις στα μέσα ενημέρωσης.
Είχε τιμηθεί με πολλές διακρίσεις για την συνεισφορά του στη δημοκρατική μετάβαση της χώρας, ενώ το 2005 είχε αναγορευθεί σε επίτιμο διδάκτορα του Παν/μιου της Μαδρίτης, παρά το γεγονός ότι η εκδήλωση για τίμησή του είχε μποϊκοταριστεί από τους νεολαίους της δεξιάς.
Από το 2008 νοσηλεύθηκε αρκετές φορές με προβλήματα υγείας σε νοσοκομεία. Την τελευταία φορά, στις 17 Ιουλίου, νοσηλεύθηκε για δύο ημέρες με αιματολογικά προβλήματα σε νοσοκομείο της Μαδρίτης.
Ο Καρίγιο ήταν νυμφευμένος με την Κάρμεν Μενέντεθ, με την οποία απέκτησε τρεις γιούς, τον Σαντιάγο, τον Χόρχε και τον Χοσέ.
(ΑΠΕ - ΜΠΕ)