Σε όλη την Αυστραλία τιμήθηκε σήμερα η επέτειος του ANZAC DAY αλλά επίκεντρο των εορτασμών, όπως κάθε χρόνο ήταν η Καλλίπολη όπου φέτος παραβρέθηκε και η Αυστραλή πρωθυπουργός Τζούλια Γκίλαρντ.
Στη Λήμνο, τη Δευτέρα και στην Αθήνα σήμερα, η επέτειος του ANZAC DAY τιμήθηκε ξεχωριστά, παρουσία και αρκετών βουλευτών από την Αυστραλία.
Όπως τόνισε ο ομογενής βουλευτής, Γιάννης Πανταζόπουλος, οι φετινές εκδηλώσεις στην Ελλάδα εντάσσονται στο πλαίσιο της προσπάθειας η Λήμνος να συμπεριληφθεί στις εορταστικές εκδηλώσεις για τα 100 χρόνια από την απόβαση στην Καλλίπολη.
Το ANZAC, δηλαδή το Αυστραλιανό και Νεοζηλανδέζικο Εκστρατευτικό Σώμα (Australian and New Zealand Army Corps- ANZAC) συγκροτήθηκε το 1914. Παρά το γεγονός ότι ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος δεν απειλούσε άμεσα την εδαφική ακεραιότητα της Αυστραλίας, η τότε κυβέρνηση της χώρας αποφάσισε, ως μέλος της Βρετανικής Κοινοπολιτείας και λόγω συνταγματικής της υποχρέωσης απέναντι στη Μεγάλη Βρετανία, να λάβει μέρος στον πόλεμο. Στην Καλλίπολη θα ήταν η πρώτη φορά που η νεοσύστατη Αυστραλιανή Αυτοκρατορική Δύναμη, όπως ονομάστηκε η στρατιωτική δύναμη των Αυστραλών που στάλθηκε στην Ευρώπη, θα έπαιρνε μέρος σε πολεμική αναμέτρηση.
Η Λήμνος διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην τότε επιχείρηση. Στις αρχές του 1915 ο Έλληνας πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος, ελπίζοντας ότι η κατάληψη των Δαρδανελλίων θα είχε ως αποτέλεσμα τη διεκδίκηση της Κωνσταντινούπολης, έδωσε την άδεια στη Μεγάλη Βρετανία να χρησιμοποιήσει τη Λήμνο ως ναυτική βάση. Στόχος των συμμαχικών δυνάμεων ήταν να χρησιμοποιήσουν το νησί ως ορμητήριο για την απόβαση στην Καλλίπολη και ως βάση για την εκπαίδευση και την ιατρική περίθαλψη των στρατιωτών.
Στις 4 Μαρτίου 1915 οι πρώτοι ANZACs πάτησαν για πρώτη φορά το πόδι τους σε ελληνική γη. Στις 20 Απριλίου 1915 το λιμάνι του Μούδρου πλημμυρίζει από πολεμικά πλοία των συμμαχικών δυνάμεων των οποίων ο συνολικός αριθμός ανέρχεται στα 200. Ανάμεσα σε αυτά και τα περίφημα για την εποχή τους πλοία- νοσοκομεία Britannic και Aquitania και το πλοίο HMS London. Ο Τ. Α. Μάιλς γράφει: «Κανένα άλλο λιμάνι του κόσμου εκείνες τις μέρες δεν είχε περισσότερα πλοία απ' αυτό το λιμανάκι της Λήμνου». Έχει έλθει η ώρα της μάχης. Οι Αυστραλονεοζηλανδοί ξεκινούν από την λημνιακή γη το απόγευμα της 24ης Απριλίου για να επιτεθούν στην Καλλίπολη και να ανακτήσουν τον έλεγχο των Στενών από τους Τούρκους.
Οι ANZACs αποβιβάζονται στους λόφους, βόρεια του όρμου Καμπά Τεπέ, ο οποίος αργότερα πήρε το όνομά τους. Η πρώτη αντεπίθεση των Οθωμανών είναι σφοδρή και τους απωθεί προς την ακτή σε μια λωρίδα της οποίας το βαθύτερο σημείο έφτανε τα 1000 μέτρα από την παραλία. Οι απώλειες και από τις δυο πλευρές είναι μεγάλες. Ενώ οι σύμμαχοι αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο ακρωτήριο Έλλη, οι ANZACs κατορθώνουν να διασπάσουν τις γραμμές των Τούρκων και να προχωρήσουν προς το ύψωμα Τσουνούκ Μπαΐρ. Όμως εκεί βρίσκονται αντιμέτωποι με το διοικητή της 19ης Οθωμανικής Μεραρχίας, τον 34χρονο Μουσταφά Κεμάλ, ο οποίος καταφέρνει να φθάσει πρώτος στο ύψωμα και να ανακόψει την πορεία τους.
Περίπου 2.000 Αυστραλοί βρήκαν τραγικό θάνατο εκείνο το πρωινό. Την ίδια τύχη έχει και την επόμενη μέρα η επίθεση τμημάτων των ANZACs στο ύψωμα Ασί Μπαμπά. Η αποβατική επιχείρηση γρήγορα αποτελματώνεται με την άφιξη οθωμανικών ενισχύσεων και τις μεγάλες απώλειες από όλες τις πλευρές. «Χρειάστηκαν δέκα χρόνια για να παρθεί η Αρχαία Τροία που βρισκόταν στα ίδια Στενά. Τώρα καταλαβαίνω πόσο δύσκολο είναι να κατακτήσουμε τα Στενά αυτά» παραδέχτηκε ο στρατηγός της συμμαχικής δύναμης, σερ Ίαν Χάμιλτον, μετά την πρώτη μάχη στα Δαρδανέλια.
Από τον Αύγουστο και μετά η Λήμνος καθίσταται κέντρο ιατρικής περίθαλψης, συγκέντρωσης και υποδοχής ενισχύσεων, αρρώστων και τραυματιών, καθώς και σταθμός εφοδιασμού. Κατασκευάζονται αποβάθρες, ένας καλός δρόμος, ένας υποτυπώδης σιδηρόδρομος και οργανώνονται οι μεταφορές- κυρίως μέσω υποζυγίων. Επίσης, χρησιμοποιούνται μεγάλες αντλίες νερού δεδομένου ότι το νερό από τα πηγάδια δεν επαρκεί.
Δύο αυστραλιανά στρατιωτικά νοσοκομεία στήνονται σε τέντες και καλύβες- με εξοπλισμό για την εκτέλεση βασικών ιατρικών επεμβάσεων και ακτινογραφιών. Αυστραλές νοσοκόμες, οι μόνες γυναίκες που υπηρέτησαν στην εκστρατεία της Καλλίπολης, φροντίζουν με αυτοθυσία τους τραυματίες και τους αρρώστους. Περίπου 4.000 Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί στρατιώτες νοσηλεύονται στη Λήμνο με τη συνδρομή 96 Αυστραλών νοσοκόμων.
(ΑΠΕ-ΜΠΕ)