Πώς βρέθηκε το κεφάλι της Σφίγγας τόσο μακριά από την είσοδο του τάφου στην Α;φίπολη; Γιατί οι αρχαιολόγοι βρήκαν τόσο μεγάλο όγκο χώματος εντός του τύμβου; Έχει συληθεί ο τάφος και αν ναι πότε ακριβώς;
Σε αυτά τα ερωτήματα προσπάθησε να απαντήσει ο χημικός μηχανικός Νίκος Μπελογιάννης, ο οποίος μάλιστα είναι συντηρητής αρχαιοτήτων και πρώην επικεφαλής του "Κέντρου Λίθου" του Υπουργείου Πολιτισμού.
Όπως σημειώνει το xronometro, Τη θεωρία μια μεγάλης πλημμύρας ή την επένεργεια ενός τσουνάμι χρησιμοποιεί ο κ. Μπελογιάννης ως πιθανές αιτίες για όλα τα παραπάνω φαινόμενο, ενώ δεν αποκλείει καθόλου να είχαν συμβεί βανδαλισμοί στο μνημείο.
Μιλώντας στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων της Δημοτικής Τηλεόρασης Θεσσαλονίκης ΤV 100 υπογράμμισε:
«Σ' ένα ισχυρό τσουνάμι που προκλήθηκε από σεισμό στα τέλη του 6ου μετά Χριστόν οφείλεται η μεταφορά της άμμου. Αφορμή αυτού του προβληματισμού αποτέλεσε μη γκραβούρα γάλλου περιηγητή Espirt Mariet Coysinery που απεικονίζει την περιοχή της Αμφίπολης το 1831. Εκεί φαίνεται καθαρά ότι η λίμνη Κερκινίτιδα έφτανε μέχρι την είσοδο του τάφου που είναι σήμερα. Η λίμνη φαίνεται ως παρακλάδι του Στρυμόνα. Μελετώντας την σεισμική δραστηριότητα της περιοχής εύκολα διαπιστώνει κανείς ότι τα φυσικά φαινόμενα έπαιξαν σημαντικό ρόλο πριν από χιλιάδες χρόνια».
O συντηρητής αρχαιοτήτων Νίκος Μπελογιάννης εκτιμά ότι η σημερινή κατάσταση του μνημείου οφείλεται στον σεισμό 6,8 ρίχτερ που έγινε το 597 επί αυτοκράτορος Μαυρικίου με επίκεντρο την Αμφίπολη ο οποίος άλλαξε την κοίτη του Στρυμόνα και πλημμύρισε ολόκληρη την περιοχή. Έτσι ο τάφος βρέθηκε κάτω από το νερό και άρχιζε να συγκεντρώνει μεγάλες ποσότητες άμμου.
«Τα ορμητικά νερά μπήκαν μέσα στο μνημείο και κάποια στιγμή ο τάφος ήταν πνιγμένος. Το 1830 η στάθμη των νερών είχε κατέβει αρκετά ενώ τα αποξηραντικά έργα επανέφεραν τον Στρυμόνα στην αρχαία κοίτη του. Έως τότε το νερό και η άμμος αποτελούσαν μια προστατευτική ασπίδα για το εσωτερικό του μνημείου. "Ολα τα γλυπτά που δεν ήταν μέσα στο νερό έπαθαν διάβρωση ενώ τα μέρη του σώματος τους που ήταν πλημμυρισμένα άντεξαν στον χρόνο».
Ο κύριος Μπελογιάννης υποστηρίζει ότι ο τάφος της Αμφίπολης ήταν επισκέψιμος, ενώ οι τοίχοι σφράγισης κατασκευάστηκαν τουλάχιστον επτά αιώνες μετά την ανέγερση του, επί εποχής Θεοδοσίου του Α Θεοδοσίου του Β ή του Ιουστινιανού τότε που καταστράφηκαν συστηματικά τα αρχαία ειδωλολατρικά μνημεία. Οι βανδαλισμοί που υπέστησαν την περίοδο εκείνη τα αρχαιοελληνικά μνημεία ίσως εξηγούν και την παρουσία της κεφαλής της σφίγγας πίσω από τους δυο τοίχους σφράγισης.
«Κάποιοι μεταγενέστεροι τυμβωρύχοι γκρέμισαν πιο ψηλά τον σφραγιστικό τοίχο, καθώς και τον διαχωριστικό πιο μέσα, στο ύψος όπου έφταναν ήδη τα χώματα. "Έτσι, τα χώματα ακόμη πιο μέσα είναι αισθητά λιγότερα, αφού χρειαζόταν να φτάσει πολύ ψηλά η στάθμη της λίμνης. Το 1830 η στάθμη είχε κατεβεί αρκετά, ώστε τα νερά να φτάνουν ακριβώς μπροστά στον τάφο και το 1930 η αποξήρανση περιλάμβανε επαναφορά του ποταμού στην αρχαία του κοίτη, εξ ού και η ξύλινη γέφυρα βρέθηκε ξανά μέσα στο νερό. Σίγουρα πρόκειται για ένα εντυπωσιακό μνημείο. Η ανασκαφή θα δείξει το αποτέλεσμα».