Ο ιός Εμπολα που ευθύνεται για το καταστροφικό ξέσπασμα στη Δυτική Αφρική δεν είχε όνομα μέχρι πριν από 38 χρόνια όταν εμφανίστηκε πρώτα και προκάλεσε μια μυστηριώδη ασθένεια σε χωρικούς του Ζαΐρ, της σημερινής Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό.
Η διεθνής ομάδα των επιστημόνων που ήταν επιφορτισμένη με τη διερεύνηση του ξεσπάσματος του ιού του 1976, σοκαρίστηκαν από το θέαμα του ιού και των συμπτωμάτων της ασθένειας, αναφέρει ο Δρ Πίτερ Πάιοτ, ένας από τους ερευνητές της ομάδας που είδαν τον Εμπολα για πρώτη φορά.
Οι επιστήμονες εξέτασαν δείγματα αίματος που στάλθηκαν από την Αφρική σε ένα βελγικό εργαστήριο, και ο ιός φαινόταν σαν ένα σκουλήκι ή ένα μακρύ κορδόνι, σε αντίθεση με τους υπόλοιπους γνωστούς ιούς. Και τη στιγμή που η ομάδα επισκέφθηκε το Ζαΐρ, είδε πόσο γρήγορα εξαπλώνεται ο ιός και πόσο γρήγορα σκοτώνει τα θύματά του. Ήξεραν ότι έπρεπε να κατανοήσουν πώς ο μυστηριώδης αυτός ιός είχε μεταδοθεί, τι έκανε στο εσωτερικό του σώματος, και πώς θα μπορούσαν να τον σταματήσουν.
Επρεπε όμως να βρουν και μία ονομασία για αυτόν.
Η ιστορία για το πώς ο ιός Εμπολα πήρε το όνομά του είναι σύντομη και κάπως τυχαία, σύμφωνα με τον Πάιοτ. Αργά μια νύχτα, η ομάδα των επιστημόνων συζητούσε πίνοντας Κεντάκυ μπέρμπον, πώς πρέπει να ονομαστεί ο μυστηριώδης ιος.
Ο ιός εμφανίστηκε πρώτη φορά σε ένα χωριό ονόματι Γιαμπούκου, έτσι θα μπορούσαν να ονομάσουν τον ιό όπως το χωριό, υποστήριξε ένα μέλος της ομάδας, ο Δρ Πιερ Σουρό του Ινστιτούτου Παστέρ στη Γαλλία, θυμάται ο Πάιοτ.
Ομως, ονομάζοντας τον ιό Γιαμπούκου θα στιγμάτιζαν ολόκληρο το χωριό, υποστήριξε ένας άλλος επιστήμονας, ο Δρ Τζόελ Μπρίμαν, από το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης (CDC) της νόσου. Αυτό είχε συμβεί πριν, για παράδειγμα, στην περίπτωση του ιού της Λάσα, ο οποίος εμφανίστηκε στην πόλη Λάσα της Νιγηρίας το 1969.
Ηταν ο Καρλ Τζονσον, ένας άλλος ερευνητής από το CDC, και επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, ο οποίος πρότεινε την ονομασία του ιού από ένα ποτάμι, για να μετριάσει την έμφαση σε ένα συγκεκριμένο τόπο.
Μια προφανής επιλογή θα ήταν ο ποταμός Κονγκό, ο βαθύτερος ποταμός του κόσμου. Αλλά υπήρχε ένα πρόβλημα, ένας άλλος ιό με ένα παρόμοιο όνομα υπήρχε ήδη. Αυτός ο ιός ήταν ο ιός αιμορραγικού πυρετού Κριμαίας-Κονγκό.
Ετσι, οι επιστήμονες εξέτασαν ένα μικρό χάρτη, καρφωμένο στον τοίχο, για οποιαδήποτε άλλα ποτάμια κοντά στο Γιαμπούκου. Στον χάρτη, φάνηκε ότι το πιο κοντινό ποτάμι στο Γιαμπούκου ονομαζόταν Έμπολα, που σημαίνει «Μαύρο Ποτάμι» στην τοπική διάλεκτο Λινγκάλα. «Φαινόταν κατάλληλα δυσοίωνη ονομασία» γράφει ο Πάιοτ.
«Ωστόσο, ο χάρτης ήταν ανακριβής, και ο ποταμός Εμπολα αποδείχθηκε ότι δεν είναι το πιο κοντινό ποτάμι στο Γιαμπούκου» επισημαίνει ο Πάιοτ. Παρόλαυτα, αποφασίσαμε να το κρατήσουμε.
Και έτσι ο Εμπολα μπήκε στον κατάλογο των ιών που ονομάζονται από τα ποτάμια. Αλλα παραδείγματα είναι ο ιός των κουνουπιών που μεταδίδεται από τον ποταμό Ρος και ο ιός Ματσούπο που προκαλεί αιμορραγικό πυρετό, ή «μαύρο τύφο» και πήρε το όνομά του από το ποτάμι Ματσούπο της Βολιβίας.