Περισσότεροι από 30 άνδρες είναι στριμωγμένοι σε ένα κελί, κλειδωμένοι μέρα και νύχτα για εβδομάδες ή μήνες. Κάποιοι κοιμούνται στο πάτωμα, χωρίς κουβέρτες. Το παράθυρο είναι ζωγραφισμένο στον τοίχο, η τσιγαρίλα κάνει τον αέρα βαρύ, ενώ η δυσωδία από την κοινόχρηστη τουαλέτα είναι ευδιάκριτη.
Η εναρκτήρια εικόνα από το ρεπορτάζ του Associated Press για τις συνθήκες κράτησης στις ελληνικές φυλακές, είναι σαν μια γερή γροθιά στο στομάχι. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αποφάνθηκε τον περασμένο Οκτώβριο πως παρόμοιες συνθήκες στις ελληνικές φυλακές είναι ενάντιες προς τους ευρωπαϊκούς νόμους για την απάνθρωπη ή ταπεινωτική τιμωρίας και επικύρωσε από οκτώ έως έντεκα χιλιάδες ευρώ στους ενάγοντες.
Το δεδομένο είναι ότι η Ελλάδα υποφέρει από τον υπερπληθυσμό στις φυλακές της, ένα θέμα που δεν απαντάται πουθενά αλλού -σε τέτοιο βαθμό- εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με τα στοιχεία της τελευταίας ετήσιας έκθεσης από την ΕΕ, που δημοσιεύθηκε τον Μάιο.
Αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα είναι ότι οι ύποπτοι και οι κατάδικοι συχνά ομαδοποιούνται, κατά παράβαση του ελληνικού και ευρωπαϊκού δικαίου. Το Associated Press κάνει λόγο για κρίση στο σύστημα των ελληνικών φυλακών. Μάλιστα, παίρνει συνεντεύξεις από κρατούμενους για να ενισχύσει την εικόνα εξαθλίωσης εντός των σωφρονιστικών καταστημάτων.
Μιλώντας στο πρακτορείο ο πρόεδρος της ομοσπονδίας σωφρονιστικών υπαλλήλων Ελλάδας, Σπύρος Καρακίτσος σημειώνει χαρακτηριστικά «είναι ένα σύστημα που καταρρέει».
Τη στιγμή που η Ελλάδα βιώνει μια έντονη και παρατεινόμενη οικονομική κρίση, αυξάνεται ραγδαία ο κόσμος που περνάει το κατώφλι των φυλακών, ενώ μειώνονται δραστικά οι οικονομικοί πόροι. Η αστυνομία και οι δικαστικές αρχές κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την πιθανότητα μιας έκρηξης βίας από στιγμή σε στιγμή.
Η ελληνική κυβέρνηση λέει ότι προσπαθεί να βελτιώσει την κατάσταση . Κατά τη διάρκεια μιας πρόσφατη συζήτηση στη Βουλή , ο υπουργός Δικαιοσύνης Χαράλαμπος Αθανασίου είπε ότι η κυβέρνηση προσπαθεί να χτίσει νέες φυλακές και να μειώσει ο συνωστισμός. Νωρίτερα μέσα στο 2013, ο Κώστας Καραγκούνης, αναπληρωτής υπουργός Δικαιοσύνης εκείνη τη χρονική στιγμή, αναγνώρισε το πρόβλημα και επεσήμανε αρκετές πρωτοβουλίες για την αντιμετώπισή της : όπως το άνοιγμα νέων πτερύγων των φυλακών.
Το πρόβλημα φυσικά διογκώνεται λόγω του δύσκαμπτου δικαστικού συστήματος με αποτέλεσμα άνθρωποι που περιμένουν να δικαστούν, να παραμένουν στις ήδη στοιβαγμένες φυλακές. Περίπου το 34,1% των ατόμων που βρίσκονταν στη φυλακή, κατά το 2012, κρατούνταν προσωρινά, περιμένοντας στωικά να εκδικαστεί η υπόθεσή τους.
Το Συμβούλιο της ΕΕ, βάσει των στατιστικών στοιχείων που δημοσιεύθηκαν τον Μάιο του 2011 δείχνει το πρόβλημα: 12.479 κρατούμενοι στοιβάζονται στις φυλακές, τη στιγμή που ο λογικός αριθμός είναι γύρω στις οκτώ χιλιάδες θέσεις.
Και ο αριθμός των κρατουμένων αυξήθηκε σταθερά . Τον Ιανουάριο του 2010 , οι ελληνικές φυλακές είχαν11.364 κρατούμενοι, ενώ την 1η Νοεμβρίου έφθασαν στους 13.147.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων και της Απάνθρωπης ή Ταπεινωτικής Μεταχείρισης ή Τιμωρίας, το 2011, εξέδωσε μία σπάνια δημόσια δήλωση που χτυπά την Ελλάδα για « σταθερή επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης και μεταχείρισης των κρατουμένων κατά την τελευταία δεκαετία».
Σε μια εμπιστευτική έκθεση της αστυνομίας, που περιήλθε στο AP, κάνει λόγο για «άμεσο κίνδυνο απόδρασης κρατουμένων» λόγω του γεγονότος του συνωστισμού στα κρατητήρια και της μειωμένης αστυνόμευσης. Στο έγγραφο γίνεται λόγος για απάνθρωπες συνθήκες κράτησης και για κινδύνους μετάδοσης ασθενειών.
Είναι φανερό πως οι φυλακές στην Ελλάδα είναι κι αυτές θύματα της οικονομικής κρίσης, καθώς ο προϋπολογισμός έχει μειωθεί δραστικά (από 136 εκατ. ευρώ το 2009 σε 111 εκατ. ευρώ το τρέχον έτος) τη στιγμή που η Ολλανδία διαθέτει 2 δισ. ευρώ. Αυτό έχει και μια παράπλευρη συνέπεια: οι περίπου 300 δεσμοφύλακες που συνταξιοδοτήθηκαν κατά τα τελευταία δύο χρόνια δεν είχαν αντικατασταθεί.