Κλέφτες, πόρνες, ρεμπέτηδες, μπορντέλα, μηδενιστές, αναρχικοί, χασισοπότες, αντι-πατριώτες, μαχαιροβγάλτες, απάτριδες, αταίριαστοι, κουραδοκόφτες, μυστακιοφόροι, ποιητές και απόκληροι, χοντρές κουφάλες, χαμούρες και συφιλιάρηδες...
Λες και η αυθεντική αυτή φυσιογνωμία, αυτός ο προβοκάτορας λαογράφος, ποιητής, λογοτέχνης, άπατρις μουσάτος αποφάσισε να περισυλλέξει και να καταγράψει όλες τις ανόσιες γωνιές της κοινωνίας μας, τις μπάσταρδες καταβολές της, την ετερογένεια και την πολυχρωμία της, τα αστραποβόλα σκατά της, τις βδελυρές της λέξεις, τη σωτήρια ποταπότητά της.
Όχι για λόγους γραφικότητας, ούτε για να καταλογογραφήσει μία ορισμένη «παθογένεια» με το ψυχρό κλινικό βλέμμα ενός ανατόμου, αλλά για να δείξει με το ανεπανάληπτο ύφος του ότι η ζωή φύεται και αναπτύσσεται, ευδοκιμεί και απλώνεται υπόγεια, στις βρώμικες άμορφες χαοτικές σκουληκιασμένες ρίζες και όχι στα υπέργεια όμορφα άνθη. Άλλωστε, το άνθος δεν είναι παρά μία πρόσκαιρη απόφυση των ριζών...
«Πάντοτε μιλάω από μνήμης/ και τίποτα δεν καταφέρνω να αποδείξω. / Ωστόσο, νιώθω πως οι αναγνώστες μου / εξαγριώνονται από τις κακές λέξεις. / Γι' αυτό, εφεξής, / θα χρησιμοποιώ υποκοριστικά: / μουνάκι, κωλοτρυπιδούλα, ψωλίτσα κτλ. / Οι μινιατούρες, ανέκαθεν / ήσαν προτιμητέες και αποδεκτές», είχε πει λίγο πριν το θάνατό του. Και το εννοούσε...
-ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΗΛΙΑΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Ηλίας Πετρόπουλος γεννήθηκε το 1928 στην Αθήνα και φοίτησε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης. Ξεκίνησε να δημοσιογραφεί στη Θεσσαλονίκη και στη συνέχεια στην εφημερίδα Μεσημβρινή. Πρωτοεμφανίστηκε ως κριτικός τέχνης στα περιοδικά Διαγώνιος και Ζυγός. Το πλούσιο συγγραφικό έργο του Ηλία Πετρόπουλου από μόνο του αποτελεί μάρτυρα της πολυπραγμοσύνης του. Έχει δημοσιεύσει πάνω από σαράντα βιβλία με θέματα που αφορούν τα ρεμπέτικα τραγούδια, τον "υπόκοσμο", τη λαϊκή παράδοση, την παραδοσιακή τέχνη, την ιστορία της Θεσσαλονίκης, την επίδραση των τούρκικων παραδόσεων στις ελληνικές. Η μελέτη του για τα Ρεμπέτικα Τραγούδια πρωτοδημοσιεύτηκε το 1968 χωρίς την άδεια της ελληνικής λογοκρισίας, γεγονός για το οποίο καταδικάστηκε σε πεντάμηνη φυλάκιση. Η εκτενής εισαγωγή, οι πλούσιες υποσημειώσεις και το ανεκτίμητο φωτογραφικό υλικό αποτελούν αστείρευτη πηγή πληροφοριών για τον "υπόκοσμο" της ελληνικής κοινωνίας. Την πρώτη καταδίκη ακολούθησαν άλλες δύο, η μία το 1972 για τη δημοσίευση του ποιήματος Σώμα, ενώ η τελευταία το 1980 αφορούσε την έκδοση του βιβλίου Εγχειρίδιον του Καλού Κλέφτη.
Λιγότερη ίσως γνωστή αλλά εξίσου σημαντική είναι η συμβολή του στη διάσωση της παραδοσιακής τέχνης και της λαϊκής παράδοσης. Τα βιβλία του για τις παλιές σιδερένιες πόρτες και παράθυρα (Ελληνικές Σιδεριές και Ξυλόπορτες, Σιδερόπορτες στην Ελλάδα), τα ελληνικά ταφικά έθιμα (The Graves of Greece) αποτελούν μοναδικές μαρτυρίες μιας τέχνης που χάνεται και μιας παράδοσης που ξεχνιέται. Στα φωτογραφικά άλμπουμ (Cages aux oiseaux en Gréce, Le kiosque grec, La voiture grecque) ο συγγραφέας καταγράφει με μοναδική οξυδέρκεια τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα και στέκεται σε θέματα που περνούν απαρατήρητα στους περισσότερους από εμάς. Ο Ηλίας Πετρόπουλος όμως ενδιαφερόταν και για τις ιστορικές μνήμες, αυτό άλλωστε αποδεικνύουν τα βιβλία του για τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης (Les Juifs de Salonique, Ιn Μemoriam και Old Salonica).
Τέλος, ο Ηλίας Πετρόπουλος έχει γράψει μια σειρά από τεχνοκριτικές μελέτες για Έλληνες ζωγράφους, όπως ο Γιώργος Παραλής, ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, ο Κώστας Τσόκλης κ.ά. Θα ήταν σοβαρή παράλειψη να μην αναφερθούμε και στις λογοτεχνικές μελέτες του Ηλία Πετρόπουλου. Το πρώτο βιβλίο για τον Οδυσσέα Ελύτη γράφτηκε το 1966 από τον Ηλία Πετρόπουλο (Ελύτης, Μόραλης, Τσαρούχης).
Πέθανε στο Παρίσι το 2003.
-ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ
Πεζά
"Εγχειρίδιον του Καλού Κλέφτη" (εκδ.Νεφέλη-1979)
"Πτώματα,πτώματα,πτώματα..." (εκδ. Νεφέλη-1989)
"Η μυθολογία του Βερολίνου" (εκδ. Νεφέλη-1982)
Υπόκοσμος
"Ρεμπέτικα Τραγούδια" (εκδ. Κέδρος-1979)
"Ρεμπετολογία" (εκδ. Κέδρος-1968)
"Τα Μικρά Ρεμπέτικα" (εκδ. Νεφέλη-1968)
"Το Άγιο Χασισάκι" (εκδ. Νεφέλη-1987)
"Της Φυλακής" (εκδ. Νεφέλη-1975)
"Το Μπουρδέλο" (εκδ. Νεφέλη-1980)
"Υπόκοσμος και Καραγκιόζης" (εκδ. Γράμματα-1978)
"Καπανταήδες και Μαχαιροβγάλτες" (εκδ. Νεφέλη-2001)
"Παροιμίες του Υποκόσμου" (εκδ. Νεφέλη-2002)
Λεξικά
"Γλωσσάριο των Ρεμπέτηδων" (εκδ. Κέδρος-1968)
"Καλιαρντά" (εκδ. Νεφέλη-1971)
Ενδυματολογία
"Η φουστανέλα" (εκδ. Νεφέλη-1987)
"Η Τραγιάσκα" (εκδ. Πατάκη-2000)
Λαογραφία
"Ο Τούρκικος Καφές εν Ελλάδι" (εκδ. Νεφέλη-1979)
"Ο Μύσταξ" (εκδ. Νεφέλη-1989)
"Ψειρολογία" (εκδ. Νεφέλη-1979)
"Η Ονοματοθεσία Οδών και Πλατειών" (εκδ. Πατάκη-1995)
"Το Ταντούρι και το Μαγκάλι" (εκδ. Νεφέλη-1994)
"Καρέκλες και Σκαμνιά" (εκδ. Νεφέλη-1988)
"Η Εθνική Φασουλάδα" (εκδ. Νεφέλη-1993)
"Τα Σίδερα. Η Λάσπη. Τα Μπαστούνια" (εκδ. Νεφέλη-1984)
"Ιστορία της Καπότας" (εκδ. Νεφέλη-1984)
"La voiture grecque" (Παρίσι-1976)
"La kiosque grec" (Παρίσι-1976)
"Cages a oiseaux en Grece" (Παρίσι-1976)
"Album turc" (Παρίσι-1976)
Αρχιτεκτονική
"Το μπαλκόνι στην Ελλάδα" (εκδ. Νεφέλη-1981)
"Η αυλή" (εκδ. Χατζηνικολή-1981)
"Το παράθυρο στην Ελλάδα" (εκδ. Νεφέλη-1981)
"Ελληνικές Σιδεριές" (εκδ. Νεφέλη-1981)
"Ξυλόπορτες - Σιδερόπορτες" (εκδ. Νεφέλη-1981)
"Το Μάτι του Βοδιού" (εκδ. Νεφέλη-1980)
Άρθρα
"Μικρά Κείμενα" (εκδ. Γράμματα-1980)
"Άρθρα στην Ελευθεροτυπία" (εκδ. Πατάκη-1992)
"Ο κουραδοκόφτης" (εκδ. Νεφέλη-2002)
Μεταφράσεις
"Δώδεκα Τραγουδάκια από την Παλατινή Ανθολογία" (εκδ. Νεφέλη-1980)
"Αρετίνου Ακόλαστα Σονέτα" (εκδ. Νεφέλη-1992)
"Ιωάννου Αποκάλυψις" (εκδ. Νεφέλη-1975)
Ποίηση
"Ποιήματα (1968-1991)" (εκδ. Νεφέλη-1991)
"Ποτέ και Τίποτα" (εκδ. Νεφέλη-1993)
"Topor: Τέσσερεις Εποχές" (εκδ. Νεφέλη-1991)
Ιστορία
"Les Juifs de Salonique/In Memoriam" (Παρίσι-1983)
Βιογραφίες
"Παύλος Μοσχίδης" (άρθρα στο περιοδικό Διαγώνιος, 1958-1963)
"Γιώργος Παραλής" (άρθρα στο περιοδικό Διαγώνιος, 1958-1963)
"Χαρακτική: Π. Τέτσης" (άρθρα στο περιοδικό Διαγώνιος, 1958-1963)
"Γιώργος Δέρπαπας" (άρθρα στο περιοδικό Διαγώνιος, 1958-1963)
"Μποστ" (άρθρα στο περιοδικό Διαγώνιος, 1958-1963)
"Σταμ.Σταμ." (άρθρα στο περιοδικό Διαγώνιος, 1958-1963)
"Ελύτης, Μόραλης, Τσαρούχης" (εκδ. Πατάκη 1998-α΄δημοσ. 1965)
"Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης" (εκδ. Πατάκη 1998- α΄δημοσ. 1958)
"Τέσσερεις Ζωγράφοι: Αντώνης (Anton)/ Βιτάσταλη/ Δουραλή/ Σουλιώτης" (εκδ. Νεφέλη-1999)
Σχέδια-Κολλάζ
"Κυρίως αυτό" (εκδ. Νεφέλη-1993)
Με τον Η.Χ. Παπαδημητρακόπουλο
"Μνήμη Νίκου Καχτίτση" (αυτοέκδοση-1972)
"Επιστολαί προς Μνηστήν" (εκδ. Νεφέλη-1998)