Η ιστορία ενός Αυστριακού τουρίστα που έγινε κατ' επιλογήν Μανιάτης, οργάνωσε την πρώτη βιολογική καλλιέργεια στην Ελλάδα και σήμερα συνεργάζεται με 500 ελληνικές οικογένειες και εξάγει το λάδι από τις ελιές τους σε Ευρώπη, Ασία και Αμερική!
Ο Φριτς, ο Φριτζέας του Πύργου Λεύκτρου της Δυτικής Μάνης, είναι όχι απλά ένα άνθρωπος της Μάνης, αλλά ο μεγαλύτερος εργοδότης της περιοχής αυτήν τη στιγμή. Με 40 εργαζόμενους στην επιχείρησή του, αλλά –κυρίως- με πάνω από 500 οικογένειες, παραγωγούς ελιάς, να συνεργάζονται σχεδόν αποκλειστικά μαζί του για την παρασκευή και διάθεση του λαδιού τους, είναι ένας θρύλος για τη Μάνη.
Ηρθε στη Μάνη ως τουρίστας
Η επιχείρηση «Φρίντριχ Μπλάουελ» εγγράφηκε επίσημα στην Καλαμάτα το 1980. O Φριτς, ο οποίος είχε μετακομίσει στη Μάνη από τη δεκαετία του 70, έκανε κάτι επαναστατικό για την περιοχή: από τη στιγμή που είδε το ελαιόλαδο αυτής της ασυνήθιστα καλής ποιότητας να κατευθύνεται στην Ιταλία σε μεγάλα σιλό, κάθισε και άρχισε να γεμίζει ελαιόλαδο ένα - ένα μπουκάλι με το χέρι. Αυτή η κίνηση προκάλεσε σύντομα την αληθινά απίστευτη υποστήριξη των κατοίκων του χωριού και πολύ σύντομα μια μικρή επιχείρηση εξελίχθηκε...
Η σύζυγός του Μπούργκη σύντομα ανέλαβε κι εκείνη ενεργό δράση και η μικρή επιχείρηση άκμασε. Το εμπορικό σήμα "Mani®" εισήχθη σύντομα μετά από αυτό και οι Μπλάουελ έφεραν στην Ελλάδα εκείνο που τότε θεωρήθηκε σαν μια εξ ολοκλήρου νέα έννοια: οργανωμένη βιολογική καλλιέργεια.
Η ιστορία του Φριτς Μπλάουελ
Καλοκαίρι του 1978. Μια παρέα φίλων από τη Βιέννη φθάνει στη Μάνη. Σκοπός τους να ξεκινήσουν μια νέα ζωή.
Γοητεύονται από την περιοχή και τους ανθρώπους της και αποφασίζουν να εγκατασταθούν μόνιμα αγοράζοντας μάλιστα και ένα παλιό μισοερειπωμένο πετρόχτιστο σπίτι. Μεταξύ τους και ο 26χρονος φοιτητής της Ιατρικής Φρίτζ Μπλάουελ.
Γνώστης των γεύσεων, αφού οι γονείς του διατηρούν ξενοδοχείο και εστιατόριο στη Βιέννη, ξετρελάθηκε με τη φρεσκάδα του ελαιόλαδου, όπως άλλωστε και οι δικοί του, όταν πήραν τα πρώτα δείγματα.
Από γιατρός στη Βιέννη, κάτοικος Μάνης
Το δίλημμα Ιατρική ή Μάνη ξεπεράστηκε γρήγορα «σκέφτηκα καλύτερα να μείνω εδώ και να ζήσω εγώ υγιεινά, παρά να πάω στην πόλη και να κάνω καλά αυτούς που αρρωσταίνουν» έλεγε σε συνέντευξή του. Τα πρώτα χρόνια η ζωή του Φρίτζ δε διέφερε σε τίποτα από τη ζωή του ντόπιου Μανιάτη. Δούλεψε μεροκάματο στο λιομάζεμα, σε ελαιοτριβεία, μάζευε χόρτα, απέκτησε μια κατσίκα και μια γαϊδουρίτσα και κάθε βράδυ στο καφενείο μοιραζόταν τα προβλήματα και τις αγωνίες των συγχωριανών του.
«Στη Μάνη με δυο πράγματα μπορείς να ασχοληθείς ή με τις πέτρες ή με το λάδι, εγώ διάλεξα το δεύτερο».
Στο μεταξύ μετά δύο περίπου χρόνια ήρθε και η άδεια της εξαγωγής. Η πρώτη του εξαγωγή, πριν ακόμα πάρει την άδεια, έγινε κρυφά μεταφέροντας 10 τενεκέδες των 17 κιλών στην Αυστρία. Στη Γιουγκοσλαβία παραλίγο να χαλάσει η δουλειά, αφού οι Γιουγκοσλάβοι υποψιάστηκαν ότι μπορεί να μεταφέρει εκρηκτικά.
Το ξεκίνημα
Μια κανάτα και μερικά μπουκάλια, τα οποία γέμιζε μόνος του, ήταν στην αρχή η επιχείρηση. Βέβαια, υπήρχε μια βάση στην Αυστρία όπου κάποιοι είχαν δοκιμάσει το μανιάτικο λάδι και είχαν ενθουσιαστεί. "Το πρώτο λάδι δεν ήταν βιολογικό, αλλά ξεκίνησα να πουλάω σε μαγαζιά με τάση προς την οικολογική διατροφή. Δε γνώριζα ακόμη τη βιολογική καλλιέργεια, μου φάνηκε όμως η καλλιέργεια στη Μάνη πολύ καθαρή. Ακόμη τότε οι αγρότες έριχναν φουσκιά, ενώ δε ράντιζαν τόσο πολύ. Όμως μπαίνοντας η Ελλάδα στην ΕΟΚ άρχισε έντονα η χρήση των επιδοτούμενων χημικών λιπασμάτων. Έκανα έναν υπολογισμό και διαπίστωσα ότι για κάθε κιλό λάδι έριχνα δύο κιλά λίπασμα, ακόμη ράντιζαν με μαλάθιο. Είπα τότε ότι δεν μπορεί εγώ να πουλάω το λάδι σαν φυσικό προϊόν».
Η υπόθεση παίρνει δύναμη, με τραβάει σαν ποτάμι
Η υπόθεση ελαιόλαδο έχει μπει πλέον για τα καλά στη ζωή του Φρίτζ που στο μεταξύ παντρεύεται και κάνει παιδιά. «Μετά το 1985 όλη αυτή η ιστορία αρχίζει να παίρνει μια δύναμη και να με τραβάει σαν ποτάμι, παθαίνοντας ό,τι παθαίνουν όλοι οι επιχειρηματίες στην αρχή, να τρέχω δηλαδή και να μη φθάνω».
Πώς όμως αντιμετωπίσθηκε το όλο του εγχείρημα από τους δύσπιστους Μανιάτες;
«Οι συγχωριανοί μου δε με είδαν ανταγωνιστικά, με είδαν σαν ένα άτομο που κατάλαβε την αξία του λαδιού και πονούσε όπως και αυτοί να βλέπει να φεύγει με βυτία το λάδι για την Ιταλία και να βαφτίζεται Ιταλικό. Έμεινα στο χωριό, πήγαινα στο καφενείο, συζητούσαμε για όλα τα προβλήματα, όλα ήρθαν σαν μια φυσιολογική εξέλιξη. Οι Μανιάτες είδαν ότι θα δώσω εγώ στο λάδι τους ένα όνομα, ότι σέβομαι τις παραδόσεις, τους ανθρώπους, όλα τα πράγματα που υπήρχαν εκεί. Αυτοί είχαν το καλό λάδι, τα καλά ελαιοτριβεία, τα καλά χωράφια, την καθαρή φύση, τα χίλια πράγματα που δεν πληρώνονται με τίποτα και εγώ είχα το κλειδί για την προώθησή του. Με την ευκαιρία αυτής της συνέντευξης θα ήθελα να σημειώσω τη σημαντική συμβολή της γυναίκας μου σε αυτή την προσπάθεια αλλά και αρκετών ανθρώπων που στα πρώτα μου βήματα στάθηκαν δίπλα μου, άνθρωποι από τη Μάνη και την Καλαμάτα. Τους ευχαριστώ πολύ».. Η επαφή του Φρίτζ και η καλή του σχέση με τους Μανιάτες βοήθησε στο πέρασμα από τη συμβατική στη βιολογική καλλιέργεια.
Σήμερα έχει μίνι-βιομηχανία
Σήμερα η επιχείρηση του Φριτζ Μπλάουελ στεγάζεται σε ένα κτίριο 1000 τετραγωνικών μέτρων στον Πύργο Λεύκτρου και απασχολεί 40 εργαζόμενους. Περιλαμβάνει μια αυτόματη γραμμή Τυποποίησης και μια ημιαυτόματη καθώς και τα γραφεία. Πέντε άτομα φροντίζουν τους βιολογικούς παραγωγούς παρέχοντάς τους πλήρη υποστήριξη. Στο πρόγραμμα υπάρχουν γύρω στους 300 παραγωγούς με συμβόλαιο, 200 από τη Μεσσηνία και 100 από τη Λακωνία, και στις καλέςχρονιές η παραγωγή ελαιόλαδου φθάνει στους 400 τόνους. Τι κερδίζει όμως ο παραγωγός που αποφασίζει να μπει στο πρόγραμμα βιολογικής καλλιέργειας;
«Η συμφωνία από την αρχή ήταν ότι θα πληρώνουμε 20% πάνω από την τιμή που είχε το συμβατικό λάδι. Όταν έπεσε η τιμή του συμβατικού λαδιού αρκετά, έβαλα ένα μίνιμουμ όριο και είπα ότι δε θα πληρώνω κάτω από 900 δραχμές. Αυτό βέβαια ισχύει για τους παραγωγούς που τους παρέχουμε εμείς όλες τις υπηρεσίες πιστοποίησης κλπ. Για τους ανεξάρτητους παραγωγούς η τιμή κανονίζεται από την αγορά και βεβαίως είναι πάνω από τις 900 δραχμές».
Η Ελλάδα έχει το μεγαλύτερο ποσοστό σε έξτρα παρθένο λάδι διεθνώς και Κορωνέικη ελιά
«Όταν ξεκίνησα το ελληνικό λάδι, δεν το ήξερε κανείς. Τώρα τα πράγματα σιγά - σιγά αλλάζουν. Χρειάζεται όμως μεγάλη προσπάθεια και υποστήριξη, αφού οι άλλοι δεν κοιμούνται, ιδιαίτερα οι Ισπανοί».
Σήμερα το μανιάτικο λάδι και οι ελιές Καλαμών, εξάγονται στην Αυστρία, στη Γερμανία, στην Ελβετία και στην Αμερική, ενώ στην Ελλάδα το λάδι διανέμεται σε σπίτια μέσω παραγγελιών. Όσο για την τιμή, το μανιάτικο λάδι στην Ευρώπη πωλείται από 5 - 12 ευρώ το μισό λίτρο.
Ο Φρίτζ Μπλάουελ κατάφερε ό,τι τόσα χρόνια δεν κατάφεραν οι Έλληνες, να κάνει γνωστό το Μεσσηνιακό ελαιόλαδο στην Ευρώπη και στην Αμερική, αλλά και να αυξήσει το εισόδημα εκατοντάδων καλλιεργειών. Ας ελπίσουμε ότι το παράδειγμά του θα το ακολουθήσουν και άλλοι.
Από τους ελαιώνες στο μπουκάλι
Ποιο είναι, όμως, το μυστικό της επιτυχίας της Blauel; «Η προνομιακή θέση καλλιέργειας, ένας ειδικός τύπος ελιάς, το επαγγελματικό κλάδεμα των δέντρων οι σωστές μέθοδοι έκθλιψης, η σωστή αποθήκευση και το προσεχτικό γέμισμα των φιαλών, εξασφαλίζουν και διατηρούν ακέραιο το αληθινό άρωμα», είναι τα στοιχεία που προκρίνει ο Φριτς. «Η συγκομιδή των ελιών της Μάνης αρχίζει προς το τέλος κάθε έτους. Με σκληρή χειρωνακτική εργασία, οι πολύτιμοι καρποί μαζεύονται με το χέρι, ταξινομούνται και αμέσως μετά μεταφέρονται για ψυχρή έκθλιψη στα παραδοσιακά ελαιοτριβεία της Μάνης. Είναι πάντα μια μαγική στιγμή όταν το πρώτο χρυσοπράσινο ελαιόλαδο αρχίζει να ρέει»...
Η επιμονή του Φρις στην βιολογική καλλιέργεια ήταν που διατήρησε την ποιότητα του λαδιού της Μάνης σε υψηλότατο επίπεδο. Αυτό που κάνει τον καρπό και το λάδι της Κορωνέικης ελιάς διαφορετικό από δεκάδες άλλες ποικιλίες, είναι η μοναδική μέθοδος καλλιέργειας που εφαρμόζεται στη Μάνη. Δεν γίνεται τεχνητό πότισμα και τα δέντρα κλαδεύονται εντατικά μια φορά το χρόνο, διατηρούμενα επίτηδες μικρά. Ενώ σε άλλα μέρη η συνηθισμένη παραγωγή ελαιολάδου είναι περίπου 10 λίτρα ανά δέντρο, στη Μάνη, η Κορωνέικη ποικιλία παράγει μόνο 1-3 λίτρα του καθαρότερου «πράσινου χρυσού».
Αυτήν την στιγμή περίπου 300.000 ελαιόδεντρα σε όλη τη Μάνη καλλιεργούνται μ' αυτόν τον τρόπο, σύμφωνα με τις οδηγίες του Φριτς. Από το 1992, το λάδι (μετά τα παραδοσιακά ελαιοτριβεία της περιοχής) πηγαίνει στο εργοστάσιο που έφτιαξε η οικογένεια Μπλάουελ στον Πύργο Λεύκτρου, έκτασης 1.000 τ.μ., όπου και γίνεται η εμφιάλωση. Το τελικό αποτέλεσμα φέρει το σήμα κατατεθέν «Μάνη», το όνομα, δηλαδή, της περιοχής, κάνοντάς την διάσημη σε όλον τον κόσμο για το λάδι της και κάνει ένα τζίρο κοντά στα 5 εκατ. ευρώ το χρόνο.
Όχι κι άσχημα, αν σκεφτεί κανείς πόσο περισσότερο λάδι θα μπορούσε να βγαίνει ακόμη, αλλά θυσιάζεται για την ποιότητα... Η Blauel και η «Μάνη» της είναι μια εταιρεία που δείχνει το δρόμο σε όλους τους Έλληνες επιχειρηματίες που σκέφτονται να επιστρέψουν στην ελληνική γη και να την εκμεταλλευτούν, τώρα που η κρίση ξαναστρέφει το οικονομικό ενδιαφέρον στην γεωργία.