Σε αυξημένη εποπτεία βρίσκεται ήδη η Ελλάδα και σε κάθε φορέα του Δημοσίου έχει τοποθετηθεί Επίτροπος, Επόπτης, ομάδα ή υπάλληλος της Τρόικα και των δανειστών προκειμένου να ελέγχει την πορεία των μεταρρυθμίσεων και εκτέλεσης του προϋπολογισμού.
1. Η Ομάδα του Μπομπ Τράα από το ΔΝΤ
Ο Ολλανδός οικονομολόγος Μπομπ Τράα είναι επικεφαλής της αντιπροσωπείας τεσσάρων υπαλλήλων του ΔΝΤ στην Αθήνα και μένει μόνιμα εδώ, σχεδόν από την αρχή της υπογραφής του Μνημονίου Ι. Το γραφείο του βρίσκεται στον 8ο όροφο του κτιρίου της Τράπεζας της Ελλάδας, στην οδό Αμερικής, στο κέντρο της Αθήνας. Αρχικά η οικία του ήταν επί της Διονυσίου Αρεοπαγίτου αλλά για λόφους ασφαλείς μετακόμισε στα βόρεια προάστια.
Από την κυβέρνηση ο Τράα ζητάει: «Κλείστε οργανισμούς, απολύστε υπαλλήλους, σταματήστε τους φόρους». Σε πρόσφατο Συνέδριο του Economist στην Αθήνα ο κ. Τράα υποστήριξε ότι τα μέτρα δεν είναι τα τελευταία: «Δεν είναι ρεαλιστικό να λέμε ότι δεν θα ληφθούν νέα μέτρα. Το Μνημόνιο δεν είναι χαραγμένο σε πλάκες. Θα χρειαστούν νέα μέτρα καθώς προχωράμε».
Ο κ. Τράα επικέντρωσε την κριτική του στον μεγάλο δημόσιο τομέα και τους ελλιπείς φοροεπσιπρακτικούς μηχανισμούς. «Η Ελλάδα θα πρέπει να βελτιώσει την ικανότητα συλλογής φόρων αντί να επιβαρύνει συνεχώς το σύστημα με νέους. Μόνο τότε θα μπορέσει να μειωθεί και η φορολόγηση». Εχει πει:
- Κοιτάζω τους πίνακες με τις άμεσες ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα και νομίζω ότι αντικρύζω καρδιογράφημα νεκρού.
- Πρέπει επιτέλους να ξεκινήσει το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων.
- Απαντώντας στο επιχείρημα ότι η χρηματιστηριακή αξία των εισηγμένων προς πώληση εταιριών δεν επιτρέπει την αξιοποίησή τους, ο κ. Τράα είπε: «Ηρθα πρώτη φορά στην Ελλάδα τον Απρίλιο του 2009. Τότε είδα ότι υπήρχε οption πώλησης του 10% του ΟΤΕ, αξίας 780 εκατ. Είπα στον υπουργό «πούλα το αύριο». Μου απάντησε ότι αργότερα μπορεί να επιτευχθεί καλύτερη τιμή».
- «Δεν θέλω να γυρίσω στην Ολλανδία μέσα σε φέρετρο» φέρεται να είπε, εξομολογούμενος ότι φοβάται για τη ζωή του.
2. Επίτροπος Βρυξελλών (θα έρθει)
Οι Βρυξέλλες δρομολογούν την τοποθέτηση στην Αθήνα τουλάχιστον ενός Επιτρόπου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με το επιτελείο του και η γενική διεύθυνση οικονομικών της Κομισιόν, η κατεξοχήν γραφειοκρατική δομή που εποπτεύει το ελληνικό πρόγραμμα, περιέλαβε και επίσημα τη θέση «επικεφαλής του γραφείου Ελλάδας» στο οργανόγραμμά της.
Ο Επίτροπος θα είναι επικεφαλής μιας ομάδας στα πρότυπα εκείνης του Μπομπ Τράα. Η Κομισιόν είχε μείνει πίσω στην ενημέρωση και την εποπτεία και τώρα σχεδιάζει να καλύψει το κενό, βασιζόμενη μάλιστα στην απόφαση της Συνόδου Κορυφής της 26ης Οκτωβρίου 2010. Η απόφαση προβλέπει την ενίσχυση των μηχανισμών παρακολούθησης του ελληνικού προγράμματος, κατόπιν αιτήματος της ίδιας της Ελλάδας.
«Η Επιτροπή, σε συνεργασία με τους λοιπούς εταίρους της στην τρόικας», σημειώνει η απόφαση που έχει ήδη υπογραφεί, «θα συγκροτήσει για τη διάρκεια του προγράμματος επιτόπου εποπτική δύναμη συμπεριλαμβανομένης της συμμετοχής εθνικών εμπειρογνωμόνων, σε στενή και συνεχή συνεργασία με την ελληνική κυβέρνηση και την τρόικα για την παροχή συμβουλών και συνδρομής ώστε να διασφαλιστεί η έγκαιρη και πλήρης εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων».
Ετσι, προγραμματίζεται η τοποθέτηση στελέχους μεσαίας κατηγορίας, καθώς και τεσσάρων υπαλλήλων στην Αθήνα. Ακριβώς με τον ίδιο τρόπο είναι στελεχωμένη και η ομάδα του ΔΝΤ του Μπομπ Τράα.
Η έδρα του λεγόμενου Ανθύπατου της Κομισιόν θα είναι στην Αθήνα και όχι στις Βρυξέλλες, καθιστώντας την παρουσία της τρόικας μόνιμη στο ελληνικό έδαφος, τα υπουργεία και το γενικό λογιστήριο του κράτους. Με αυτόν τον τρόπο οι δημοσιονομικές αποκλίσεις θα ελέγχονται ευκολότερα, οι διορθώσεις θα ζητούνται πιο άμεσα και η διαδικασία των τριμηνιαίων εκθέσεων θα γίνεται «αναίμακτα και χωρίς περιττή δημοσιότητα», όπως ασφαλώς διευκρινίζουν οι ίδιες πηγές «αν όλα πηγαίνουν καλά».
3. Επίτροποι-επόπτες στα Υπουργεία
Με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου την οποία υπέγραψε τον περασμένο μήνα ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας καθιερώθηκε Επίτροπος-επόπτης σε κάθε Υπουργείο και υπογράφηκαν «Μνημόνια Συνεργασίας» ανάμεσα στο υπουργείο Οικονομικών και τα υπόλοιπα υπουργεία στα οποία προβλέπονται:
-Προκαθορισμένες διορθωτικές παρεμβάσεις σε περίπτωση εμφάνισης αποκλίσεων από τους στόχους,
-Οι επιπτώσεις στην περίπτωση μη υλοποίησης των διορθωτικών παρεμβάσεων,
-Ο χρόνος και το είδος των δημοσιονομικών αναφορών που υποβάλλει ο κάθε φορέας,
-Δεσμεύσεις ότι υφίστανται και λειτουργούν εσωτερικά συστήματα, διαδικασίες και μηχανισμοί που να διασφαλίζουν τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση ή μέτρα που λαμβάνονται για τη βελτίωσή τους,
-Ο ρυθμός αποδέσμευσης των εγκεκριμένων πιστώσεων του προϋπολογισμού,
4. Επόπτης σε κάθε Φορέα του Δημοσίου
Επιμέρους Μνημόνια έχουν υπογραφεί ή θα υπογραφεί ανάμεσα στα υπουργεία και τους εποπτευόμενους φορείς. Αν διαπιστώνονται παρεκκλίσεις έναντι των δεσμεύσεων που έχουν αναληφθεί θα επιβάλλονται κυρώσεις οι οποίες αφορούν:
· Περικοπή των προϋπολογισμών όταν οι αποκλίσεις υπερβαίνουν το 10% των συμφωνηθέντων στόχων και δεν λαμβάνονται μέτρα διόρθωσης. Συγκεκριμένα ορίζεται ότι αν σε τριμηνιαία βάση διαπιστώνονται αποκλίσεις άνω του 10% θα κόβονται αυτόματα και ισόποσα λειτουργικές δαπάνες των υπουργείων ή επιχορηγήσεις.
· Ορισμό Επόπτη των οικονομικών υπηρεσιών στα νομικά πρόσωπα φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, όπου διαπιστώνονται σοβαρές αποκλίσεις ή μη συμμόρφωση.
5. Η Ομάδα Δράσης του Χορστ Ράιχενμπαχ
Η Ομάδα έχει 13 υπαλλήλους στην Αθήνα και 32 στις Βρυξέλλες που ασχολούνται με την παροχή τεχνικής βοήθειας. Μάλιστα, οι πληροφορίες αναφέρουν ότι ο κ. Ράιχενμπαχ αρνήθηκε τον ρόλο του επόπτη, προτιμώντας τα «φιλικότερα» προς την Ελλάδα καθήκοντα της τεχνικής βοήθειας.
Δύο υπάλληλοι της Ομάδας Δράσης του κ. Ράιχενμπαχ βρίσκονται ήδη στο υπουργείο Οικονομικών, όπου βρίσκεται και μία Γερμανίδα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Αναμειγνύεται στη διαχείριση όλων των Υπουργείων, είναι ο υπέρ-επόπτης της κυβέρνησης αλλά και της Δικαιοσύνης, αφού συνομιλεί και με τον οικονομικό εισαγγελέα Γρηγόρη Πεπόνη. Τον έχουν αποκαλέσει Γερμανό Υπατο Αρμοστή ενώ ο αριστερός βουλευτής Ντίτερ Ντεμ δήλωσε προκλητικά ότι πρωθυπουργός της Ελλάδας είναι ο επικεφαλής της Ομάδας Δράσης, Χορστ Ράιχενμπαχ. Όπως επεσήμανε σε συνέντευξή του, «Nαι είναι ο νέος σας πρωθυπουργός. Όλοι αυτοί που δουλεύουν για την Task Force δεν είναι φίλοι της Ευρώπης, αλλά υπάλληλοι των αγορών. Δεν μπορώ να ξέρω τις προθέσεις του κ. Ράιχενμπαχ αλλά πιστεύω ότι υπάρχει κάποιο σχέδιο στους σκοπούς του και για μένα είναι κάτι παραπάνω από φανερό ότι ο ελληνικός λαός δεν αποτελεί προτεραιότητα για τον ίδιο και την ομάδα του».
6. Επόπτες στο Ταμείο Αποκρατικοποιήσεων
Στο Διοικητικό Συμβούλιο του Ταμείου συμμετέχουν ως παρατηρητές από ένας υπάλληλος του ΔΝΤ, της Κομισιόν και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Νέος όρος των δανειστών προκειμένου να εκταμιευθεί η δόση-μαμούθ είναι η μεγαλύτερη εποπτεία του ΤΑΙΠΕΔ και η απαίτηση να μη περνούν οι αποκρατικοποιήσεις από τη Βουλή, όπως έχει ζητήσει το ΠΑΣΟΚ.
7.Επόπτες στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας
Ανάλογες θέσεις έχουν οι Τροϊκανοί και στο Ταμείο. Το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας θα ενισχυθεί διοικητικά με σκοπό να λειτουργεί ανεξάρτητα και να διασφαλίζει την υφιστάμενη εταιρική διακυβέρνηση στις ιδιωτικές τράπεζες που θα υπαχθούν σε αυτό.
8. Επόπτης στην Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ)
Εκεί βρίσκεται εγκατεστημένος υπάλληλος της Eurostat και η υπηρεσία βρίσκεται ουσιαστικά στα χέρια της Τρόικα.
9. Επόπτης επί των ΟΤΑ Χανς Γιόακιμ Φούχτελ
Είναι εντεταλμένος της γερμανικής κυβέρνησης για την Ελλάδα και προσωπικός εντεταλμένος της Ανγκελα Μέρκελ. Αποστολή του είναι η συνεργασία «από τα κάτω» και κοινή δράση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης μέσω δικτύων, αδελφοποιήσεων πόλεων κ.λπ. με εμπειρογνώμονες, επιχειρηματίες και κοινωνία των πολιτών, στην οποία εντάσσεται και η Ελληνογερμανική Συνέλευση, και αφετέρου σε μια πολιτική σε κυβερνητικό επίπεδο μεταξύ υπουργείου Εσωτερικών – ΕΝΠΕ – ΚΕΔΕ από ελληνικής πλευράς και του ομοσπονδιακού υπουργείου Οικονομικών και Τεχνολογίας της Γερμανίας με τη συμμετοχή της Taskforce EU.
Στο πλαίσιο αυτό, η καγκελάριος Μέρκελ όρισε εντεταλμένο από γερμανικής πλευράς για την παρακολούθηση και υλοποίηση αυτής της στρατηγικής τον υφυπουργό Εργασίας της Γερμανίας, Χανς Γιοακίμ Φούχτελ. Το όλο εγχείρημα τελεί υπό την αιγίδα του Γενικού Προξενείου της Γερμανίας και του γενικού προξένου κ. Wolfgang Hoelscher-Obermaier.
Εδρα της Ελληνογερμανικής Συνέλευσης είναι η Θεσσαλονίκη και επικεντρώνεται σε στοχευμένες επισκέψεις του κ. Φούχτελ και πλειάδας Γερμανών εκπροσώπων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, δημοσιογράφων και επιχειρηματιών που οργώνουν κυριολεκτικά την Ελλάδα από άκρο σε άκρο- και οι συμμετέχοντες ξεπερνούν κάθε προηγούμενο, φτάνοντας τους 250.
10. Επίτροποι σε τράπεζες
Υπό καθεστώς επιτροπείας τίθενται ουσιαστικά οι διοικήσεις των ελληνικών τραπεζών που έχουν λάβει κεφαλαιακή στήριξη, από τον ερχόμενο Ιανουάριο.Η σύμβαση ανακεφαλαιοποίησης προβλέπει αυστηρή εποπτεία στις τράπεζες και προβλέπει την τοποθέτηση παντοδύναμων επιτρόπων σε όλες τις τράπεζες που θα ανακεφαλαιοποιηθούν με κρατικό χρήμα μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.
11. Επίτροποι σε Δήμους
Το υπουργείο Οικονομικών ετοιμάζει νέα πράξη νομοθετικού περιεχομένου που θα επεκτείνει στους ΟΤΑ το πλαίσιο αυξημένης εποπτείας σε ΔΕΚΟ -το οποίο περιλαμβάνει αυτόματες περικοπές δαπανών, επίτροπο και αναστολή αμοιβών μελών ΔΣ.
«Είναι το μόνο σημαντικό πρόσθετο δημοσιονομικό μέτρο που ζητά η τρόικα για τώρα, πέρα από τις ρήτρες» αναφέρει υψηλόβαθμο κυβερνητικό στέλεχος.
12. Επίτροπος στον Ειδικό Λογαριασμό
Προς το παρόν, από ευρωπαϊκής πλευράς, το επικρατέστερο σενάριο είναι να δοθεί η δόση στην Ελλάδα το τρίτο δεκαήμερο του Νοεμβρίου, αλλά με μία προϋπόθεση: Να δημιουργηθεί μηχανισμός ασφυκτικής εποπτείας των χρημάτων που θα δοθούν στην Ελλάδα. Δεν κάνουν λόγο για «Επίτροπο», ωστόσο επαναφέρουν την απαίτηση του Γερμανού υπουργού Οικονομικών κ. Σόιμπλε, για «ειδικό λογαριασμό» ο οποίος σημειωτέον, είχε προκαλέσει την έκρηξη του κ. Βενιζέλου που σε δηλώσεις του είχε κάνει λόγο για «προτεκτοράτο».
Αυτός ο Ειδικός λογαριασμός θα επιτρέπει «τον καλύτερο έλεγχο και επιτήρηση (της κίνησης) των ποσών που θα δανεισθούν στην Ελλάδα». Αυτός ο μηχανισμός θα τεθεί υπό τον έλεγχο της τρόικας των πιστωτών (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ΕΕ, ΔΝΤ). Θα είναι προσωρινού χαρακτήρα, μέχρι η Ελλάδα θα εγγράψει στο σύνταγμά της ρήτρα η οποία θα εγγυάται ότι η εξυπηρέτηση του χρέους της θα αποτελεί προτεραιότητα
13. Επίτροπος Ελλάδας
Η πρόταση έγινε από την Ανγκελα Μέρκελ και τον κ. Σόιμπλε για να τεθεί η Ελλάδα σε εποπτεία και να οριστεί Επίτροπος για τη χώρα. Αντέδρασε ο πρόεδρος του Eurogroup, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ χαρακτηρίζοντας απαράδεκτη τη γερμανική πρόταση να τεθεί η Ελλάδα υπό εποπτεία.
Εν τω μεταξύ, με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο απέρριψε και ο πρόεδρος του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (SPD) στη Γερμανία, Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, την πρόταση τοποθέτησης Επιτρόπου στην Ελλάδα, εκτιμώντας πως μία τέτοια κίνηση «θα εξουδετέρωνε την δημοκρατία» και ο Επίτροπος θα εκλαμβανόταν ως «δύναμη κατοχής».
«Τέτοια πρόταση μπορούν να κάνουν μόνο άνθρωποι, οι οποίοι δεν καταλαβαίνουν τίποτα από ιστορία και πολιτική», παρατήρησε ο πρόεδρος του SPD σε συνέντευξή του στο γερμανικό ραδιόφωνο.
Πρέπει «να προσέξουμε να μην πληγώσουμε περισσότερο από όσο είναι αναγκαίο» τον ελληνικό λαό, προειδοποίησε από την πλευρά του ο υπουργός Εξωτερικών του Λουξεμβούργου, Ζαν Άσελμπορν, προσθέτοντας ότι η Γερμανία θα πρέπει να είναι «λίγο περισσότερο προσεκτική στις δηλώσεις της».
Τι έχουν προβλέψει οι Financial Times: σκληρή εποπτεία με ξένους τεχνοκράτες στην Ελλάδα
Σε καθεστώς σκληρής διεθνούς εποπτείας, με νέους ασφυκτικούς όρους δανεισμού, τοποθετεί την Ελλάδα η Γερμανία -με τη σύμφωνη γνώμη Γαλλίας και Ευρωπαϊκής Επιτροπής - σύμφωνα με όσα υποστηρίζουν οι Financial Times, των οποίων τα δημοσιεύματα αποτελούν, συνήθως, προαναγγελία όσων προετοιμάζονται για την Ελλάδα.
«Η γερμανική κυβέρνηση ζητεί την «υποχρεωτική» πρόσληψη ξένων εμπειρογνωμόνων που θα βοηθήσουν στην είσπραξη φόρων, την πάταξη της διαφθοράς και την ιδιωτικοποίηση κρατικής περιουσίας στην Ελλάδα, με αντάλλαγμα να επισπευσθεί η αναθεώρηση του προγράμματος διάσωσης, το οποίο συζητείται να περιλαμβάνει βοήθεια από την ΕΕ προς την Αθήνα για δύο επιπλέον χρόνια.
Τα μέτρα αποτελούν την πιο προχωρημένη μέχρι σήμερα επιβολή διεθνούς ελέγχου στην λήψη των αποφάσεων για τον ελληνικό προϋπολογισμό».
Προτεκτοράτο
Σωρεία ξένων δημοσιευμάτων αναφέρουν ότι στην πραγματικότητα, η Ελλάδα τέθηκε υπό την εποπτεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και, πλέον, σε ότι αφορά στον προϋπολογισμό και τα δημοσιονομικά της, δεν έχει παρά μια « περιορισμένη κυριαρχία ».
Ήδη από τον Ιούλιο του 2011, ο Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ έχει δηλώσει: « Η εθνική κυριαρχία της Ελλάδας θα περιοριστεί σημαντικά ».
Και στις 27 Ιανουαρίου, φέτος, η βρετανική εφημερίδα « Financial Times » έδωσε στη δημοσιότητα ένα γερμανικό έγγραφο που καλούσε την Αθήνα να υποδεχτεί έναν μόνιμο επίτροπο με δικαίωμα βέτο, για να επιβλέπει τον προϋπολογισμό του κράτους και να μπλοκάρει κάθε μη επιτρεπτό από τους πιστωτές της Ελλάδας έξοδο.
Τέλος, την παραμονή της συμφωνίας, σε συνέντευξή του στο γερμανικό εβδομαδιαίο περιοδικό « Der Spiegel », ο Βόλκερ Κάουντερ, ηγέτης της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU) στο Κοινοβούλιο, προχώρησε ακόμα περισσότερο, ζητώντας την αποστολή στην Ελλάδα « γερμανών δημοσίων υπαλλήλων για να βοηθήσουν στη δημιουργία μιας αποτελεσματικής χρηματοπιστωτικής διοίκησης ». Το ίδιο αίτημα, εξάλλου, διατύπωσε και ο ίδιος ο υπουργός Οικονομίας της χώρας, Φίλιπ Ρέσλερ.
Επίσης, όπως επισημαίνουν τα ξένα δημοσιεύματα, τα κεφάλαια που μεταφέρθηκαν στο πλαίσιο της βοήθειας θα τοποθετηθούν σ' έναν κλειστό λογαριασμό, στον οποίο μόνο η τρόικα θα έχει πρόσβαση και όχι η ελληνική κυβέρνηση. Ο λογαριασμός αυτός θα χρησιμεύσει αποκλειστικά για την εξυπηρέτηση του εθνικού χρέους και όχι για την πληρωμή των μισθών και των συντάξεων. Τα νέα ομόλογα του ελληνικού κράτους δεν θα υπόκεινται πλέον στον ελληνικό νόμο, αλλά στον βρετανικό. Και σε περίπτωση διαφωνίας μεταξύ της Αθήνας και των ιδιωτών πιστωτών της, αυτή θα κρίνεται στο Λουξεμβούργο και όχι στην Ελλάδα