Οι επιστήμονες έχασαν έναν πολύτιμο σύμμαχο στην καθημερινή παρατήρηση και μέτρηση των δραστηριοτήτων του ηφαιστείου της Σαντορίνης από τη στιγμή που χάθηκε -τον περασμένο μήνα- η επικοινωνία με τη Γη του επιστημονικού δορυφόρου Envisat του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA).
Πάντως τα στοιχεία που είχε προλάβει να αποστείλει έως τότε είναι πολύτιμα και μεταξύ άλλων δείχνουν ότι έως αυτή τη στιγμή η κινητικότητα, στο ηφαίστειο της Νέας Καμένης στη Σαντορίνη, εμφανίζει σημαντική εξασθένηση φέτος σε σχέση με πέρυσι.
Με βάση τις παρατηρήσεις του Envisat από το διάστημα και άλλα στοιχεία, προκύπτει ότι το βορειανατολικό τμήμα του ηφαιστείου της Νέας Καμένης εμφάνισε άνοδο του εδάφους κατά περίπου πέντε εκατοστά το 2011, ενώ άλλες περιοχές του ηφαιστείου σηκώθηκαν κάπως λιγότερο, κατά τρία έως τέσσερα εκατοστά. Ομως κατά τους πρώτους μήνες του 2012, καταγράφεται μείωση στον ρυθμό της παραμόρφωσης του εδάφους και ταυτόχρονη υποχώρηση της σεισμικής δραστηριότητας.
Μετά από αξιολόγηση της τοπικής σεισμικής δραστηριότητας, της παραμόρφωσης του εδάφους και των σχετικών φυσικοχημικών μεταβολών, οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι εδώ και μερικούς μήνες το ηφαίστειο παρουσιάζει πλέον σαφώς περιορισμένη δραστηριότητα, πολύ μικρότερη από αυτήν του 2011, όπως είπε ο καθηγητής Κοσμάς Στυλιανίδης του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ο οποίος είναι και επικεφαλής της ειδικής επιστημονικής επιτροπής για την παρακολούθηση του ηφαιστείου της Σαντορίνης.
Οπως ανέφερε, η επιτροπή, στη μηνιαία αναφορά της για τον Απρίλιο φέτος, την οποία υπέβαλε στις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες, συμβουλεύει ότι δεν είναι ανάγκη να ληφθούν οποιαδήποτε περιοριστικά μέτρα σχετικά με τις κινήσεις του πληθυσμού σε σχέση με το ηφαίστειο.
Οπως ανακοίνωσε η ESA, τα στοιχεία του Envisat είναι πολύ χρήσιμα στους επιστήμονες, οι οποίοι εδώ και χρόνια παρατηρούν τη συμπεριφορά του ηφαιστείου, που είναι διάσημο διεθνώς για την τεράστια ηφαιστειακή έκρηξή του, μία από τις μεγαλύτερες στην ιστορία του πλανήτη μας, η οποία συνέβη πριν από περίπου 3.600 χρόνια και θεωρείται πιθανό ότι, μεταξύ άλλων, οδήγησε στην καταστροφή του Μινωικού πολιτισμού της Κρήτης. Το ηφαίστειο της Σαντορίνης έχει μία μακρά ιστορία εκρήξεων εδώ και εκατομμύρια χρόνια, με πιο πρόσφατη αυτήν του 1950.
Οι δορυφορικές παρατηρήσεις, μαζί με άλλα στοιχεία, σύμφωνα με την ESA, τέθηκαν επί τάπητος σε διεθνές επιστημονικό φόρουμ στη Σαντορίνη, το οποίο διοργανώθηκε από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος, σε συνεργασία με την Ομάδα GEO, σχετικά με την αξιοποίηση των στοιχείων από το διάστημα με στόχο την καλύτερη αξιολόγηση και διαχείριση των γεωλογικών κινδύνων.
Η υπόγεια κίνηση του μάγματος στη Σαντορίνη, που καταγράφηκε μετά τον Ιανουάριο του 2011, προκάλεσε παραμορφώσεις του εδάφους, τις οποίες «έπιασε» το ραντάρ του σιωπηλού πλέον ευρωπαϊκού δορυφόρου. Παρόλο που ο Envisat κινείτο σε ύψος περίπου 800 χιλιομέτρων από την επιφάνεια, ήταν σε θέση να εντοπίσει την μετακίνηση του εδάφους της τάξης των λίγων εκατοστών. Ο συνδυασμός περισσότερων εικόνων της ίδιας περιοχής από το δορυφορικό ραντάρ επέτρεψε την καλύτερη μέτρηση των επίγειων παραμορφώσεων.
Ο επίκουρος καθηγητής τηλεπισκόπησης Ισαάκ Παρχαρίδης του Τμήματος Γεωγραφίας του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθηνών δήλωσε ότι η δορυφορική παρατήρηση για τον εντοπισμό τυχόν αλλαγών στην κατάσταση του ηφαιστείου αποτελεί ένα ακόμα βήμα για την καλύτερη κατανόηση των φυσικών διαδικασιών που σχετίζονται με τις ηφαιστειακές εκρήξεις και μπορούν να προκαλέσουν τοπικές καταστροφές.
Αν και ύστερα από δέκα χρόνια λειτουργίας, ο δορυφόρος της ESA Envisat σταμάτησε να στέλνει δεδομένα στη Γη από τις 8 Απριλίου 2012, οι επιστήμονες θα συνεχίσουν να μελετούν και να αξιοποιούν τα πολύτιμα επιστημονικά δεδομένα που μέσα σε αυτή τη δεκαετία κατάφερε να συλλέξει σχετικά με τα ηφαίστεια και τα άλλα φυσικά φαινόμενα στη Γη.
Οι διάδοχοι του Envisat θα είναι οι δορυφόροι Sentinel στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος Global Monitoring for Environment and Security (GMES), οι οποίοι θα είναι έτοιμοι για εκτόξευση τον επόμενο χρόνο.
Πηγη: ΑΜΠΕ