Το έχουν χαρακτηρίσει το χωριό του μέλλοντος, όμως στο Χόγκεβεγκ όλοι ζουν (σ)τηστιγμή. Οι καλοφτιαγμένοι δρόμοι και οι πλατείες αυτής της πειραματικής ολλανδικής κοινότητας, με τα καφέ, τα εστιατόρια και τα κομμωτήριά της, έχουν σχεδιαστεί προσεχτικά ώστε να καθησυχάζουν – ή να ξεγελούν, λένε κάποιοι – τους 152 κατοίκους οι οποίοι πάσχουν από σοβαρή άνοια.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ που δημοσιεύουν ΤΑ ΝΕΑ ελάχιστοι γνωρίζουν ή νοιάζονται που η φιλική κυρία στο ταμείο του σούπερ μάρκετ, ο μάνατζερ του εστιατορίου και οι βοηθοί που μαγειρεύουν είναι όλοι εκπαιδευμένοι νοσοκόμοι. «Οι περισσότεροι κάτοικοι δεν γνωρίζουν πως δεν είναι ένα πραγματικό χωριό», λέει στους «Times» η Ιζαμπέλ βαν Ζούτεμ, υπεύθυνη ενημέρωσης στο Χόγκεβεγκ.
«Δεν είναι φυσικά μυστικό, αν όμως τους το πεις θα το έχουν ξεχάσει σε 15 λεπτά ή μία ωρα, ανάλογα με τον βαθμό της άνοιας. Γι' αυτό και έχει σημασία να τους κάνει το περιβάλλον τους να νιώθουν όσο το δυνατόν πιο άνετοι και ασφαλείς».
Το Χόγκεβεγκ ολοκληρώθηκε το 2009 και κόστισε 19,2 εκατ. ευρώ, τα 17,8 εκατ. από κρατική χρηματοδότηση. Είναι ουσιαστικά ένα μεγάλο και αυτάρκες οικοδομικό τετράγωνο, στα περίχωρα του Αμστερνταμ. Κανένα από τα κτίρια δεν έχει περισσότερους από δύο ορόφους και υπάρχει μόνο μία έξοδος, μέσω ενός λόμπι που παραπέμπει σε ξενοδοχείο.
Η ατμόσφαιρα είναι γαλήνια. Υπάρχει μια μεγάλη πλατεία με σιντριβάνι, ένας κεντρικός δρόμος και πολλοί μικρότεροι δρόμοι. Οι 23 κατοικίες του ανταποκρίνονται σε έναν από τους επτά διαφορετικούς τρόπους ζωής που οι υπεύθυνοι έκριναν ότι χαρακτηρίζουν την ολλανδική κοινωνία: αστικός, χριστιανικός, ανώτερη τάξη, ανεπιτήδευτος, ινδονησιακός, σοφιστικέ και ρουστίκ.
Κάθε σπίτι έχει έξι ενοίκους με δικά τους υπνοδωμάτια, που μοιράζονται μια μεγάλη σαλοτραπεζαρία – εκεί συγκεντρώνονται κάθε βράδυ για το φαγητό που μαγειρεύεται στην κουζίνα του σπιτιού. «Κάποιες φορές με βλέπουν σαν φίλη κάποιες σαν ένα κοριτσάκι και άλλες σαν υπηρέτρια», λέει η 22χρονη Αννα ντε Χάας, ειδικευμένη νοσοκόμα που εργάζεται σε ένα από τα σπίτια της ανώτερης τάξης, χωρίς τη συνήθη στολή. «Είναι καλό που πιστεύουν πως πρόκειται για ένα χωριό. Νιώθουν ασφαλείς εδώ, σαν στο σπίτι τους».
Στο Χόγκεβεγκ δεν υπάρχουν κίνδυνοι, ούτε αυτοκίνητα, ούτε λεωφορεία, ούτε πιθανότητα να χαθείς. Οι κάτοικοι μπορούν να κυκλοφορήσουν ελεύθερα κι αν νιώσουν σύγχυση ή αποπροσανατολιστούν υπάρχει πάντα κοντά ένας συγχωριανός», που είναι στην πραγματικότητα μέλος του προσωπικού ή εθελοντής. «Το Αλτσχάιμερ αφορά ολοένα και περισσότερους ανθρώπους, και όλοι αναζητούν λύσεις», λέει η Ιζαμπέλ βαν Ζούτεμ.
«Για πολύ καιρό, ήμασταν ένας παραδοσιακός οίκος ευγηρίας, με ένα μεγάλο παλιό κτίριο. Οταν όμως δυο εργαζόμενοι έχασαν τους γονείς τους, και είπαν αμφότεροι «χαίρομαι τόσο που δεν ήταν αναγκασμένοι να ζουν εδώ», συνειδητοποιήσαμε πως τα πράγματα έπρεπε να αλλάξουν. Αναρωτηθήκαμε: Τι έχει περισσότερη σημασία στη ζωή για τους ανθρώπους; Αν έρθουν σε ένα γηροκομείο πρέπει να έχουν τη δυνατότητα μιας φυσιολογικής ζωής, ή τουλάχιστον όσο πιο φυσιολογικής γίνεται. Κατεδαφίσαμε λοιπόν το παλιό κτίριο και φτιάξαμε μια γειτονιά».
Οι 152 μόνιμοι κάτοικοι του ολλανδικού Χόγκεβεγκ πάσχουν από βαριά άνοια και δεν γνωρίζουν πως όσοι κυκλοφορούν και εργάζονται γύρω τους είναι εκπαιδευμένοι νοσοκόμοι.Περίπου 35 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλον τον κόσμο πάσχουν σήμερα από άνοια. Υπολογίζεται ότι το 2050 ο αριθμός τους θα φθάσει στα 115 εκατομμύρια. Το Χόγκεβεγκ έχει προσελκύσει λοιπόν το ενδιαφέρον πολλώνευρωπαϊκών κυβερνήσεων. Μόλις πρόσφατα το επισκέφθηκε αντιπροσωπεία γερμανών βουλευτών, ενώ έχοντας πρώτα μελετήσει το ολλανδικό μοντέλο,μια ελβετική εταιρεία σχεδιάζει να φτιάξει ένα αντίστοιχο χωριό για ασθενείς με άνοια στη Βέρνη.