Στη δημοσιότητα δόθηκε το σημείωμα του ΔΝΤ, ενόψει της έκθεσης που αναμένεται να δημοσιευτεί για την Ελλάδα, στα τέλη Ιουλίου.
Το Ταμείο στην έκθεσή του:
- Πρώτον: Συστήνει στην κυβέρνηση να προχωρήσει με μεγάλη προσοχή σε περαιτέρω παροχές πέρα από τα ψηφισμένα αντίμετρα.
- Δεύτερον: Σε ότι αφορά στα εργασιακά, δεν θα πρέπει η κυβέρνηση να αναστρέψει τις μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας που έχουν γίνει και η όποια αύξηση του κατώτατου μισθού θα πρέπει να γίνει σε συνάρτηση με τις αντοχές της οικονομίας.
Ακόμη το ΔΝΤ εξέφρασε τις επιφυλάξεις του για τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους καθώς στο εν λόγω σημείωμα αναφέρεται ότι «η ελάφρυνση του χρέους η οποία συμφωνήθηκε πρόσφατα με τους Ευρωπαίους εταίρους της έχει βελτιώσει σε σημαντικό βαθμό τη βιωσιμότητα του χρέους μεσοπρόθεσμα, αλλά οι περισσότερο μακροπρόθεσμες προοπτικές παραμένουν αβέβαιες».
Επίσης, τα στελέχη του ΔΝΤ καλωσορίζουν μεν τη δέσμευση των Ευρωπαίων να παρέχουν επιπρόσθετη ελάφρυνση χρέους στο μέλλον (2032) αλλά προσθέτουν πως «είναι κρίσιμης σημασίας οποιαδήποτε τέτοια πρόσθετη ελάφρυνση χρέους να βασίζεται σε ρεαλιστικές παραδοχές, ιδιαίτερα σχετικά με την ικανότητα της Ελλάδας να διατηρεί ιδιαίτερα υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα».
Ντόλμαν: Περαιτέρω ελάφρυνση χρέους
Την ίδια ώρα ο επικεφαλής του ΔΝΤ στους Θεσμούς Πίτερ Ντόλμαν μιλώντας σε δημοσιογράφους εξέφρασε τις αμφιβολίες του για το κατά πόσο θα είναι εύκολο να «διατηρηθεί η πρόσβαση στις αγορές χωρίς περαιτέρω ελάφρυνση χρέους». Κάλεσε μάλιστα τους Ευρωπαίους να λάβουν υπόψη τις επιπτώσεις ενός πλεονάσματος (2,2%) για 50 χρόνια, κάτι το οποίο πετυχαίνουν κυρίως «πετρελαιοπαραγωγές χώρες», όπως είπε.
Σε ότι αφορά στις μεταρρυθμίσεις, ο Πίτερ Ντόλμαν είπε πως «οι ελληνικές αρχές μας είπαν πολύ ξεκάθαρα ότι θα εφαρμόσουν τις μεταρρυθμίσεις του 2019 και του 2020».
Το ΔΝΤ θα είναι παρόν μετά τις 20 Αυγούστου με το δικό του πρόγραμμα μετα-μνημονιακής επιτήρησης, Post Program Monitoring (PPM).
Αλλα σημεία από τις δηλώσει του Πίτερ Ντόλμαν:
- Η Αθήνα με τα ισχύοντα μέτρα μπορεί να πιάσει το πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ ως το 2022 αλλά σε βάρος των δαπανών για την Υγεία, την Παιδεία, και των επενδύσεων.
- Απαραίτητη η εφαρμογή της μείωσης των συντάξεων το 2019 και του αφορολόγητου του 2020 για να δοθεί το μήνυμα της τήρησης των μεταρρυθμίσεων μετά το πρόγραμμα. «Οι δίδυμες μεταρρυθμίσεις του 2019 και του 2020 είναι ένα πολύ σημαντικό μήνυμα για την κατεύθυνση στην οποία πορεύεται η χώρα» είπε χαρακτηριστικά ο κ. Ντόλμαν.
- Οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να συνεχιστούν για να ενισχυθεί η παραγωγικότητα και η ανταγωνιστικότητα και να έρθει η ανάπτυξη ταχύτερα.
- Πρέπει να αρθούν τα capital controls και να αντιμετωπιστεί το πολύ υψηλό ποσοστό των κόκκινων δανείων στις ελληνικές τράπεζες.
- Αποδεχόμαστε τα αποτελέσματα των streess tests.
- Ο τραπεζικός ταμέας, με δεδομένο το πρόβλημα των κόκκινων δανείων είναι η μηχανή που λείπει για τη στήριξη της ανάπτυξης.
Αναλυτικά το σημείωμα του ΔΝΤ
«Τα προκαταρκτικά πορίσματα του ελέγχου που διενήργησε το ΔΝΤ στο πλαίσιο της έκθεσης του άρθρου 4.
«Η Ελλάδα έχει διανύσει μεγάλη απόσταση, αλλά αντιμετωπίζει ακόμη πολλές προκλήσεις. Η Ελλάδα θα εξέλθει από την εποχή των προγραμμάτων έχοντας εξαλείψει σε μεγάλο βαθμό μακροοικονομικές ανισορροπίες. Έχουν εφαρμοστεί κάποιες σημαντικές μεταρρυθμίσεις, η ανάπτυξη επέστρεψε, η ανεργία μειώνεται (αν και παραμένει πολύ υψηλή) και το πρόσφατα συμφωνηθέν πακέτο ανακούφισης του χρέους θα διασφαλίσει τη βιωσιμότητά του μεσοπρόθεσμα.
Αλλά σημαντικά κατάλοιπα της κρίσης και μια ημιτελής μεταρρυθμιστική ατζέντα εξακολουθούν να παρεμποδίζουν την ταχύτερη ανάπτυξη, ενώ η συμμετοχή [της χώρας] στη νομισματική ένωση και οι στόχοι για υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα περιορίζουν τις επιλογές πολιτικής.
Η τόνωση της ανάπτυξης και του βιοτικού επιπέδου, ως εκ τούτου, θα εξαρτάται από τη βελτίωση του μείγματος δημοσιονομικής πολιτικής, της αποκατάστασης των ισολογισμών στον χρηματοπιστωτικό τομέα, της περαιτέρω απελευθέρωση της αγοράς προϊόντων και της αγοράς εργασίας και της ενίσχυσης της αποτελεσματικότητας και της διοίκησης του δημοσίου τομέα.
Η ανάπτυξη έχει επιστρέψει στην Ελλάδα, βοηθούμενη από μια εντυπωσιακή προσπάθεια μακροοικονομικής σταθεροποίησης, δομικές μεταρρυθμίσεις κι ένα βελτιωμένο εξωτερικό περιβάλλον.
Η Ελλάδα αξίζει τα εύσημα για τη σημαντική δημοσιονομική προσαρμογή, την προσαρμογή του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και για την εφαρμογή ορισμένων σημαντικών δομικών μεταρρυθμίσεων τα τελευταία χρόνια. Αυτές οι προσπάθειες, σε συνδυασμό με την ουσιαστική ευρωπαϊκή υποστήριξη κι ένα πιο ευνοϊκό εξωτερικό περιβάλλον επέτρεψαν την επιστροφή στην ανάπτυξη με το πραγματικό ΑΕΠ να αυξάνεται κατά 1,4% το 2017 και να αναμένεται να φθάσει το 2% φέτος και το 2,4% το 2019.
Καθώς κλείνει το παραγωγικό κενό, η ανεργία αναμένεται να πέσει από περίπου 20% φέτος στο 14% περίπου το 2023.
Εξωτερικοί και εγχώριοι κίνδυνοι είναι σημαντικοί, όπως η επιβράδυνση του εξωτερικού εμπορίου, οι πιο σφιχτές διεθνείς χρηματοπιστωτικές συνθήκες, η περιφερειακή αστάθεια, το εσωτερικό πολιτικό χρονοδιάγραμμα και η μεταρρυθμιστική κόπωση.
Η ανακούφιση χρέους που συμφωνήθηκε πρόσφατα με τους Ευρωπαίους εταίρους της Ελλάδα βελτίωσε σημαντικά τη βιωσιμότητα του χρέους, μεσοπρόθεσμα, αλλά οι μακροπρόθεσμες προοπτικές παραμένουν αβέβαιες.
Η επέκταση των ωριμάνσεων κατά δέκα χρόνια κι άλλα μέτρα ανακούφισης χρέους σε συνδυασμό με ένα μεγάλο απόθεμα ρευστών διαθεσίμων θα εξασφαλίσει μια σταθερή μείωση του χρέους και τις ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες κατά 2% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα και αυτό αναμένεται να βελτιώσει σημαντικές τις προοπτικές της Ελλάδας να διατηρήσει μεσοπρόθεσμα την πρόσβαση στις αγορές.
Το ΔΝΤ ανησυχεί, ωστόσο, ότι αυτή η βελτίωση των δεικτών χρέους μπορεί να διατηρηθεί μακροπρόθεσμα μόνον υπό τις λίαν αισιόδοξες υποθέσεις αναφορικά με την αύξηση του ΑΕΠ και την ικανότητα της Ελλάδας να καταγράφει μεγάλα πρωτογενή πλεονάσματα, υποδηλώνοντας ότι ενδέχεται να είναι δύσκολο να διατηρήσει την πρόσβαση στις αγορές μακροπρόθεσμα χωρίς περαιτέρω ελάφρυσνη του χρέους. Από την άποψη αυτή, τα στελέχη του Ταμείου καλωσορίζουν τη δέσμευση των Ευρωπαίων εταίρων να προσφέρουν πρόσθετη ελάφρυνση, αν χρειασθεί, αλλά πιστεύουν ότι είναι πολύ σημαντικό η όποια τέτοια πρόσθετη ελάφρυνση του χρέους να εξαρτηθεί από ρεαλιστικές υποθέσεις, ιδιαίτερα σχετικά με την ικανότητα της Ελλάδα να διατηρεί εξαιρετικά υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα.
Απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες για την υπέρβαση καταλοίπων της κρίσης και τόνωσης της παραγωγικότητας, της ανταγωνιστικότητας και της κοινωνικής ενσωμάτωσης.
Οι μακροοικονομικές ανισορροπίες έχουν εξαλειφθεί σε μεγάλο βαθμό, αλλά το πολύ υψηλό δημόσιο χρέος, οι αδύναμοι ισολογισμοί τραπεζών και άλλων ιδιωτικών εταιρειών, τα capital controls και οι καθυστερούμενες κρατικές οφειλές επιβαρύνουν τις προοπτικές ανάπτυξης και έχει καθυστερήσει η πρόοδος αναφορικά με σημαντικές δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις και τη μεταρρύθμιση της αγοράς».
Όσον αφορά στις μεταρρυθμίσεις, το ΔΝΤ αναφέρει ότι αποτελεί προτεραιότητα μία φιλική προς την ανάπτυξη αλλαγή του μείγματος της δημοσιονομικής πολιτικής, αρχίζοντας με το ήδη νομοθετημένο δημοσιονομικό πακέτο για το 2019-2020. Το 2019, σημειώνει, η κυβέρνηση πρέπει να προχωρήσει τις προγραμματισμένες αυξήσεις στις στοχευμένες δαπάνες για κοινωνική στήριξη και επενδύσεις, που θα χρηματοδοτηθούν από τις εξοικονομήσεις στο συνταξιοδοτικό σύστημα. Για το 2020, η κυβέρνηση θα πρέπει να μειώσει τους υψηλούς φορολογικούς συντελεστές, διευρύνοντας παράλληλα τη βάση φορολογίας του εισοδήματος φυσικών προσώπων με ένα δημοσιονομικά ουδέτερο τρόπο. Σημειώνει, επίσης, ότι οι Αρχές θα πρέπει να είναι προσεκτικές στην υιοθέτηση μόνιμων επεκτατικών μέτρων, πέραν αυτών που έχουν ήδη νομοθετηθεί, για να αποφύγουν την υπονόμευση των δημοσιονομικών στόχων τους.
Για την αναζωογόνηση της δυνατότητας των τραπεζών να χορηγούν δάνεια, που είναι κρίσιμης σημασίας για τη στήριξη της οικονομίας, το Ταμείο αναφέρει ότι έχουν υιοθετηθεί σημαντικές μεταρρυθμίσεις, αλλά χρειάζονται περαιτέρω προσπάθειες στην εφαρμογή τους. Αναφορικά με τους ελέγχους στην κίνηση κεφαλαίων, το ΔΝΤ σημειώνει ότι πρέπει να αρθούν με συνετό τρόπο, ακολουθώντας τον συμφωνημένο οδικό χάρτη, «με τον ρυθμό να υπαγορεύεται από τις συνθήκες στην οικονομία και τον τραπεζικό τομέα και το επίπεδο της εμπιστοσύνης των καταθετών».
Σχετικά με την αγορά εργασίας, το ΔΝΤ αναφέρει ότι οι προηγούμενες μεταρρυθμίσεις συνέβαλαν στην ανάκαμψη της απασχόλησης και της ανταγωνιστικότητας, αλλά η νομοθεσία που θα επαναφέρει αργότερα φέτος την επεκτασιμότητα των συλλογικών συμβάσεων εργασίας και την αρχή της πιο ευνοϊκής σύμβασης θέτει σε κίνδυνο τα κέρδη αυτή. «Τα στελέχη του Ταμείου καλούν έντονα τις Αρχές να μην αναστρέψουν τις μεταρρυθμίσεις αυτές». Όσον αφορά την αύξηση του κατώτατου μισθού, σημειώνεται ότι η όποια τέτοια αύξηση πρέπει να είναι συνετή και ευθυγραμμισμένη με τα κέρδη στην παραγωγικότητα.
Η αποδοτικότητα και η διακυβέρνηση του δημόσιου τομέα πρέπει να ενισχυθούν περαιτέρω και η ανεξαρτησία της Στατιστικής Αρχής πρέπει να προστατευθεί, σημειώνει το ΔΝΤ. Παρά την πρόοδο που έχει γίνει, χρειάζονται προσπάθειες για τον εκσυγχρονισμό των δημόσιων θεσμών, την ενίσχυση της συλλογής φόρων και της κουλτούρας πληρωμών και τη βελτίωση των διαδικασιών αδειοδότησης, της διαχείρισης διαθεσίμων και των προμηθειών. Ένα πιο αποτελεσματικό σύστημα απονομής δικαιοσύνης είναι, επίσης, αναγκαίο».