Εμφανώς ανακουφισμένοι εμφανίστηκαν ο Ευκλείδης Τσακαλώτος και ο Γιώργος Χουλιαράκης μετά το ολονύχτιο θρίλερ στο Λουξεμβούργο, το οποίο μπορεί να κατέληξε σε συμφωνία, ωστόσο λίγο έλειψε να τιναχθεί στον αέρα λόγω των γερμανικών αντιστάσεων.
Αφήνοντας κανείς στην άκρη τα αναμενόμενα διθυραμβικά σχόλια των Ευρωπαίων αξιωματούχων και της Κριστίν Λαγκάρντ για το τέλος των μνημονίων στην Ελλάδα και τις ιστορικές στιγμές που ζει η χώρα μετά το δραματικό φλερτ με το Grexit, θα πρέπει να δει το περιεχόμενο της συμφωνίας.
Η πρώτη διαπίστωση είναι ότι απέχει από τις δυνατότητες και τις παρεμβάσεις που ενσωμάτωνε η απόφαση του περσινού Eurogroup, αλλά απέχει και από τις ακραίες, μινιμαλιστικές θέσεις του Βερολίνου, που θα καθιστούσαν το πακέτο ελλιπές και διόλου πειστικό για τις αγορές.
Τα βασικά σημεία για το χρέος είναι τα εξής:
1. Η κατάργηση της ποινής επιτοκίου που προβλεπόταν στα ομόλογα της επαναγοράς του 2012, αρχής γενομένης από το 2018.
2. Η επιστροφή των κερδών του Ευρωσυστήματος από τη διακράτηση ελληνικών ομολόγων, τα οποία υπολογίζονται σε 4-5 δισ. ευρώ. Η επιστροφή θα γίνει σε εξάμηνες δόσεις από τον φετινό Δεκέμβριο ως τον Ιούνιο του 2022, για την εξυπηρέτηση των δανειακών αναγκών ή για άλλου είδους, συμφωνημένες, επενδύσεις.
Και τα δύο παραπάνω μέτρα θα ενεργοποιούνται υπό τον όρο της θετικής αξιολόγησης στο πλαίσιο της μεταμνημονιακής ενισχυμένης επιτήρησης, που ξεκινά μέσα στις επόμενες εβδομάδες.
3. Το «πάγωμα» της καταβολής τόκων για δάνεια του 2ου Μνημονίου, ύψους περίπου 96,6 δισ. ευρώ, για άλλα 10 χρόνια, δηλαδή ως το 2033.
4. Η επιμήκυνση του μέσου χρόνου ωρίμανσης δανείων του 2ου Μνημονίου για 10 χρόνια.
5. Η καταβολή δόσης (η τελευταία του προγράμματος) ύψους 15 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 5,5 δισ. ευρώ θα πάνε για τις δανειακές ανάγκες και τα υπόλοιπα στο «μαξιλάρι», το οποίο υπολογίζεται στα 24,1 δισ. ευρώ και καλύπτει τη χώρα για τουλάχιστον 22 μήνες μετά από τον Αύγουστο.
Τι λείπει από το «πακέτο»; Ποιες είναι οι γκρίζες ζώνες;
Κατ’ αρχάς, η επιμήκυνση που συμφωνήθηκε είναι όντως μεγαλύτερη από την 3ετία που προωθούσε η γερμανική πλευρά, αλλά δεν φτάνει στην 15ετία, που προέβλεπε η περσινή απόφαση του Eurogroup. Επιπλέον, απουσιάζει το «γαλλικό κλειδί», δηλαδή ο αυτόματος μηχανισμός ελάφρυνσης του χρέους, πάνω στον οποίο εργάστηκαν επί σχεδόν 12 μήνες οι τεχνοκράτες στις Βρυξέλλες, καθώς το Βερολίνο δεν ήρε το βέτο του.
Είναι χαρακτηριστικό ότι, αν και ερωτήθηκαν για το θέμα, όλοι, μετά από τη μαραθώνια συνεδρίαση, απλώς παρέπεμψαν στη δέσμευση για επανεξέταση της βιωσιμότητας του χρέους το 2033 και στη λήψη νέων μέτρων αν κριθεί αναγκαίο. Όσο για την ελληνική πλευρά, παρότι πέρυσι η γαλλική πρόταση πανηγυρίστηκε, αυτή τη φορά μάλλον επιχειρήθηκε να υποβαθμιστεί η σημασία της και να αναδειχθεί η συμφωνία για τις επιμηκύνσεις.
Επιπλέον, η τελική δόση είναι μεν μεγαλύτερη από τον αρχικό σχεδιασμό για 11,7 δισ. ευρώ, αλλά δεν έφτασε στα 21,7 δισ. ευρώ, κάτι που θα επέτρεπε την εξαγορά των ακριβών δανείων του ΔΝΤ, που διαμορφώνονται σε περίπου 10,4 δισ. ευρώ. Η εξέλιξη αυτή ενισχύει τις πληροφορίες που ήθελαν το Βερολίνο να αρνείται μια τόσο μεγάλη δόση, προκειμένου να κρατήσει «ζεστό» το ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα, υποχωρώντας τελικά στο θέμα της επιμήκυνσης. Σημειωτέον ότι το «μαξιλάρι» δεν μπορεί να «αγγιχθεί» από την Αθήνα, παρά μόνο σε συμφωνία με τον ESM.
Γκρίζα ζώνη τα υψηλά πλεονάσματα
Ως γκρίζα ζώνη θα πρέπει να χαρακτηριστούν και οι μακροπρόθεσμες παραδοχές για τα πλεονάσματα, τα οποία, όπως παραδέχθηκε ο κ. Τσακαλώτος, θα παραμείνουν σε υψηλότερα επίπεδα από αυτά που θα επιθυμούσε. Συγκεκριμένα, η Ελλάδα θα πρέπει να διατηρεί πρωτογενή πλεονάσματα 2,2% ως το 2060, κάτι που προϋποθέτει -εκτός από βιώσιμους ρυθμούς ανάπτυξης- τη διατήρηση της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Είναι, άλλωστε, ενδεικτικό ότι στην ανακοίνωση του Eurogroup τονίζεται πως «η εφαρμογή μιας φιλόδοξης στρατηγικής ανάπτυξης και συνετών δημοσιονομικών πολιτικών θα είναι το βασικό συστατικό της βιωσιμότητας του χρέους».
Και το ΔΝΤ; Η Κρ. Λαγκάρντ φρόντισε να ξεκαθαρίσει ότι τα νέα μέτρα για το χρέος εξασφαλίζουν τη μεσοπρόθεσμη βιωσιμότητά του. Ωστόσο, ρητά και κατηγορηματικά διατύπωσε επιφυλάξεις για τον μακροπρόθεσμο ορίζοντα, καθώς το Ταμείο θεωρεί ότι οι παραδοχές των Ευρωπαίων για ΑΕΠ και πλεονάσματα είναι αισιόδοξες. Τις επιφυλάξεις αυτές θα τις διατυπώσει το ΔΝΤ στη δική του Ανάλυση Βιωσιμότητας την επόμενη εβδομάδα.
Απέφυγε τις θριαμβολογίες ο Τσακαλώτος
Αποτιμώντας τη συμφωνία, ο υπουργός και ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών δήλωσαν ευχαριστημένοι, αλλά απέφυγαν τις θριαμβολογίες, γνωρίζοντας ότι ο δρόμος προς τις αγορές δεν είναι ακόμα στρωμένος, εξ ου και απέφυγαν να προσδιορίσουν το χρονικό σημείο της επόμενης έκδοσης.
Από την άλλη, ο κ. Τσακαλώτος υποστήριξε ότι πλέον η ατζέντα αλλάζει, ότι οι πολίτες θα μπορέσουν σιγά-σιγά να νιώσουν στην τσέπη τους τη διαφορά και ότι η κυβέρνηση θα έχει μεγαλύτερη ευχέρεια να ασκήσει πολιτική. Ωστόσο, στην Έκθεση Συμμόρφωσης της Κομισιόν το μήνυμα ήταν σαφές: ό,τι κάνετε πρέπει να είναι σε συμφωνία με τους δανειστές.
Το ανακοινωθέν του Eurogroup