Ο τοκετός έχει καταγραφεί στη συνείδησή μας ως μια επίπονη διαδικασία, που μέχρι κάποια εποχή μπορεί να απέβαινε ακόμη και μοιραίος για μια γυναίκα ή για το βρέφος της.
Η μέθοδος της καισαρικής (διαβάστε περισσότερα) αναπτύχθηκε ως εναλλακτική για την αποφυγή των παραγόντων που μπορεί να καθιστούσαν τον φυσιολογικό τοκετό από εξαιρετικά δύσκολο έως επικίνδυνο. Πολύ σύντομα, όμως, άρχισε να γίνεται πιο δημοφιλής ως τρόπος γέννας, σε σχέση με τον φυσιολογικό, ανεξαρτήτως της ύπαρξης ή μη προβλημάτων. Αυτή η τάση, που διήρκεσε για κάποιες δεκαετίες, τείνει να μετριάζεται την τελευταία δεκαετία, μετά από έρευνες που επιβεβαιώνουν πως ο φυσιολογικός τοκετός (διαβάστε περισσότερα) είναι καλύτερος για τη μητέρα και για το βρέφος, εξηγεί ο Δρ. Θάνος Παράσχος, γυναικολόγος μαιευτήρας, ειδικός στην εξωσωματική γονιμοποίηση και Διευθυντής του Κέντρου Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής emBIO και συνεχίζει: «Φυσικά, παρά τις προόδους τις Ιατρικής, εξακολουθούν να υπάρχουν περιπτώσεις που ο γιατρός θα συστήσει οπωσδήποτε τον τοκετό με καισαρική, επειδή είναι πιο ασφαλής επιλογή. Για παράδειγμα, αυτό ισχύει όταν η θέση του μωρού είναι ισχιακή (όχι με το κεφάλι προς τα κάτω) ή όταν υπάρχουν συγκεκριμένα ιατρικά προβλήματα της μητέρας ή η εγκυμοσύνη θεωρείται υψηλού κινδύνου. Επίσης, συστήνεται στη δίδυμη ή πολύδυμη κύηση, ενώ παλαιότερα την προτιμούσαν και στις κυήσεις εξωσωματικής γονιμοποίησης, (διαβάστε περισσότερα) πράγμα που πλέον δεν ισχύει, δηλαδή δεν αποτελεί τον κανόνα. Γενικά, αν δε συντρέχουν ιατρικοί λόγοι, ο φυσιολογικός τοκετός πρέπει να προτιμάται και να εξετάζεται ως πρώτη επιλογή από τη γυναίκα σε συνεννόηση πάντα με τον γυναικολόγο-μαιευτήρα που την παρακολουθεί, ο οποίος είναι ο μόνος αρμόδιος για να κρίνει με ποια μέθοδο τοκετού θα προχωρήσουν, με βάση τις παραμέτρους που τίθενται. Μερικές φορές, πάντως, υπάρχουν παρανοήσεις γύρω από τον τρόπο του τοκετού. Κάποιες γυναίκες για παράδειγμα θεωρούν ότι με τη καισαρική ο πόνος και η ταλαιπωρία είναι μικρότερη, ενώ άλλες θεωρούν ότι αξίζουν περισσότερο ως μητέρες, αν γεννήσουν με φυσιολογικό τοκετό. Αυτό που θέλω να τονίσω είναι ότι με όποιον τρόπο και να γεννήσει μία γυναίκα η αξία της ως μητέρα είναι η ίδια, καθώς και με τους δύο τρόπους συμμετέχει σ’ αυτό το θαυμαστό επίτευγμα: τη γέννηση του παιδιού της».
Σε κάθε περίπτωση, αυτό που βοηθάει σημαντικά είναι να είστε καλά ενημερωμένη και να ξέρετε ότι:
Αν γεννήσετε με φυσιολογικό τοκετό:
- Θα συμμετέχετε ενεργά και καθοριστικά στη διαδικασία. Καθώς θα είστε σε απόλυτη επαφή με το σώμα σας, θα βιώσετε τη διαδικασία όλων των σταδίων του τοκετού, βιώνοντας επίσης την αίσθηση της εξόδου του μωρού σας στον έξω κόσμο.
- Μπορεί να σας χορηγηθούν φάρμακα. Αυτά θα επισπεύσουν τη διαδικασία του τοκετού και πιο συγκεκριμένα της διαστολής. Παράλληλα όμως θα επισπεύσουν και τη συχνότητα των ωδινών.
- Θα σας χορηγηθεί επισκληρίδιος αναισθησία, η οποία θα εξαλείψει το αίσθημα του πόνου, ιδιαίτερα στα τελευταία στάδια του τοκετού που είναι και τα πιο δύσκολα. Αυτό σημαίνει ότι αν και θα βιώσετε τους πρώτους πόνους, όμως από κάποιο στάδιο και μετά δε θα πονάτε, παρά μόνο θα νιώθετε μια πίεση στην περιοχή της κοιλιάς. Μπορεί όμως να μη χρειαστεί να γίνει επισκληρίδιος και το σώμα σας να τα καταφέρει σε όλα τα στάδια του τοκετού χωρίς τη βοήθεια αυτή.
- Πιθανόν να χρειαστεί να γίνει περινεοτομή. Είναι μία τομή που γίνεται από τον μαιευτήρα στο άνοιγμα του κόλπου κατά την έξοδο του εμβρύου, ώστε να αυξηθεί η διάμετρος της εξόδου και να γίνει πιο εύκολη η γέννα. Τα ράμματα ακολουθούν μετά την ολοκλήρωση του τοκετού.
- Δεν είναι ίδια η διάρκεια του τοκετού για όλες τις γυναίκες. Για κάποιες μπορεί τα στάδια του τοκετού να είναι πιο γρήγορα και να ολοκληρωθούν μέσα σε 2-3 ώρες και για άλλες να χρειαστούν 14 ή 18 ώρες. Συνήθως, αν έχει υπάρξει προηγούμενος τοκετός, τη δεύτερη ή τρίτη φορά η διάρκεια του τοκετού είναι πιο σύντομη. O μέσος όρος της διάρκειας όλων των σταδίων του τοκετού για μια πρωτότοκη είναι γενικά γύρω στις 13-15 ώρες.
- Θα αναρρώσετε πιο γρήγορα. Γενικά, ο χρόνος ανάρρωσης μετά από φυσιολογικό τοκετό δεν είναι ίδιος σε όλες τις γυναίκες και εξαρτάται από τις κακώσεις που προκαλούνται κατά την έξοδο του εμβρύου, τη διενέργεια και το μέγεθος της περινεοτομής, τη συνολική απώλεια αίματος και τη συνολική δυσκολία που αντιμετώπισε η γυναίκα κατά τον τοκετό. Παρόλα αυτά η ανάρρωση είναι γενικά πιο γρήγορη για τις γυναίκες που γέννησαν με φυσιολογικό τοκετό από ότι για εκείνες που γεννούν με καισαρική τομή.
- Θα μπορείτε να φροντίσετε τα μωρό σας από το πρώτο 24ωρο. Γενικά, η καθημερινή βελτίωση της γυναίκας που έχει γεννήσει φυσιολογικά είναι πολύ γρήγορη και εντυπωσιακή και κατά την έξοδό της από την κλινική μπορεί να αναλάβει τις συνήθεις υποχρεώσεις της λοχείας χωρίς προβλήματα. Μπορεί επίσης να αναλάβει το θηλασμό και τη φροντίδα του μωρού της πιο άμεσα και εύκολα.
- Τέλος, με το φυσιολογικό τοκετό κέρδος έχει και το βρέφος. Αυτό συμβαίνει επειδή περνώντας από τον κόλπο παίρνει από τη μητέρα τα πρώτα καλά βακτήρια που ενισχύουν το ανοσοποιητικό του σύστημα και το μικροβίωμα της εντερικής χλωρίδας του, κάτι που συνδέεται με πιο μειωμένο κίνδυνο να εμφανίσει τροφικές και άλλες αλλεργίες, άσθμα, παχυσαρκία.
Αν γεννήσετε με καισαρική τομή:
- Είναι χειρουργική επέμβαση. Παρόλο που η καισαρική τομή είναι μια ιδιαίτερα συνηθισμένη επιλογή για τον τοκετό, δεν παύει να είναι μια χειρουργική επέμβαση. Γίνεται με χειρουργική τομή στην κοιλιά και άρα πρόκειται για ανοιχτό χειρουργείο.
- Δε θα πονάτε κατά τον τοκετό. Αν και η αλήθεια είναι ότι με την επισκληρίδιο αναισθησία ούτε στο φυσιολογικό τοκετό οι γυναίκες πονάνε. Πονάνε ίσως ελάχιστα στην αρχή, πριν τους χορηγηθεί η επισκληρίδιος.
Η καισαρική γίνεται πάντα με επισκληρίδιο αναισθησία και πολύ σπάνια με ολική νάρκωση. Η επισκληρίδιος είναι ένα είδος αναισθησίας που είναι ανώδυνη και εφαρμόζεται τοπικά, το οποίο εξαλείφει την αίσθηση του πόνου, καθώς δεν υπάρχει αίσθηση από τη μέση και κάτω. Δε θα νιώθετε επομένως τις ωδίνες του τοκετού, παρά μόνο πίεση στην περιοχή της κοιλιάς.
- Θα είστε ξύπνια. Ένα από τα καλά της επισκληρίδιου αναισθησίας είναι ότι επιτρέπει στη γυναίκα να είναι ξύπνια και σε επαφή με όλες τις αισθήσεις κατά τη διαδικασία. Μπορεί να μη συμμετέχει τόσο ενεργά με το σώμα της, όσο η γυναίκα που γεννάει με φυσιολογικό τοκετό, όμως θα δει και θα ακούσει το μωρό της μόλις γεννηθεί και θα μπορεί να το κρατήσει στην αγκαλιά της μόλις το καθαρίσουν. Αυτό είναι μία σημαντική διαφορά με το παρελθόν, όπου η καισαρική γινόταν με ολική νάρκωση. Στην ουσία με αυτό τον τρόπο η γυναίκα που γεννά με καισαρική δε χάνει στιγμές από τον τοκετό της.
- Η συνολική διαδικασία του τοκετού είναι πιο σύντομη. Γενικά, στον τοκετό με καισαρική, ιδιαίτερα αν είναι προγραμματισμένος, όλα γίνονται πιο γρήγορα και η συνολική ταλαιπωρία του τοκετού είναι μικρότερη και με λιγότερο ίσως άγχος για τη μητέρα απ’ ότι ο φυσιολογικός τοκετός, που είναι κατά κανόνα πολύωρος. Μόνο στην περίπτωση που μια γυναίκα ξεκίνησε να γεννήσει με φυσιολογικό τοκετό και τελικά χρειάστηκε να γίνει καισαρική, η συνολική διαδικασία μπορεί να είναι μεγάλης διάρκειας.
- Είναι πιο αυξημένο το ρίσκο επιπλοκών. Μπορεί η όλη διαδικασία να ολοκληρώνεται πιο γρήγορα και με ασφάλεια, λόγω των νοσοκομειακών υποδομών, όμως πρόκειται για μια επέμβαση, πράγμα που σημαίνει ότι έχουμε απώλεια αίματος, τραυματισμό των γύρω ιστών, κίνδυνο για μολύνσεις, αλλά και πιο αυξημένη η πιθανότητα θρομβώσεων και πνευμονικής εμβολής. Φυσικά, υπάρχει πάντα η πρόληψη για τη μείωση της πιθανότητας επιπλοκών. Γι’ αυτό χορηγούνται αντιβιοτικά και σε κάποιες περιπτώσεις γυναικών, ανάλογα με το ιατρικό ιστορικό τους, χορηγείται ακόμα και αντιθρομβωτική προληπτική αγωγή.
- Ο μεταγενέστερος πόνος είναι διαφορετικός. Μερικές γυναίκες νομίζουν ότι με τη καισαρική ο πόνος είναι μικρότερος. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για έναν μετεγχειρητικό πόνο, επομένως είναι έντονος και διαρκεί για αρκετές μέρες. Στο φυσιολογικό τοκετό υπάρχει ο πολύ πιο ήπιος πόνος της περινεοτομής, ο οποίος διαρκεί 10—14 μέρες. Μετά την καισαρική, θα υπάρχει πόνος και όταν βήχετε, φταρνίζεστε, γελάτε ή σηκώνεστε και κάθεστε. Φυσικά, χορηγούνται παυσίπονα, ενώ φυσιολογικά κάθε μέρα που περνάει ο πόνος θα γίνεται λιγότερος.
- Θα χρειάζεστε βοήθεια μετά. Παρόλο που θα σηκωθείτε να περπατήσετε από την πρώτη μέρα, επειδή το σώμα σας στην ουσία αναρρώνει από ένα χειρουργείο, θα χρειαστείτε βοήθεια τις πρώτες μέρες αλλά και τις πρώτες εβδομάδες για τη φροντίδα του μωρού, καθώς κάποιες κινήσεις, π.χ. όταν σηκώνεστε ή κάθεστε, θα σας προκαλούν πόνο. Έτσι, ο ρόλος του μπαμπά θα πρέπει να είναι πιο βοηθητικός και ενεργός, κάτι το οποίο φυσικά κάθε άλλο παρά κακό είναι, αφού συντελεί στο δέσιμό του με το μωρό.
- Το στρες του μωρού είναι μικρότερο. Επειδή η διαδικασία του τοκετού με καισαρική τομή είναι πιο σύντομη σε διάρκεια, το μωρό ταλαιπωρείται λιγότερο, ενώ κινδυνεύει να κατεβάσεις καρδιακούς παλμούς ή να τραβήξει καθώς κατεβαίνει τον ομφάλιο λώρο αν είναι από πριν τυλιγμένο περιορίζοντας έτσι το οξυγόνο που παίρνει. Η έκθεσή του στα φάρμακα της αναισθησίας είναι φυσικά η ίδια, είτε η γυναίκα γεννήσει φυσιολογικά είτε με καισαρική. Εξαιρούνται φυσικά οι φυσιολογικοί τοκετοί που δε χρειάστηκε να γίνει επισκληρίδιος.
Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για άλλα γυναικολογικά θέματα και όλες τις τελευταίες εξελίξεις που αφορούν την εξωσωματική γονιμοποίηση, μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον Δρ. Θάνο Παράσχος, Χειρουργός Γυναικολόγος-Μαιευτήρας, Ειδικός στην Εξωσωματική Γονιμοποίηση και Ενδοσκοπική Χειρουργική.
W: www.ivf-embryo.gr
E: paraschos@ivf-embryo.gr
F: Δρ. Θάνος Παράσχος
T: (+30) 210 6774104
Κ: (+30) 6944428242