Φόβοι ότι θα ανοίξει ο ασκός του Αιόλου στην Ευρώπη, προκαλώντας αλυσιδωτές αντιδράσεις, εκφράζονται με αφορμή τα όσα συμβαίνουν στην Ιταλία.
Είναι ο ίδιος ασκός που δεν άνοιξε με το πέρασμα της οικονομικής κρίσης από τις ΗΠΑ στην Ευρώπη, ο ίδιος ασκός που λίγο έλειψε να σκάσει με το «ελληνικό καλοκαίρι» του 2015, που πλέον εκφράζονται ανησυχίες ότι δεν θα μπορέσει να συγκρατήσει τους ανέμους και τις θύελλες που πολλοί φοβούνται ότι θα ξεσπάσουν στη Γηραιά Ήπειρο.
Με πρώτα θύματα τις ευάλωτες χώρες, στην κορυφή των οποίων φιγουράρει η Ελλάδα της ατέλειωτης κρίσης και των παλινωδιών...
Ο «μεγάλος ασθενής», η τρίτη οικονομική δύναμη της Ευρώπης, η Ιταλία που τα τελευταία χρόνια βρισκόταν στην εντατική, υποτροπίασε. Η νίκη των αντιευρωπαίων λαϊκιστών της Λέγκας του Βορρά και του Κινήματος 5 Αστέρων στις πρόσφατες εκλογές μετατράπηκε σε πραγματικό εφιάλτη όχι μόνο για το ευρώ και τις οικονομίες της Ευρώπης, αλλά και για το ίδιο το μέλλον της ΕΕ.
Η αποφασιστική (αλλά με ημερομηνία λήξεως) αντίδραση του Ιταλού προέδρου Σέρτζιο Ματαρέλα μπορεί να απέτρεψε τον κίνδυνο ενός άμεσου Italexit, αλλά αυτός πάντα ελλοχεύει και προκαλεί ρίγη πανικού στην Ευρώπη.
Οι αγορές, με το που διαφάνηκε η απειλή εξόδου της Ιταλίας από το ευρώ, αντέδρασαν βίαια. Άρχισαν να ξεφορτώνουν τα ιταλικά ομόλογα, των οποίων οι τιμές στα 10ετή εκτινάχθηκαν στα ύψη σε λίγες μόνο ημέρες. Οι επενδυτές ξεπουλάνε τα ιταλικά ομόλογα, καθώς το ρίσκο μιας σύγκρουσης της Ιταλίας με τις Βρυξέλλες και το Βερολίνο δημιουργεί αμφιβολίες για τη μελλοντική πορεία της χώρας και των τραπεζών της, με πιθανές συνέπειες ευρύτερα και στην Ευρωζώνη.
Το απειλητικό τσουνάμι συμπαρέσυρε τα ομόλογα της Πορτογαλίας, της Ισπανίας και φυσικά της Ελλάδας, τα 10ετή της οποίας από το 3,7% βρέθηκαν χθες μια ανάσα από το 5%!
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν μπορεί να ρίξει πιο κάτω το επιτόκιό της, που είναι λίγο πάνω από το... 0%, για να στηρίξει την κλυδωνιζόμενη ιταλική οικονομία. Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί μπορεί να εκφράζουν την αμέριστη αλληλεγγύη τους (και τον «σεβασμό στον περήφανο ιταλικό λαό...», όπως δήλωσε αργά χθες ένας πανικόβλητος Γιούνκερ), αλλά επί της ουσίας δεν διαθέτουν (ως να μην έμαθαν τίποτε από την ελληνική περιπέτεια) τους κατάλληλους μηχανισμούς παρέμβασης για να επέμβουν αποφασιστικά προκειμένου να μην καταρρεύσει η Ιταλία...
Όπως δήλωναν πρόσφατα Ευρωπαίοι υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι, ως εάν ήθελαν να ξορκίσουν την επερχόμενη τεράστια ιταλική κρίση, «η Ιταλία είναι πολύ ισχυρή για να χαθεί, αλλά και πολύ μεγάλη για να σωθεί...». Τώρα, ολόκληρη η Ευρώπη έχει το τεράστιο πρόβλημα απέναντί της.
Και μπορεί ο «ιδεολόγος» ευρωπαϊστής καλών προθέσεων Μακρόν να έσπευσε να διακηρύξει την υποστήριξη και τη συμπαράσταση της Γαλλίας στην Ιταλία, μπορεί η κυρία Μέρκελ (που γνωρίζει πολύ καλά ότι κατάρρευση του ευρώ και ουσιαστική διάλυση της Ευρωζώνης θα πλήξουν ανεπανόρθωτα πρώτα και κύρια τη γερμανική οικονομία) να δηλώνει πρόθυμη να συμβάλει ώστε να βρεθεί λύση στο ιταλικό αδιέξοδο, σημειώνοντας ότι «και με την εκλογή Τσίπρα είχαμε προβλήματα, αλλά στην πορεία τα βρήκαμε», αλλά επί του πρακτέου οι δυνατότητες ουσιαστικής παρέμβασης είναι πολύ περιορισμένες.
Μαύρα σύννεφα στην Ελλάδα
Αν για την Ευρώπη οι εξ Ιταλίας κίνδυνοι έχουν κάποιο μικρό περιθώριο μέχρι να εκραγούν, για την Ελλάδα είναι δραματικά άμεσοι. Και παρά τις απόπειρες καθησυχασμού που έκανε χθες στη Βουλή ο κ. Δραγασάκης, οι ανησυχίες και η αγωνία δεν κρύβονται στο Μέγαρο Μαξίμου. Μια πρώτη γεύση έδωσε και ο ίδιος ο κ. Τσίπρας, ο οποίος από τους... πανηγυρισμούς για την επικείμενη «καθαρή έξοδο» και την «απελευθέρωση» της Ελλάδας επιχείρησε χθες, μιλώντας στη γενική συνέλευση του ΣΕΒ, να κατεβάσει τον πήχη των προσδοκιών που τόσο καιρό ανέβαζε, τονίζοντας ότι «η έξοδός μας από τα μνημόνια δεν θα αλλάξει απότομα και θεαματικά τη ζωή μας»...
Οι φόβοι του κ. Τσίπρα αφορούν:
1) Την προφανή δυσκολία να επιτύχει, όπως επιμένει, για να την πλασάρει προεκλογικά, την όποια «ρύθμιση» του χρέους με το τέλος του προγράμματος. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, με πρώτη και καλύτερη την έτσι κι αλλιώς διστακτική της Γερμανίας, πολύ δύσκολα θα δεχθούν ακόμη και την ηπιότερη «ρύθμιση» του ελληνικού χρέους, φοβούμενες ότι είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα αποτελέσει «προηγούμενο» το οποίο θα θελήσει να εκμεταλλευθεί και η κλυδωνιζόμενη Ιταλία, με το τεράστιο χρέος των 2,4 τρισ.! Με το ίδιο σκεπτικό, διαλύονται και οι φήμες που ήθελαν τους Ευρωπαίους να «δίνουν» κάτι μικρό για το χρέος, ως αντάλλαγμα για την άμεση επίλυση του Σκοπιανού.
2) Απομακρύνονται και οι πλέον αχνές ελπίδες του να πείσει (ή να εκβιάσει...) τους δανειστές προκειμένου να δεχθούν αναβολή εφαρμογής των περικοπών των συντάξεων από 1/1/2019, όπως «κλείνουν το μάτι» υπουργοί και στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, προκειμένου να πάει στις κάλπες τον Μάιο του 2019 (αν δεν αναγκαστεί να καταφύγει σε αυτές εντός του έτους) με μια φιλολαϊκή παντιέρα.
3) Με τις αγορές αγριεμένες και έτοιμες για «αιματοχυσίες» κερδοσκοπίας, ως απότοκο της εν εξελίξει και με βάθος χρόνου κρίση στην Ιταλία, θα αποτελεί πράξη αφροσύνης να τολμήσει η κυβέρνηση μετά τις 20 Αυγούστου και το τυπικό τέλος του μνημονίου να βγει για δανεισμό στις αγορές. Ήδη, το οικονομικό επιτελείο σχεδίαζε νέες εκδόσεις ομολόγων, με επιτόκιο κάτω από το 4%, όταν ήδη το 10ετές βρίσκεται μια ανάσα πριν από το απαγορευτικό 5% και το «ιταλικό τσουνάμι» προοιωνίζεται ανοδικό σπιράλ των ομολόγων. Αυτό με τη σειρά του...
4) Καθιστά πιθανότατη ακόμη μια κωλοτούμπα του κ. Τσίπρα, να δεχθεί δηλαδή κάτι που αρνιόταν με πάθος, την προσφυγή σε πιστοληπτική γραμμή στήριξης (που κατ’ αυτόν, μέχρι πολύ πρόσφατα ισοδυναμούσε με νέο μνημόνιο...), όπως σαφώς άφησε να εννοηθεί στην τελευταία ομιλία του στη Βουλή.
5) Η χθεσινή νέα εμπλοκή περί τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης στην Ιταλία και οι επερχόμενες εκεί εκλογές (τέλη Ιουλίου ή αρχές Αυγούστου, αντί για τον αρχικό σχεδιασμό για τον Σεπτέμβριο), σε συνδυασμό με τις πολιτικές εξελίξεις στην Ισπανία, όπου η κυβέρνηση Ραχόι το πιθανότερο είναι να πέσει στα επόμενα 24ωρα και να στηθούν κι εκεί πρόωρες κάλπες, «φορτίζουν» αρνητικά ολόκληρη την Ευρώπη, σε μια χρονική στιγμή που ο κ. Τσίπρας σχεδίαζε να γιορτάσει μαζί με το... αυγουστιάτικο φεγγάρι, και την αυγουστιάτικη «απελευθέρωση» της Ελλάδας. Και να την κεφαλαιοποιήσει προεκλογικά.
Ψήγματα αισιοδοξίας...
Παράλληλα, πάντως, εκφράζονται από πλευράς Μεγάρου Μαξίμου και κάποιες ελπίδες: ακριβώς αυτά τα εμπόδια που έχει μπροστά της η ΕΕ (άνοδος των λαϊκιστών, αύξηση του ευρωσκεπτικισμού, άμεσοι κίνδυνοι κατάρρευσης της Ευρωζώνης, γενική απορρύθμιση της ευρωπαϊκής -και κυρίως της γερμανικής- οικονομίας) να υποχρεώσουν τα ηγετικά κλιμάκια της Ευρώπης που έχουν και την ευθύνη των αποφάσεων να τηρήσουν ηπιότερη και διαλλακτικότερη στάση έναντι της Ελλάδας (πιθανόν, λ.χ., στο θέμα της αναβολής περικοπής των συντάξεων, ίσως για κάποιους μήνες) για να εκπέμψουν το μήνυμα της Ευρώπης που κατανοεί και συμπαρίσταται, με το μάτι και τη σκέψη στραμμένα κατά κύριο λόγο στην Ιταλία και την περιφέρεια, από τις επικείμενες εκλογές της οποίας (Ιταλία, Ισπανία, Ελλάδα) φοβούνται ότι θα προέλθουν οι μεγάλοι τριγμοί στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα...