Η επιβολή δασμών στις εισαγωγές χάλυβα, που ετοιμάζεται να υπογράψει σήμερα ο Ντόναλντ Τραμπ, θα έχει σοβαρές επιπτώσεις για την ΕΕ, τον δεύτερο μεγαλύτερο παραγωγό χάλυβα παγκοσμίως.
Η EUROFER (Εuropean Steel Association) θεωρεί τις ΗΠΑ αγορά-κλειδί, καθώς εκεί κατευθύνονται οι περισσότερες ευρωπαϊκές εξαγωγές χάλυβα εκτός ΕΕ. Η βιομηχανία του χάλυβα είναι επί μακρόν στρατηγικής σημασίας για την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς προωθεί την καινοτομία, ενισχύει την οικονομική ανάπτυξη και συμβάλλει στην απασχόληση.
Η επικείμενη επιβολή δασμών θα σημάνει λιγότερες εξαγωγές στις ΗΠΑ και πιθανώς μείωση της παραγωγής στα ευρωπαϊκά εργοστάσια. Δεν αποκλείεται, δε, πολλοί Ευρωπαίοι εργαζόμενοι στον κλάδο να χάσουν τις δουλειές τους, αυξάνοντας έτσι ακόμη περισσότερο τον ήδη πολύ υψηλό δείκτη ανεργίας σε ορισμένα ευρωπαϊκά κράτη.
Και δεν είναι μόνο αυτό. Προβλήματα θα προκύψουν και από τις ξαφνικές μετατοπίσεις της παγκόσμιας προσφοράς χάλυβα, καθώς χώρες-παραγωγοί, όπως η Κίνα, η Ιαπωνία και η Βραζιλία, αναμένεται να αναζητήσουν νέες αγορές στη Γηραιά Ήπειρο, ωθώντας την έτσι στην υιοθέτηση των λεγόμενων «μέτρων διασφάλισης».
Τα αντίμετρα της ΕΕ
Η ΕΕ εμφανίζεται αποφασισμένη να απαντήσει με αντίποινα επιβάλλοντας με τη σειρά της υψηλούς δασμούς σε πολλές δεκάδες αμερικανικά βιομηχανικά και αγροτικά προϊόντα, όπως ο καπνός, το ουίσκι μπέρμπον και τα τζιν υφάσματα, αλλά και σε ελάσματα από χάλυβα και χαλυβδοσωλήνες. Στα αγροτικά και διατροφικά προϊόντα περιλαμβάνονται ορισμένες ποικιλίες φασολιών, ρύζι, καλαμπόκι, μύρτιλλα, χυμός πορτοκαλιού, φιστικοβούτυρο, πολλά είδη μπέρμπον και ουίσκι, τσιγάρα, πούρα, καπνός για στριφτά τσιγάρα ή για πίπες. Στο στόχαστρο μπαίνουν επίσης υφάσματα όπως τα παντελόνια (όχι μόνο τα τζιν), σορτσάκια, βαμβακερά είδη και δερμάτινα παπούτσια.
Με δασμούς απειλούνται εξάλλου πολλά προϊόντα ομορφιάς, είδη μακιγιάζ όπως κραγιόν και κρέμες προσώπου και σώματος.
Όπως έχει προαναγγείλει ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, δασμοί μπορεί να επιβληθούν σε μοτοσικλέτες, καθώς και σε άλλα οχήματα μεταφοράς, σε μηχανοκίνητα σκάφη, σε ιστιοπλοϊκά και σε κανό. Η λίστα κλείνει με διάφορα άλλα είδη, όπως αιθέρια έλαια, μπαταρίες, ακόμη και τράπουλες.
Οι επιπλοκές ενός εμπορικού πολέμου
Για να κατανοήσει κάποιος τις πιθανές επιπλοκές ενός εμπορικού πολέμου, θα πρέπει να δει πόσο αλληλοεξαρτώμενες είναι ως προς το εμπόριο η ΕΕ και οι ΗΠΑ. Το 2016 οι αμερικανικές εξαγωγές στην ΕΕ αποτελούσαν το 18,7% του συνόλου των εξαγωγών της χώρας, καθιστώντας την Ευρώπη πρώτο προορισμό αμερικανικών αγαθών και υπηρεσιών.
Την ίδια χρονιά οι αντίστοιχες εξαγωγές της ΕΕ στις ΗΠΑ αποτελούσαν το 20,8% του συνόλου των ευρωπαϊκών εξαγωγών καθιστώντας έτσι τις ΗΠΑ κορυφαίο προορισμό των ευρωπαϊκών αγαθών και υπηρεσιών. Μια σχέση σχεδόν ισότιμη, αν και οι εξαγωγές είναι κάπως πιο σημαντικές για την ευρωπαϊκή οικονομία, αφού το 2016 η αναλογία εξαγωγών/ΑΕΠ ήταν 12,6% στις ΗΠΑ και 16,7% στην ΕΕ.
Στον τομέα των επενδύσεων, ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε πλεονεκτικότερη θέση άσκησης πίεσης, αφού είναι ο μεγαλύτερος επενδυτής στις ΗΠΑ, με 40% του συνόλου των εξωτερικών επενδύσεων το 2016. Από το 2006 οι ευρωπαϊκές επενδύσεις στις ΗΠΑ ξεπερνούν τις αντίστοιχες αμερικανικές στη Γηραιά Ήπειρο.
Οι δασμοί στις εισαγωγές δεν εγείρουν εμπόδια μόνο στο εμπόριο, αλλά και στις επενδύσεις. Ξένες επιχειρήσεις που έχουν μονάδες παραγωγής και υποκαταστήματα στην ΕΕ και τις ΗΠΑ εξαρτώνται από τις εισαγωγές για να λειτουργούν, και ένας εμπορικός πόλεμος θα τους προκαλέσει σοβαρά προβλήματα, όπως εκτιμούν αναλυτές.
Μαθήματα από την Ιστορία
Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν είναι ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ που επιβάλλει δασμούς στις εισαγωγές χάλυβα. Το 2002 ο τότε πρόεδρος (επίσης Ρεπουμπλικανός) Τζορτζ Μπους αύξησε τους δασμούς στο 30%, ωθώντας την ΕΕ να απαντήσει με δικά της μέτρα. Την εποχή εκείνη, βέβαια, οι εμπορικές σχέσεις των δύο πλευρών δεν ήταν τόσο ισχυρές όσο σήμερα και το μερίδιο της ΕΕ στις συνολικές επενδύσεις στις ΗΠΑ ήταν χαμηλότερο.
Η ΕΕ σε συνεργασία με την Κίνα, την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα, τη Νορβηγία, την Ελβετία, τη Βραζιλία και τη Νέα Ζηλανδία πήγαν την υπόθεση στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Χρειάστηκαν 20 μήνες για να αναγκαστούν οι ΗΠΑ να άρουν τους πρόσθετους δασμούς – διάστημα κατά το οποίο χάθηκαν στη χώρα δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας μόνο σε βιομηχανίες που σχετίζονται με τον χάλυβα...