Λέσβος: Αναβίωσε το έθιμο της περικεφαλαίας στην Αγιάσο -Με επικεφαλής τον «Μεγαλέξαντρο» [εικόνες]

Το έθιμο της περικεφαλαίας αναβίωσε στις γειτονιές της ορεινής Αγιάσου, στη Λέσβο, το βράδυ της Παρασκευής.

Ενας «αγερμός» (μεγάλη παρέα) από «ιμτσούνις» (μουτσούνες) με επικεφαλής το «Μεγαλέξαντρο», τραγουδώντας παραδοσιακά τραγούδια και τα «φαλλικά τριψίματα» (αποκριάτικα τραγούδια για τις ερωτικές πράξεις), περπάτησε στις γειτονιές του χωριού.

Το έθιμο προβλέπει παρελάσεις ομάδων ανδρών, μεταμφιεσμένων σε γυναίκες. Σε κάθε «κουιτούκι» που ήταν πρόχειρα στέκια σε κεντρικά σημεία των γειτονιών που λειτουργούσαν για τις ανάγκες των Αποκριών, συγκεντρώνονταν και νέες γυναίκες.

Ο καλλίφωνος της παρέας ήταν και ο «κορυφαίος» ή «αρχινιστής», ξεκινούσε δηλαδή το τραγούδι και το επαναλάμβανε η παρέα. Ηταν ντυμένος με την καλή του φορεσιά. Μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα σύμφωνα με γραπτές μαρτυρίες φορούσε «βράκα τσοχένια, χασεδένιο άσπρο πουκάμισο, ζουνάρι μπαρμπαρέζικο και φέσι τουνουζλήδικο». Στις αρχές του 20ου αιώνα, κάποιος πρωτοτύπησε και πρόσθεσε στη στολή την περικεφαλαία. Ο «αρχινιστής», ντυμένος με την άγνωστη στο νησί φουστανέλα και φορώντας περικεφαλαία, παρίστανε το «Μεγαλέξαντρο».

Ήταν η εποχή της δημιουργίας εθνικής ταυτότητας στα κομμάτια αυτά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που κατέρρεε και όπως λέει στο ΑΠΕ - ΜΠΕ ο πρόεδρος του πολιτιστικού σωματείου της ορεινής Αγιάσου, του «Αναγνωστηρίου» Κλεάνθης Κορομηλάς.

«Σαν βλέπανε αυτό το παρδαλό τσούρμο να περνά, τους έπιανε δέος και θαυμασμός. Τούτος ο μασκαρεμένος Μεγαλέξαντρος στάθηκε για τους σκλαβωμένους ραγιάδες ένα σύμβολο παλικαριάς, μια παρηγοριά. Οι Τούρκοι κάνανε χάζι τις “ιμτσούνις” και παραξενεύονταν με τις αλλοπρόσαλλες μεταμφιέσεις, χωρίς να πονηρευτούν ποτές πως αυτός ο παλίκαρος σεργιάνιζε στα καλντερίμια το πάθος για τη λευτεριά του λαού, δίνοντας ελπίδες στους σκλάβους κι ανοίγοντας το ρήγμα με παραβολές».

Όλα αυτά στάθηκαν αφορμή να αγαπηθεί η «περικεφαλαία». Έσβησε και χάθηκε οριστικά μετά την απελευθέρωση της Λέσβου το 1912, γύρω στα 1925 με 1930. Στο μουσείο του Αναγνωστηρίου της Αγιάσου σώζονται και εκτίθενται τρεις από τις παλιές περικεφαλαίες ενώ αυτή που χρησιμοποιήθηκε χθες το βράδυ αποτελεί πιστό αντίγραφο της μιας από τις παλιές περικεφαλαίες.

Φωτογραφίες: ΑΠΕ