Διαφωνίες Τσίπρα-Ερντογάν για Συνθήκη Λωζάνης και πραξικοπηματίες

Μαραθώνια ήταν η συνάντηση του Ελληνα πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα και του προέδρου της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στο μέγαρο Μαξίμου, διάρκειας μιάμιση ώρας.

Και ενώ στα πρώτα λεπτά της συνάντησής τους, οι δύο άνδρες κινήθηκαν σε ήπιους τόνους, στην συνέντευξη τύπου τα πνεύματα οξύνθηκαν. Τσίπρας και Ερντογάν διαφώνησαν για την συνθήκη της Λωζάνης, για τους μουσουλμάνους στην Δυτική Θράκη, για τους Τούρκους πραξικοπηματίες και για το σύνολο των εθνικών θεμάτων.

Στο μόνο που συμφώνησαν οι δύο ηγέτες ήταν ότι τα Ιεροσόλυμα δεν πρέπει να γίνουν πρωτέυουσα του Ισραήλ, όπως αποφάσισε ο Ντόναλντ Τραμπ.

Στο μέγαρο Μαξίμου ο Ερντογάν έθιξε εκ νέου όλα τα θέματα αμφισβητήσεων, ενώπιον του Ελληνα πρωθυπουργού. Ο Αλέξης Τσίπρας απάντησε σε όλα, με σαφείς αιχμές. Πάντως, το κλίμα δεν υπήρξε τόσο έντονο όπως στο προεδρικό μέγαρο λίγο νωρίτερα, όπου σημειώθηκε «ιστορικός καβγάς» - πέραν οιονδήποτε διπλωματικών ειωθότων - μεταξύ Παυλόπουλου και Ερντογάν, στο μέγαρο Μαξίμου.

Ακολουθούν σημεία από τις κοινές δηλώσεις του Αλέξη Τσίπρα και του Ταγίπ Ερντογάν στο Μέγαρο Μαξίμου.

Σημεία από την παρέμβαση Τσίπρα:

• Καλωσορίζω τον Τούρκο Πρόεδρο 
• Να επισημάνω ότι ιστορική εκτός από την επίσκεψη ήταν και η πρωτοβουλία για την πρόσκληση
• Τα ζητήματα που μας χωρίζουν και τα οποία υπονομεύουν καθημερινά τις σχέσεις μας, μια περίοδος έντασης στην ευρύτερη περιοχή μας, εξελίξεις που μας φέρνουν αντιμέτωπους με νέες προκλήσεις στην ασφάλεια, τη σταθερότητα στην περιοχή μας και την εξέλιξη που είχαμε στην προσφυγική κρίση. Πιστεύουμε ότι σε μια τέτοια εποχή είναι πιο σημαντικό να ενισχύσουμε τους διαύλους επικοινωνίας.
• Αυτό μπορεί να γίνει στη βάση του σεβασμού των διεθνών δικαίων και της συνθήκης της Λωζάνης που μας αφήνει να μιλάμε χωρίς εξάρσεις, χτίζοντας σχέση εμπιστοσύνη. 
• Υπάρχει ανάγκη οι σχέσεις μας να εκσυγχρονιστούν; Ναι, για να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των λαών μας, να συμβάλουν στην ειρήνη στο Αιγαίο και στην ευρύτερη περιοχή. 
• Ο εκσυγχρονισμός μπορεί να γίνει το πλαίσιο του απολύτου σεβασμού του διεθνούς δικαίου και της συνθήκης της Λωζάνης και όχι στην αναθεώρησή της. 
• Μιλήσαμε ανοιχτά με τον Τούρκο Πρόεδρο για να άρουμε τις παρεξηγήσεις. 
• Μιλήσαμε για το Αιγαίο, την ένταση στο Αιγαίο. Τόνισα ότι η τουρκική παραβατικότητα πρέπει να τερματιστεί, οι εμπλοκές στο Αιγαίο αποτελούν κίνδυνο για τις σχέσεις μας. 
• Δεν συνάδει με το καλό κλίμα που επιδιώκουμε να στήσουμε το γεγονός ότι εν έτει 2017 επικρέμεται η απειλή του casus belli. 
• Μίλησα για την ανάγκη να προσεγγίσουμε με ρεαλιστικό τρόπο τη σχέση μας, να εξομαλυνθούν οι εντάσεις στο Αιγαίο, να ξεκινήσουν οι συνομιλίες για τα μέτρα εμπιστοσύνης και ασφάλειας και οι διερευνητικές συνομιλίες για την υφαλοκρηπίδα. 
• Για το κυπριακό τόνισα ότι  επανενωμένη ομόσπονδη κυπριακή δημοκρατία, χωρίς εγγυήσεις, είναι η δική μας θέση. Μια λύση που θα κινείται στο πλαίσιο που έθεσε ο γγ του ΟΗΕ.
• Μας απασχόλησε το θέμα της προσφυγικής κρίσης. Μιλήσαμε για τη συμφωνία με την ΕΕ, μια δύσκολη αλλά αναγκαία συμφωνία, η οποία έχει οδηγήσει σε μείωση των ροών και των θανάτων
• Συμφωνήσαμε σε μέτρα για συνεργασία των αρχών μας. 
• Χαιρέτησα την προσπάθεια για φιλοξενία 3,5 εκατ. Σύρων στην Τουρκία. 
• Μιλήσαμε για τη σημασία των ευρωτουρκικών σχέσεων και τόνισα ότι η Ελλάδα στηρίζει την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας ως στρατηγική πολιτική με αμοιβαία οφέλη για την καλή γειτονία όσο και για τις δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις στη γείτονα. 
• Η Ελλάδα στηρίζει μια δημοκρατική Τουρκία που θα κοιτάει προς την Ευρώπη η οποία ελπίζουμε ότι θα επανέλθει το συντομότερο στις δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις τις οποίες ο Ερντογάν είχε ξεκινήσει και στο παρελθόν. 
• Μιλήσαμε και για ασφάλεια. 
• Τόνισα ότι βασική αξία της Ελλάδας είναι ο σεβασμός της δημοκρατικής διαδικασίας. Είναι η χώρα της Δημοκρατίας και της ελευθερίας, δεν στηρίζουμε πραξικοπηματίες, αλλά είμαστε ευρωπαϊκή χώρα, κράτος δικαίου που σέβεται την διάκριση των εξουσιών. Συνεπώς, σεβόμαστε απολύτως τις αποφάσεις της Δικαιοσύνης. 
• Μιλήσαμε για τη σημασία ολοκλήρωσης έργων, όπως η ακτοπλοϊκή σύνδεση Σμύρνης Θεσσαλονίκης. 
• Συμφωνήσαμε επίσης στην επανενεργοποίηση της μεικτής οικονομικής επιτροπής και την προετοιμασία ενός Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας. 
• Για την Ελλάδα το 2018 είναι μια χρονιά ορόσημο γιατί μετά από μια οικονομική περιπέτεια βγαίνει από τα προγράμματα. 
• Για αυτό θεωρώ ότι το 2018 έφθασε η στιγμή να συνδράμουμε ώστε να δημιουργηθεί το δυνατότερο θετικό κλίμα ανάμεσα στους δύο λαούς. 
• Σας προσκαλώ να ανοίξουμε ένα νέο κεφάλαιο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις που δεν θα βασίζεται στη καχυποψία και στις προκλήσεις, αλλά στο να χτίζουμε γέφυρες. 
• Είμαι βέβαιος ότι θα το αποδεχτείτε. Αν δεν το κάνετε, θα αποβεί σε βάρος των λαών μας και των ευρωτουρκικών σχέσεων. 
• Είμαι πεπεισμένος ότι θα τα καταφέρουμε και ότι η επίσκεψή σας θα ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο. 

Τα βασικά σημεία της ομιλίας Ερντογάν

• Καταρχάς θα ήθελα να πω ότι μετά από 65 χρόνια από την τελευταία επίσκεψη Τούρκου προέδρου, είμαι ευτυχέστατος γι' αυτήν την επίσημη επίσκεψη. Ο χώρος δεν μου είναι ξένος, είναι αρκετά οικείος, γιατί τον είχα επισκεφθεί με το ρόλο του πρωθυπουργού.
• Τα βήματα που έχουμε κάνει είναι πολύ σημαντικά.
• Στις εμπορικές συναλλαγές ο όγκος έχει φτάσει τα 2,6 δισ. δολάρια. Έχει μειωθεί και πρέπει να θέσουμε νέους στόχους για να αυξηθεί.
• Μιλήσαμε για τη νέα ταχεία Κων/πολης-Θεσσαλονίκης και θαλάσσια γραμμή Θεσ/νίκης-Σμύρνης.
• Επιθυμούμε να αναπτύξουμε περαιτέρω τις πολιτιστικές μας σχέσεις, να διαφυλάξουμε την πολιτιστική κληρονομιά που έχει κάθε χώρα στα εδάφη της.

Για την τρομοκρατία

• Ως προς το θέμα της τρομοκρατίας εμείς η Τουρκία κάνουμε μεγάλο αγώνα με αιμοσταγείς ομάδες. Ο αντιτρομοκρατικός αγώνας είναι ένα θέμα που το γνωρίζει καλά η Ελλάδα.
• Είχαμε 260 θύματα στην απόπειρα πραξικοπήματος το περασμένο καλοκαίρι. Αναγνωρίζουμε τη στήριξη της Ελλάδας. Για τους 8 πραξικοπηματίες που έχουν έρθει στην Ελλάδα είπα πως είναι δυνατόν να έρθουν στην Τουρκία.
•  Η χώρα έχει καταργήσει τη θανατική ποινή και δεν γίνονται βασανιστήρια. Μπορεί να τα εισακούσει αυτά και η ελληνική δικαιοσύνη.

Για τη συνθήκη της Λωζάνης

• Τον τελευταίο καιρό στην Ελλάδα υπάρχει μεγάλη συζήτηση για τη συνθήκη της Λωζάνης 
• Γίνεται μεγάλη συζήτηση περί αναμόρφωσης. Η συνθήκη της Λωζάνης υπεγράφη από 11 χώρες. Ξέρετε πως την έχει υπογράψει και η Ιαπωνία, η Βουλγαρία, η Αγγλία.
• Στη Συνθήκη της Λωζάνης υπάρχουν θέματα για το Αιγαίο, για τα μειονοτικά θέματα. Στη δυτική Θράκη έχουμε μουσουλμανική κοινότητα που μπορεί να είναι τουρκικής ή Ρομά προέλευσης. Στο θέμα αυτό πρέπει να γίνουν κάποιες νέες σκέψεις
• Λέμε πως το κατά κεφαλήν εισόδημα στην Ελλάδα φτάνει τα 15.000 ευρώ ενώ στη Δυτική Θράκη μόλις τα 2.200 ευρώ. 
• Για τη μουφτία βλέπουμε πως ο Μουφτής είναι ένας διορισμένος δημόσιος υπάλληλος. Στη Συνθήκη της Λωζάνης λέει πως πρέπει να εκλέγεται, όπως γίνεται με τον Πατριάρχη που εκλέγεται από την Ιερά Σύνοδο. Οταν μειώθηκαν τα μέλη της και ήταν μόλις 7 είπα στον Πατριάρχη να μου υποδείξει σε ποιον να δώσω την τουρκική υπηκοότητα. 
• Εδώ και 15 χρόνια σε όλους τους Ελληνες φίλους μου λέω ότι κάτι πρέπει να κάνουμε για να εκσυγχρονίσουμε αυτή τη Συνθήκη, αλλά δεν έγινε τίποτα. Δεν εποφθαλμιούμε την εδαφική ακεραιότητα καμίας χώρας.

Τζαμί στην Αθήνα

• Ενα άλλο θέμα είναι το τζαμί των Αθηνών. Αντίστοιχα στην Κωνσταντινούπολη δεν υπήρξε κανένα θέμα ούτε με αποκατάσταση θρησκευτικών κτιρίων. Τώρα γίνονται εργασίες  στο μοναστήρι της Παναγίας της Σουμελά για να μπορούν όλοι όσοι θέλουν να προσευχηθούν. 
• Ως προ το Κυπριακό, θέλω να πω ότι εγώ είχα ενεργό συμμετοχή στις διαπραγματευτικές διεργασίες για το Κυπριακό, Ο Κόφι Αναν με ρώτησε τις σκέψεις μου και εγώ είπα θέλω να ρωτήσω για τις δικές σας σκέψεις, ήθελα να κινηθούμε ώστε να καταλήξουμε κάπου.
• Είμαστε μητέρες πατρίδες και εγγυήτριες δυνάμεις στην Κύπρο. 
• Αναθέτουμε το θέμα στους υπουργούς Εξωτερικών όπως πάντα. Κάναμε μία συνάντηση στο Νταβός τότε ήταν πρωθυπουργός ο Κώστας Καραμανλής, τελευταία στιγμή η ελληνοκυπριακή πλευρά ζήτησε να αποχωρήσει και εγώ είπα όχι. Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε το δημοψήφισμα και οι Ελληνοκύπριοι ήταν αντίθετοι κατά 60% στο σχέδιο Ανάν.
• Πρόσφατα είχαμε μία συνάντηση και πάλι αποχώρησε η ελληνοκυπριακή πλευρά,. Μπορούν οι ΥΠΕΞ να σας πουν τι έγινε
• Θέλουμε μία διαρκή και δίκαιη λύση, αυτό θέλει και η ελληνική πλευρά, αλλά υπάρχουν θέματα που χαρακτηρίζονται ως υπεκφυγές.

Για το Αιγαίο
Οπως τα θέματα του Αιγαίου, τα συζητήσαμε. Είναι δισεπίλυτα, αλλά μπορούν να λυθούν με τις διαπραγματευτικές συνομιλίες που πρέπει να γίνουν. Να κοιτάμε το γεμάτο μέρος του ποτηριού. Πρέπει να προχωρήσουμε και να κάνουμε τα βέβαια βήματα που πρέπει να γίνουν

Προσφυγικό
Η Τουρκία φιλοξενεί 3 εκατ πρόσφυγες, με 30 εκατ δολάρια από τον προϋπολογισμό. Η ΕΕ δίνει 850 εκατ στην Ερυθρά Ημισέληνο.

Για Τραμπ και Ιερουσαλήμ
Το Ισραήλ και οι ΗΠΑ είναι ενδεχομένως οι μόνες χώρες οι οποίες μιλούν για την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα. Δεν υπάρχει κανένας άλλος που να χειροκροτεί την απόφαση.

Η απάντηση του Αλέξη Τσίπρα

• Ο φίλος Πρόεδρος άνοιξε την ατζέντα, δεν έχουμε να κρύψουμε τίποτα.
• Δύο φίλες χώρες είμαστε, γείτονες, πρέπει να συζητάμε και όπου συμφωνούμε και όπου διαφωνούμε.
• Σήμερα με τις δηλώσεις του εδώ ο κ. Ερντογάν δεν έγινε κατανοητό τι ζητά για τη συνθήκη της Λωζάννης.
• Εγώ κατάλαβα ότι δεν ζητάει την αναθεώρηση.
• Και κάτι ακόμη πολύ σημαντικό, κατάλαβα ότι δεν υπάρχει καμία αμφισβήτηση για την εδαφική ακεραιτότητα.
• Είμαι λίγο μπερδεμένος σε σχέση με αν αυτό που θέτει στο τραπέζι είναι ο εκσυχρονισμός, η επικαιροποίηση ή η ορθή τήρηση της συνθήκης της Λωζάνης.
• Εγώ να πω ότι η μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης και η ελληνική μειονότητα της Τουρκίας πρέπει να είναι το στοιχείο που θα μας φέρει πιο κοντά.
• Η δική μας κυβέρνηση έχει ιδιαίτερη μέριμνα για τους μουσουλμάνους πολίτες.
• Συμμερίζομαι την άποψη ότι πρέπει να γίνουν ακόμη βήματα.
• Εκεί θα εφαρμόσουμε την πολιτική μας και το πρόγραμμά μας το μεταρρυθμιστικό.
• Ακουσα και τη συζήτηση, την τοποθέτηση για τις γνωστές διαφορές στο Αιγαίο και το Κυπριακό.
• Στο κυπριακό είμαι 43 ετών και 43 χρονια αυτό το θέμα μένει ανοιχτό.
• Το θέμα αυτό υπάρχει ανοιχτό γιατί πριν 43 χρόνια υπήρξε μια παράνομη εισβολή του βόρειου τμήματος.
• Η ελληνική δημοκρατία είναι ευαίσθητη με τις θρησκευτικές ελευθερίες.
• Εχει προχωρήσει όλο αυτό το διάστημα στο άνοιγμα μιας σειράς από τζαμιών στην Ελλάδα.
• Ομως, ούτε μια στιγμή δεν σκεφτήκαμε να κάνουμε μια λειτουργία ορθόδοξη σε κάποιο τζαμί όπως επανειλημμένα κάνετε στην Αγια Σοφιά.
• Σε ότι αφορά το μεταναστευτικό είμαστε και οι δυο παθόντες.
• Στην πλάτη Τουρκίας και Ελλάδας έχει πέσει το βάρος ολόκληρου του κόσμου. Στη μεγαλύτερη μετακίνηση πληθυσμών και η Τουρκία φιλοξενεί 3,5 εκατ. Σύρους και η Ελλάδα κλήθηκε να προσφέρει βοήθεια σε εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες.
• Η συνεργασία μας είναι κρίσιμη για την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην περιοχή.
• Το επόμενο διάστημα θα γίνουν κινήσεις για την πλήρη εφαρμογή της συμφωνίας Ευρώπης-Τουρκίας.
• Για την Ιερουσαλήμ η Ελλάδα είναι σαφής: Είμαστε προσηλωμένοι στην ειρηνευτική διαδικασία και προσβλέπουμε στη δημιουργία δύο κρατών.
• Θεωρώ ότι η απόφαση για αναγνώριση ολόκληρης της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ είναι μια απόφαση που δεν συμβάλει στην ειρήνη σε μια περιοχή που φλέγεται από εντάσεις. 

Η απάντηση του Ερντογάν

• Στο θέμα των μειονοτήτων θα μεριμνήσει ο πρωθυπουργός για την επίλυση του ζητήματος
• Είσαι σαφές ότι αποτελεί ένα εσωτερικό θέμα της χώρας, αλλά αν μας δίνεται η άδεια μπορούμε να πούμε την άποψή μας
• Οσο αφορά το ζήτημα των θρησκειών είναι ένα ζήτημα που μπορεί να επιλυθεί σε τεχνική άποψη με συνεργασία των υπουργείων μας
• Για την Κύπρο πρέπει να βρεθεί λύση
• Λόγω του νεαρού της ηλικίας του ο Αλέξης Τσίπρας εξανίσταται, ενώ εγώ έχω συνηθίσει και μπορώ με μεγάλη άνεση να παρέχω τις σχετικές πληροφορίες και τα σχετικά έγγραφα, Λέγετε πως η Τουρκία έχει στρατό όπως και η Ελλάδα. Αν είχαμε πει ναι στο σχέδιο Αναν θα ήταν αλλιώς,
• να συνεχίσουμε εργαζόμενοι από κοινού για να φτάσουμε σε μία λύση.

Ερώτηση δημοσιογράφου στον Τρίπρα για πραξικοπηματίες

Η απάντηση Τσίπρα

• Η Ελλάδα ως κράτος δικαίου έχει απόλυτο διαχωρισμό εξουσιών.
• Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι η Ελλάδα ως δημοκρατικός λαός δεν μπορεί παρά να στηρίζει τις δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις και αντίθετη σε οποία προσπάθεια κατάλυσης της δημοκρατίας. 
• Η ελληνική δικαιοσύνη θα πράξει τα δέοντα ώστε οι άνθρωποι αυτοί να έχουν μια δίκαιη δίκη.