Έντονο προβληματισμό έχει προκαλέσει στο ευρωπαϊκό στρατόπεδο η αποτυχία σχηματισμού κυβέρνησης «Τζαμάικα», ενώ στην Αθήνα τηρούν στάση αναμονής, μετρώντας τις επιπτώσεις στην υπόθεση του χρέους και στις διαβουλεύσεις για την «επόμενη ημέρα», από μια νέα εκλογική αναμέτρηση στη Γερμανία.
«Θα δούμε. Είναι λίγο νωρίς», απάντησε στο iefimerida υψηλόβαθμη πηγή της Κομισιόν, απαντώντας στο πόσο δυσκολεύει το ελληνικό ζήτημα το ναυάγιο στη Γερμανία. Με φόντο το σενάριο νέων εκλογών, πιθανότατα τον Απρίλιο, που, σύμφωνα με άλλη ευρωπαϊκή πηγή, θεωρείται αυτή τη στιγμή ως το επικρατέστερο, ανώτατη τραπεζική πηγή στην Αθήνα δεν έκρυψε τον προβληματισμό της, απαντώντας χαρακτηριστικά: «Δύσκολο να πούμε ακόμα».
Το βασικό σενάριο για την Ελλάδα, όπως συγκλίνουν οι πληροφορίες από το ευρωπαϊκό στρατόπεδο και την ελληνική πλευρά, αναφέρει ότι θα επιδιωχθεί τεχνική συμφωνία (Staff Level Agreement) ως το Eurogroup της 4ης Δεκεμβρίου και ολοκλήρωση της αξιολόγησης ως το Eurogroup της 22ας Ιανουαρίου, έτσι ώστε να ξεκινήσουν αμέσως μετά οι δύσκολες συζητήσεις για τον ρόλο του ΔΝΤ, τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους και ο σχεδιασμός για την επόμενη ημέρα, δηλαδή πώς ακριβώς θα πορευθεί η Ελλάδα μετά από την ολοκλήρωση του 3ου Μνημονίου.
Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν ότι ο σχηματισμός κυβέρνησης στη Γερμανία αποτελεί βασικό συστατικό όλων αυτών των διαβουλεύσεων. Η στάση αναμονής του ΔΝΤ τους τελευταίους μήνες σχετίζεται, άλλωστε, με την προεκλογική και τη μετεκλογική περίοδο στη Γερμανία. Η κατάσταση περιπλέκεται ακόμα περισσότερο, καθώς μέσα στις επόμενες εβδομάδες ξεκινά ή μάλλον έπρεπε να έχει ξεκινήσει η συζήτηση στο ανώτατο επίπεδο για τις κοσμογονικές αλλαγές στη λειτουργία της Ευρωζώνης - και όπως σημειώνουν αρμόδιες ευρωπαϊκές πηγές, χωρίς νέο καγκελάριο και χωρίς νέο υπουργό Οικονομικών στη θέση του Β. Σόιμπλε, δεν μπορεί να γίνει καμία τέτοια συζήτηση.
Άλλες ευρωπαϊκές πηγές, που αντιμετωπίζουν πιο αισιόδοξα την εμπλοκή στη Γερμανία, εκτιμούν ότι αν η ελληνική κυβέρνηση εφαρμόσει όσα έχει δεσμευθεί ότι θα υλοποιήσει, το κλίμα δεν θα επηρεαστεί ακόμα κι από μια νέα εκλογική αναμέτρηση, πόσο μάλλον από τη στιγμή που οι Φιλελεύθεροι δεν εμφανίζονται ως και ο καλύτερος σύμμαχος για το ελληνικό ζήτημα.
Ωστόσο, οι ίδιες πηγές παραδέχονται ότι σε μια τέτοια περίπτωση τα χρονικά περιθώρια για μια συμφωνία εφ’ όλης της ύλης γίνονται ασφυκτικά στενά και αυτό ενέχει τον κίνδυνο αφενός οι αγορές να μην πάρουν το καθαρό μήνυμα που απαιτείται, αφετέρου η τελική λύση να μην είναι η προσδοκώμενη από την ελληνική πλευρά.
Τα πιθανά σενάρια μετά το ναυάγιο της «Τζαμάικα»
Μετά την αποτυχία της «Τζαμάικα» κανείς δεν γνωρίζει στο Βερολίνο πώς ακριβώς θα ξεπεραστεί μια για τα γερμανικά δεδομένα πρωτόγνωρη κατάσταση.
Πάντα στην ιστορία της μεταπολεμικής Γερμανίας οι διαπραγματεύσεις για το σχηματισμό κυβέρνησης σε ομοσπονδιακό επίπεδο ολοκληρώνονταν με επιτυχία. Με την αποτυχία των διαβουλεύσεων των Χριστιανοδημοκρατών, βαυαρών Χριστιανοκοινωνιστών, Φιλελευθέρων και Πρασίνων δημιουργήθηκε μια νέα κατάσταση.
Τρία πιθανά σενάρια
Τα πιθανά σενάρια για να ξεπεραστεί το πολιτικό αδιέξοδο είναι τρία: Κυβέρνηση μειοψηφίας με τα δύο χριστιανικά κόμματα και ίσως τους Πρασίνους, επανάληψη των εκλογών την ερχόμενη άνοιξη ή συνέχιση του συνασπισμού με τους Σοσιαλδημοκράτες.
Κυβέρνηση μειοψηφίας, επαναληπτικές εκλογές;
Αν και συμβατή με το Σύνταγμα, το σενάριο μιας κυβέρνησης μειοψηφίας είναι η λιγότερο πιθανή εκδοχή. Όχι μόνο επειδή δεν υπήρξε ανάλογο προηγούμενο στη μεταπολεμική Γερμανία. Σύμφωνα με πολιτικούς αναλυτές, οι συνθήκες τόσο στην ΕΕ όσο και στον παγκόσμιο πολιτικό στίβο, ιδίως μετά την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ απαιτούν μια ισχυρή κυβέρνηση στο Βερολίνο.
Επίσης ελάχιστες πιθανότητες υλοποίησης έχει η εκδοχή της επανάληψης των εκλογών –τουλάχιστον προς το παρόν. Για να προκηρυχθούν εκλογές θα πρέπει πρώτα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας να δώσει σε κάποιον υποψήφιο την εντολή για το σχηματισμό κυβέρνησης και αυτός να μη καταφέρει να συγκεντρώσει ακόμη και την απλή πλειοψηφία στη βουλή.
Το Σύνταγμα όμως δεν θέτει χρονικά όρια ως προς το μέχρι πότε ο γερμανός Πρόεδρος θα πρέπει να δώσει σε κάποιο άτομο την εντολή. Άλλωστε, η νυν υπηρεσιακή κυβέρνηση Χριστιανοδημοκρατών και Σοσιαλδημοκρατών έχει όλες τις αρμοδιότητες και όλα τα δικαιώματα όπως και μια «κανονική» κυβέρνηση και θεωρητικά θα μπορούσε να συνεχίσει να υπάρχει και για τα επόμενα τέσσερα χρόνια, δηλαδή ως το τέλος της θητείας της σημερινής βουλής.
Μεγάλος συνασπισμός;
Πάντως ο Φρανκ Βάλτερ Σταϊνμάιερ θα καταβάλει κάθε προσπάθεια στο πλαίσιο των συνταγματικά προβλεπόμενων αρμοδιοτήτων του προκειμένου να αποτρέψει νέες εκλογές. Αυτό προκύπτει και από τις σημερινές του δηλώσεις μετά τη συνάντηση του με την καγκελάριο Άγκελα Μέρκελ. Ενώ υπενθύμισε στα κόμματα την ευθύνη με την οποία τους έχουν επιφορτίσει οι ψηφοφόροι για το σχηματισμό κυβέρνησης τόνισε πως δεν μπορούν «έτσι απλά» να επιστρέψουν αυτή την ευθύνη στου ψηφοφόρους. Ενώ ζήτησε απ’ όλες τις πλευρές να επιδείξουν προθυμία για διάλογο, κάλεσε όλα τα κόμματα να επανεξετάσουν τη θέση τους σε ό,τι αφορά τον σχηματισμό κυβέρνησης.
Η υπόδειξη εκτιμήθηκε στο Βερολίνο σαφώς ως μια παρότρυνση που απευθύνεται στο κόμμα από το οποίο προέρχεται, το SPD. Η μέχρι στιγμής άρνηση του προέδρου του κόμματος Μάρτιν Σουλτς για αυτή τη λύση δεν θα πρέπει να θεωρείται τελεσίδικη. Αρκετά στελέχη στην ηγεσία όπως ο υπ. Εξωτερικών Ζίγκμαρ Γκάμπριελ υποστηρίζουν μια άλλη άποψη.
Πάντως, μετά τη συνεδρίαση του προεδρείου του κόμματος το πρωί της Δευτέρας ο Μάρτιν Σουλτς δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι εξακολουθεί να ισχύει η θέση του SPD, ότι δεν πρόκειται να συνεχίσει το μεγάλο συνασπισμό και ότι θα πρέπει να επαναληφθούν οι εκλογές. Παράλληλα όμως παρέπεμψε στις πρωτοβουλίες που θα αναλάβει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, με τον οποίο θα συναντηθεί την Τετάρτη.