Μπορεί η χθεσινή θυελλώδης νύχτα στη Ζιμπάμπουε να σηματοδοτεί το τέλος της κυριαρχίας του Ρόμπερτ Μουγκάμπε, αλλά η αφρικανική χώρα θα χρειαστεί ενδεχομένως χρόνια για να απαλλαγεί από τη βαριά σκιά που άφησε πάνω της ο στυγνός δικτάτορας.
Ο Μουγκάμπε ανέλαβε το 1980 επικεφαλής της κυβέρνησης με διακηρυγμένο στόχο να οδηγήσει τη Ζιμπάμπουε στη δημοκρατία μετά από σχεδόν 15 χρόνια ένοπλου αγώνα κατά του Βρετανικού Στέμματος και του ρατιστικού καθεστώτος του λευκού πρωθυπουργού της τότε Ροδεσίας Ίαν Σμιθ.
Αλλά η μακρά περίοδος της διακυβέρνησής του σημαδεύτηκε από φόνους, αιματοχυσία, βασανιστήρια και διώξεις πολιτικών αντιφρονούντων, εκστρατείες εκφοβισμού των αντιπάλων και ευρείας έκτασης καλπονοθείες.
Γεννημένος στις 24 Φεβρουαρίου του 1924 στην Κουτάμα, νοτιοδυτικά της πρωτεύουσας Χαράρε, ο Ρόμπερτ Γκάμπριελ Μουγκάμπε, όπως είναι το πλήρες ονομά του, εκπαιδεύθηκε σε σχολεία ιησουιτών και μαριανών μοναχών και κατόπιν σπούδασε στη Νότια Αφρική, στην Τανζανία και στην Γκάνα, ενώ συγκέντρωσε έξι τίτλους σπουδών διά αλληλογραφίας, ανάμεσά τους και αυτοί των Οικονομικών και της Νομικής από το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου.
Εργάστηκε ως δάσκαλος σε διάφορα σχολεία στην πατρίδα του (την τότε Ροδεσία) και σε γειτονικιές χώρες. Το 1960 έγινε μέλος του Εθνικού Δημοκρατικού Κόμματος και τρία χρόνια αργότερα έγινε συνιδρυτής και Γ.Γ. της της Εθνικής Αφρικανικής Ένωσης της Ζιμπάμπουε (ZANU).
Τον Αύγουστο του 1964 το ZANU τέθηκε εκτός νόμου και τα ηγετικά στελέχη του συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν, ανάμεσά τους και ο 40χρονος τότε Μουγκάμπε. Μετά από δέκα χρόνια στη φυλακή κατάφερε να αποδράσει στη Μοζαμβίκη, από όπου ηγήθηκε του ένοπλου αγώνα κατά του καθεστώτος του Ίαν Σμιθ μέχρι το 1979.
Ο Ρόμπερτ Μουγκάμπε προσέρχεται με υψωμένη τη γροθιά σε συνέδριο για την τότε Ροδεσία και νυν Ζιμπάμπουε στη Γενεύη το Νοέμβριο του 1974 (Φωτογραφία:ΑΡ)
Όταν τη χρονιά εκείνη η Βρετανία συμβιβάστηκε και έδωσε στη χώρα το δικαίωμα των εκλογών, ο μαρξιστής Μουγκάμπε κατάφερε προς έκπληξη όλων να γίνει πρωθυπουργός από το 1980 μέχρι το 1988, από την επόμενη χρονιά πρόεδρος της Ζιμπάμπουε.
Ο Ρόμπερτ Μουγκάμπε και ο κομμουνιστής δικτάτορας της Ρουμανίας Νικολάε Τσαουσέσκου το 1979 (Φωτογραφία: Wikipedia)
Θέλοντας να προσελκύσει ξένες επενδύσεις η κυβέρνησή του ανακοίνωσε ότι ήταν καλοδεχούμενοι οι λευκοί κτηματίες και αναπόσπαστο μέρος της νέας Ζιμπάμπουε. Αλλά ακολούθησαν οι καταλήψεις γης.
Tα σχέδια για την ειρηνική αναδιανομή της καλλιεργήσιμης γης που ήλεγχαν ως επί το πλείστον οι λευκοί της χώρας δεν απέδωσαν, και ο δικτάτορας έστειλε τους «βετεράνους» του αγώνα της ανεξαρτησίας να κατασχέσουν, συχνά διά της βίας τα αγροκτήματα των λευκών, κάτι που οδήγησε στην κατάρρευση της αγροτικής παραγωγής, σε ελλείψεις τροφίμων και δραματική καθοδική πορεία την οικονομία της χώρας.
O Ρόμπερτ Μουγκάμπε την περίοδο της πρώτης πρωθυπουργικής θητείας του (1982) (Φωτογραφία: Wikipedia)
Ο Μουγκάμπε, που είχε στο μεταξύ κλείσει τα 70, άρχισε να πιστεύει ότι οι αντίπαλοί του προσπαθούσαν να τον δολοφονήσουν. Αντιμετώπιζε με βία κάθε αντίθετη φωνή, οι αντιφρονούντες κατηγορούνταν για ομοφυλοφιλία και κατέληγαν στη φυλακή, ενώ έκλεισε και μια ανεξάρτητη εφημερίδα.
Η σχέση του με τη Βρετανική Κοινοπολιτεία, την οποία αποκαλούσε «ανίερη αγγλοσαξονική συμμαχία» ήταν πάντα θυελλώδης. Τον Μάρτιο του 2002 η Ζιμπάμπουε τέθηκε εκτός της Κοινοπολιτείας μετά τις καταγγελίες για καλπονοθεία, που οδήγησε στην επανεκλογή του Μουγκάμπε.
Οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη χώρα εμπόδιζαν τον Μουγκάμπε, την οικογένεια και τους οπαδούς του να επισκεφθούν τη Βρετανία και την ΕΕ, αλλά του επιετράπη το 2005 να παραστεί στην κηδεία του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β΄στη Ρώμη.
O Μουγκάμπε σε μια επίσκεψή του στις ΗΠΑ το 1983 (Φωτογραφία: Wikipedia)
Επί των ημερών του τα προγράμματα λιτότητας που επέβαλε σε συνδυασμό με τη μεγαλομανία του έπληξαν τη συντριπτική πλειονότητα του πληθυσμού. Το 2008 και το 2009 η Κεντρική Τράπεζα της χώρας τύπωσε τόσο πολλά νομίσματα -το δολάριο της Ζιμπάμπουε- ώστε η χώρα βρέθηκε αντιμέτωπη με έναν πρωτοφανή υπερπληθωρισμό, που σύμφωνα με το Δντρ έφθασε το 500 δισ %!
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μια φέτα ψωμιού να στοιχίζει εκατομμύρια δολάρια Ζιμπάμπουε.
O Μουγκάμπε το 2008 (Φωτογραφία: Wikipedia)
Το πρόβλημα τέθηκε υπό έλεγχο μόνον όταν η κυβέρνηση εγκατέλειψε το εθνικό νόμισμα και υιοθέτησε το αμερικανικό δολάριο ως μέσο συναλλαγών. Ωστόσο, πέρυσι, το αντικατέστησε μ’ ένα νέο νόμισμα.
O Ρόμπερτ Μουγκάμπε με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν το 2015 (Φωτογραφία: Wikipedia)
Στη διάρκεια της δικτατορικής διακυβέρνησής του πολλοί εξέφρασαν έντονες ανησυχίες με την εμμονή του για την εξουσία. Μάλιστα το 2008 με έγκριση της βασίλισσας Ελισάβετ του αφαιρέθηκε ο τίτλος τιμής του «ιππότη» λόγω της καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της «αδιαφορίας» του για τα δημοκρατικά ιδεώδη.
Είχε όμως και κάποιους θαυμαστές στη διεθνή σκηνή. Στα τέλη του 2015 τιμήθηκε με το κινεζικό νόμπελ Ειρήνης, το Βραβείο Ειρήνης «Κομφούκιος» «για την εμπνευσμένη ηγεσία του και τις υπηρεσίες του στην Αφρική».