Πολιτικό σεισμό προκάλεσε το χθεσινό εκλογικό αποτέλεσμα στη Γερμανία.
Οι εκλογές σημαδεύτηκαν από ιστορικά χαμηλές επιδόσεις τόσο για τους Χριστιανοδημοκράτες και τους Χριστιανοκοινωνιστές (CDU/CSU), όσο και για τους Σοσιαλδημοκράτες (SPD), αλλά και από τη θριαμβευτική είσοδο του ξενοφοβικού κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) στο Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο. Η επόμενη μέρα προδιαγράφεται δύσκολη, ενώ ο σχηματισμός της νέας κυβέρνησης εκτιμάται ότι θα απαιτήσει διαπραγματεύσεις πολλών εβδομάδων.
Σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση της Κεντρικής Εφορευτικής Επιτροπής, τα τελικά αποτελέσματα έχουν ως εξής:
- CDU/CSU 33% (2013:41,5%)
- SPD 20,5% (25,7%)
- AfD 12,6% (4,7%)
- FDP (Φιλελεύθεροι) 10,7% (4,8%)
- Αριστερά 9,2% (8,6%)
- Πράσινοι 8,9% (8,4%)
- Λοιπά κόμματα 5,1%
Η συμμετοχή ξεπέρασε το 75%, ενώ το νέο Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο θα απαρτίζεται από 700 βουλευτές, που είναι και αριθμός-ρεκόρ στις 19 κοινοβουλευτικές περιόδους ως τώρα.
Με βάση αυτή την πρόβλεψη, το κόμμα της Μέρκελ εξασφαλίζει 246 έδρες, το SPD του Σουλτς 153, οι ακροδεξιοί 94, οι Φιλελεύθεροι 80, οι Πράσινοι 67 και το Αριστερό Κόμμα (Die Linke) 69.
Έτσι, ένας μεγάλος συνασπισμός θα εξασφάλιζε 399 έδρες, ενώ ο συνασπισμός «Τζαμάικα» 393.
Το τέλος του μεγάλου συνασπισμού
«Ο μεγάλος συνασπισμός καταψηφίστηκε», δήλωσε ο Μάρτιν Σουλτς χθες βράδυ και απέκλεισε το ενδεχόμενο το SPD να συμμετάσχει και πάλι στην κυβέρνηση. «Θα πάμε στην αντιπολίτευση για να ανασυνταχθούμε», είπε και μάλιστα ανέθεσε ήδη την προεδρία της Κοινοβουλευτικής Ομάδας στην Αντρέα Νάλες, καθώς ο ίδιος θα αναλάβει την ανασυγκρότηση του κόμματος.
Αν δεν πρόκειται για διαπραγματευτική στρατηγική και οι Σοσιαλδημοκράτες μείνουν πράγματι εκτός κυβέρνησης, η μόνη δυνατότητα σχηματισμού κυβέρνησης είναι πλέον ο συνασπισμός «Τζαμάικα» (από τα χρώματα των κομμάτων: μαύρο για το CDU, κίτρινο για τους Φιλελεύθερους, πράσινο για τους Πράσινους), αν και η συνύπαρξη Πρασίνων και FDP δεν αναμένεται ούτε να συμφωνηθεί ούτε να εξελιχθεί απολύτως αναίμακτα. Οι αρχηγοί θέτουν ήδη τους όρους τους, ενώ ο ηγέτης του FDP Κρίστιαν Λίντνερ επιτέθηκε στον κ. Σουλτς για τη σπουδή του να αυτοεξαιρεθεί από την επόμενη κυβέρνηση, αποποιούμενος, όπως είπε, των ευθυνών του.
Bild: Εφιάλτης για τη Μέρκελ
«Νίκη-εφιάλτης για τη Μέρκελ» και «Μαύρη μέρα για το SPD» είναι οι τίτλοι δημοσιευμάτων της Bild για τα δύο κόμματα. «Το τίμημα της επιτυχίας» είδε το περιοδικό Der Spiegel για την καγκελάριο, ενώ σε άλλο δημοσίευμά του έκανε λόγο για μια «Νέα Γερμανία μετά τις εκλογές».
Mέρκελ: Ελπίζαμε σε καλύτερο αποτέλεσμα
Στις πρώτες δηλώσεις της μετά την ανακοίνωση των exit polls, η Γερμανίδα καγκελάριος τόνισε ότι πρώτο καθήκον του κόμματος θα είναι ο «επαναπατρισμός» των ψηφοφόρων που έφυγαν προς την ακροδεξιά. Παραδέχτηκε, επίσης, ότι ήλπιζε σε ένα καλύτερο αποτέλεσμα.
«Ήλπιζα σε καλύτερο αποτέλεσμα, αλλά έχουμε πίσω μας μια πολύ ιδιαίτερη κοινοβουλευτική περίοδο και πετύχαμε τον στρατηγικό μας στόχο. Θα είμαστε επικεφαλής της επόμενης κυβέρνησης», δήλωσε η καγκελάριος και συμπλήρωσε: «Είμαστε η ισχυρότερη πολιτική δύναμη. Θα κάνουμε κυβέρνηση, δεν μπορεί να σχηματιστεί κυβέρνηση εναντίον μας. Ευχαριστώ τους ψηφοφόρους και όλους όσοι μας βοήθησαν σε αυτή την προεκλογική μάχη».
Στάθηκε, επίσης, ιδιαίτερα στην αύξηση των ψηφοφόρων του ακροδεξιού AfD, τονίζοντας ότι «αυτούς τους ψηφοφόρους πρέπει να τους ξανακερδίσουμε, δίνοντας καλές λύσεις στα προβλήματα».
Εμφανίστηκε, δε, αισιόδοξη ότι θα καταφέρει να σχηματίσει κυβέρνηση. Την αισιοδοξία της αυτή επανέλαβε και αργότερα, κατά τη διάρκεια της πατροπαράδοτης «Στρογγυλής Τράπεζας των Ελεφάντων», λέγοντας ότι είναι αισιόδοξη πως θα καταφέρει να σχηματίσει κυβέρνηση μέχρι τα Χριστούγεννα.
Κατά τη διάρκεια της ίδιας συζήτησης, που πραγματοποιείται ανάμεσα στους πολιτικούς αρχηγούς μετά τις εκλογές, η Γερμανίδα καγκελάριος ζήτησε από τον Μάρτιν Σουλτς να ξανασκεφτεί την απόφασή του να ηγηθεί της αντιπολίτευσης –ένα ενδεχόμενο που «ξέκοψε» αμέσως ο Σοσιαλδημοκράτης.
Σουλτς: Θα είμαστε αντιπολίτευση
Από την πρώτη κιόλας στιγμή ο Μάρτιν Σουλτς δήλωσε ότι το SPD θα είναι στην αντιπολίτευση. «Με το σημερινό αποτέλεσμα τελειώνει η συνεργασία μεταξύ του CDU και του SPD. Συμφωνήσαμε όλοι να γίνουμε το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης», δήλωσε μετά τα exit polls ο Σουλτς.
Και συμπλήρωσε: «Η επόμενη αποστολή μας είναι η συσπείρωση και να δουλέψουμε μαζί ως κόμμα. Θα συζητήσουμε το εκλογικό αποτέλεσμα χωρίς "αν" και "αλλά", με την ησυχία μας. Είναι άλλη μια πικρή ώρα στην ιστορία μας, αλλά η Σοσιαλδημοκρατία επέζησε και κατάφερε να δείξει τη δύναμή της ακόμη και όταν ένα ακροδεξιό κόμμα δείχνει το άσχημο πρόσωπό του».
Παραδέχτηκε, μάλιστα, ότι το κόμμα του δεν κατάφερε να διευρύνει την παραδοσιακή εκλογική του «πελατεία», τονίζοντας, όμως, ότι εκείνο που τους στεναχωρεί περισσότερο είναι η εκλογική επιτυχία του ακροδεξιού κόμματος.
Αναφερόμενος στην προεδρία του κόμματος, ο Σουλτς δήλωσε ότι θα θέσει υποψηφιότητα για την επανεκλογή του στις εσωκομματικές εκλογές του Δεκεμβρίου. Ξεκαθάρισε, όμως, ότι δεν θα γίνει κοινοβουλευτικός ηγέτης του κόμματος στη Βουλή, αλλά θα εστιάσει την ενέργειά του στην ανανέωση του κόμματος.
Μιλώντας κατά τη διάρκεια της «Στρογγυλής Τράπεζας των Ελεφάντων», ο Μάρτιν Σουλτς προχώρησε και σε δριμεία επίθεση εναντίον της κ. Μέρκελ. «Είσαι η μεγαλύτερη ηττημένη» είπε ο Σουλτς απευθυνόμενος στην καγκελάριο. Συνόδευσε, μάλιστα, τις δηλώσεις του αυτές -που ήδη έχουν προκαλέσει εντύπωση τόσο εντός όσο και εκτός Γερμανίας για τη σφοδρότητά τους- με μια προειδοποίηση προς τους επικεφαλής των υπόλοιπων κομμάτων: «Θα σας δώσει ό,τι ζητήσετε αν μπορέσει να μείνει στην καγκελαρία».
Mερικές ώρες νωρίτερα, η αντιπρόεδρος του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (SPD) Μανουέλα Σβέζιχ δήλωσε ότι ο Μάρτιν Σουλτς δεν θα παραμείνει στην ηγεσία του. Ωστόσο, αργότερα ο ίδιος ο Σουλτς, στην πρώτη του δήλωση μετά τα exit polls, μπροστά στο εκλογικό του ακροτήριο, δεν φάνηκε να αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο της παραίτησης.
Iστορικό βήμα προς τα πίσω η άνοδος του AfD
«Με τα κλάματα δεν αλλάζει τίποτα» έχει τίτλο η Süddeutsche Zeitung, η οποία χαρακτηρίζει την είσοδο του AfD στη Βουλή «ιστορικό βήμα προς τα πίσω» και σημειώνει ότι «αυτό που έρχεται δεν είναι τίποτα λιγότερο από μια δοκιμασία για τη Δημοκρατία μας».
«Το τίμημα που πρέπει να πληρώσει η κυρία Μέρκελ» είναι ο τίτλος της εφημερίδας Die Welt, ενώ ο υπότιτλος γράφει: «Καταστροφή για τη Χριστιανική Ένωση». «Ο απολογισμός» γράφει στο ίδιο κλίμα η Handelsblatt και σημειώνει ότι η κυρία Μέρκελ δεν χρειάζεται απλώς νέο κυβερνητικό εταίρο, αλλά νέα πολιτική. «Τα όρια της Μερκελικής κανονικότητας», είναι ο τίτλος στον ιστότοπο της Frankfurter Allgemeine Zeitung.
«Θα κυνηγήσουμε παντού τη Μέρκελ»
«Τα καταφέραμε. Είμαστε στη Βουλή και θα αλλάξουμε τη Γερμανία. Θα την κυνηγήσουμε παντού (σ.σ.: τη Μέρκελ) και θα πάρουμε πίσω τη Γερμανία και τον λαό της», δήλωσε ο αντιπρόεδρος του AfD Αλεξάντερ Γκάουλαντ, κάνοντας πολύ κόσμο να ανατριχιάσει. Οι ψήφοι του AfD, όπως δείχνουν τα στοιχεία της κάλπης, προήλθαν κυρίως από διαρροές ψηφοφόρων του CDU, του SPD και της Αριστεράς, ενώ περίπου 1,2 εκατ. ψήφοι αφορούν πολίτες οι οποίοι στις προηγούμενες εκλογές δεν είχαν ψηφίσει.
«Πρέπει να ξανακερδίσουμε τους ψηφοφόρους του AfD, με καλές λύσεις στα προβλήματα των πολιτών», είπε χθες το βράδυ η κυρία Μέρκελ, αλλά όλοι συμφωνούν ότι θα πρέπει και να διερευνήσει τι είναι αυτό που σήκωσε τόσο κόσμο από τον «καναπέ». Στη Βαυαρία, το μήνυμα ερμηνεύθηκε ήδη με τον «εύκολο» τρόπο. Στους Χριστιανοκοινωνιστές (CSU) κόστισε η προσφυγική πολιτική και σημείωσαν τη χαμηλότερη επίδοσή τους από το 1949, εκτίμησε ο πρωθυπουργός Χορστ Ζεεχόφερ και σκλήρυνε ήδη από χθες το βράδυ τη ρητορική του για το θέμα.
Η πρώτη ανάγνωση των αποτελεσμάτων υποδεικνύει ότι η επόμενη κυβέρνηση, όποια και αν είναι, θα λοξοκοιτάζει προς τα δεξιά και θα μπει στον πειρασμό να ασκήσει πιο συντηρητική πολιτική, προκειμένου να καθησυχάσει τους φόβους εκείνων που βρήκαν καταφύγιο στην ακραία λαϊκιστική, συχνά ρατσιστική, ρητορική του AfD. «Δεν είναι όλοι οι ψηφοφόροι τους ακροδεξιοί», έλεγαν και ξανάλεγαν χθες το βράδυ τα στελέχη της κυρίας Μέρκελ, εκφράζοντας περισσότερο ευσεβείς πόθους παρά αντικειμενική πεποίθηση. Η Εναλλακτική για τη Γερμανία, πάντως, δημιουργήθηκε το 2013, με αφορμή την κρίση στην Ευρωζώνη και κυρίως το ζήτημα της Ελλάδας. Πήρε μάλιστα το όνομά της από το επιχείρημα που επαναλάμβανε τότε συνεχώς η καγκελάριος: Δεν υπάρχει εναλλακτική στην πολιτική διάσωσης της Ελλάδας. «Υπάρχει εναλλακτική», απάντησαν τότε οι ιδρυτές του κόμματος, το οποίο έκτοτε διασπάστηκε, για να «καβαλήσει» κατόπιν το προσφυγικό κύμα και να εκμεταλλευτεί την ανασφάλεια και τον φόβο των πολιτών, με αποκορύφωμα το χθεσινό αποτέλεσμα.
Τι είδους κυβέρνηση θα έχει η Γερμανία
Η Άνγκελα Μέρκελ και οι συντηρητικοί δεν θα σχηματίσουν εύκολα κυβερνητική πλειοψηφία. Οι Σοσιαλδημοκράτες, έχοντας καταγράψει το χειρότερο αποτέλεσμα στη μεταπολεμική ιστορία τους, ανάμεσα στο 20% και το 21%, ανακοίνωσαν αμέσως ότι θα περάσουν στην αντιπολίτευση. Μία συμμαχία χριστιανικών ενώσεων και των φιλελεύθερων του FDP (γύρω στο 10%) θα ήταν η φυσικότερη εξέλιξη. Αλλά τα ποσοστά τους δεν επαρκούν για τον σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού. Μοναδική λύση, η διεύρυνση προς τους οικολόγους, εξέλιξη που θα είναι πρωτοφανής σε εθνικό επίπεδο. Το πρόβλημα είναι η σημαντική διάσταση απόψεων ανάμεσα στους Πράσινους, από τη μία πλευρά, και τους Φιλελεύθερους, αλλά και τη συντηρητικότερη πτέρυγα της πολιτικής οικογένειας της Μέρκελ, από την άλλη. Οι διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης μπορεί να διαρκέσουν μέχρι το τέλος του έτους. Και ορισμένα μέσα ενημέρωσης φθάνουν μέχρι και στη διατύπωση της πρόβλεψης για διεξαγωγή νέων εκλογών εάν δεν καρποφορήσουν οι διαπραγματεύσεις.
Προς κυβέρνηση «Τζαμάικα» η Γερμανία
Μετά τη δήλωση του Μάρτιν Σουλτς, το σενάριο που προκρίνεται στη Γερμανία για τον σχηματισμό κυβέρνησης είναι αυτό της... Τζαμάικα.
Ο περίφημος συνασπισμός «Τζαμάικα», ο οποίος είναι και ο πιο πιθανός (μιας και οι έδρες που φαίνεται να βγάζουν Φιλελεύθεροι και Πράσινοι δεν τους αρκούν για να κάνουν βιώσιμη κυβέρνηση από μόνοι τους με την Άνγκελα Μέρκελ), δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένας συνασπισμός μεταξύ του CDU της Μέρκελ με τους Φιλελεύθερους και τους Πράσινους. Ηδη η Μέρκελ δήλωσε ότι θέλει να σχηματίσει μια σταθερή κυβέρνηση, ενώ τόσο οι Φιλελεύθεροι όσο και οι Πράσινοι ανταποκρίθηκαν θετικά στην έναρξη συζητήσεων για το ενδεχόμενο συμμετοχής τους στην κυβέρνηση.
Αν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ CDU, FDP και Πρασίνων δεν οδηγήσουν στο σχηματισμό τρικομματικής κυβέρνησης συνασπισμού, τότε λογικά θα πρέπει να προκηρυχθούν νέες εκλογές, κάτι το οποίο θα είναι πρωτόγνωρο στη Γερμανία και αποκλείεται μέχρι τώρα από όλους. Ετσι, οι περισσότεροι προεξοφλούν ότι θα σχηματιστεί το κυβερνητικό σχήμα που αποκαλείται «Τζαμάικα», από τα χρώματα των τριών κομμάτων, που αντιστοιχούν σε εκείνα της σημαίας της Τζαμάικας.
Η νέα κυβέρνηση θα δείξει τις μελλοντικές επιλογές της Γερμανίας στην Ευρώπη και τον κόσμο
Από τον πολιτικό προσανατολισμό του νέου κυβερνητικού συνασπισμού θα εξαρτηθούν οι μελλοντικές επιλογές της Γερμανίας στην Ευρώπη και στον κόσμο. Τα διεθνή θέματα ήσαν σχεδόν απόντα από την προεκλογική εκστρατεία. Θρονιασμένη στη σταθερότητά της, σε βαθμό που να αποκαλείται «μεγάλη Ελβετία», η Γερμανία θα είναι παρά ταύτα υποχρεωμένη να αντιμετωπίσει σειρά διεθνών προβλημάτων σε έναν κόσμο αναστατωμένο εξαιτίας της παρουσίας του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο και λόγω του Brexit.
«Η Γερμανία βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπη με αλλαγές που έρχονται από αλλού, οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις έρχονται σε αντίθεση με τον παραδοσιακό προσανατολισμό της προς ανατολάς, αλλά και με την παραδοσιακή συμμαχία της με τις ΗΠΑ. Πρόκειται για μία απότομη αλλαγή», θεωρεί ο Ζαν-Ντομινίκ Τζουλιάνι, πρόεδρος του Ιδρύματος Robert Schuman. Σε περίπτωση συμμαχίας του με το SPD, η Γερμανία θα ήταν πιο ανοικτή απέναντι στην εισαγωγή φιλόδοξων μεταρρυθμίσεων στην Ευρώπη. Αυτό θα είναι δύσκολο με την παρουσία των φιλελεύθερων και υπό την πίεση της εθνικιστικής και αντίθετης με το ευρώ δεξιάς.