Στο «κενό» φαίνεται ότι πέφτει η προσπάθεια ένταξης των μεταναστών ειδικά στις χώρες υποδοχής, καθώς η κοινωνική και οικονομική ενσωμάτωση είναι περιορισμένη, ενώ δείχνουν να αποτυγχάνουν και οι πολιτικές που αναπτύσσουν οι κυβερνήσεις.
Σύμφωνα με έρευνα της Goldman Sachs, που έγινε με φόντο την έξαρση της κρίσης του μεταναστευτικού και τα ρεύματα από τη Β. Αφρική και τη Μέση Ανατολή, ως χώρες προορισμού αναδεικνύονται, πλέον, η Ιταλία και η Ισπανία, καθώς το «φράγμα» στη Βαλκανική οδό απομάκρυνε το όνειρο της Γερμανίας. Όπως σημειώνει η έρευνα, στόχος- κλειδί των κυβερνήσεων είναι η επιτυχής ενσωμάτωση των μεταναστών, με την ελπίδα της εκτίναξης της ανάπτυξης σε βάθος χρόνου, την ώρα που αναζητούνται τρόποι για την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων του αυξανόμενου προσφυγικού- μεταναστευτικού ρεύματος στην αγορά εργασίας και στην ευρύτερη κοινωνία. Τι δείχνουν, όμως, οι μετρήσεις;
Κατ’ αρχάς στο πεδίο της οικονομικής ενσωμάτωσης, όπως αυτή μετριέται κυρίως σε σχέση με την αγορά εργασίας, η Ισπανία και η Ελλάδα εμφανίζουν τα χαμηλότερα ποσοστά. Στη χώρα μας, μάλιστα, η 2η γενιά μεταναστών δείχνει να έχει ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα, κάτι που παρατηρείται, επίσης, στην Ιταλία και στην Ουγγαρία. Όπως παρατηρεί η έρευνα και στις τέσσερις χώρες τα ποσοστά ανεργίας είναι υψηλά, κάτι που επηρεάζει και τους μετανάστες.
Η κοινωνική ενσωμάτωση μετριέται με βάση τη συμπεριφορά, την αντιμετώπιση του γηγενούς πληθυσμού απέναντι στο μεταναστευτικό και οι βασικοί δείκτες είναι οι διακρίσεις έναντι των μεταναστών και το ποσοστό αποδοχής τους. Σε πρώτη ανάγνωση, η Ουγγαρία εμφανίζεται ως η πιο εχθρική απέναντι στους μετανάστες, αλλά Ιταλία και Ελλάδα επίσης εκφράζουν έντονο αντιμεταναστευτικό συναίσθημα, κυρίως στην περίοδο της κορύφωσης της κρίσης.
Όσον αφορά στην αναποτελεσματικότητα των πολιτικών ενσωμάτωσης που αναπτύσσουν οι κυβερνήσεις, κρίνεται από την έρευνα ως ανησυχητική. Σύμφωνα με το σχετικό δείκτη, η Ουγγαρία και η Ελλάδα έχουν τις λιγότερο αποτελεσματικές πολιτικές ενσωμάτωσης και ειδικά για τη χώρα μας αναφέρεται η ανάκληση του δικαιώματος ιθαγένειας για όσους γεννιούνται εδώ, αφήνοντας έτσι χωρίς ίσα δικαιώματα, πολλά παιδιά μεταναστών τα οποία γεννήθηκαν στην Ελλάδα. Στον αντίποδα, η Γερμανία και η Σουηδία κινούνται πάνω από το μέσο ευρωπαϊκό όρο, με πολιτικές που στοχεύουν κυρίως στην κινητικότητα στην αγορά εργασίας και στην εκπαίδευση.
Το βασικό σημείο ανησυχίας για την έρευνα είναι η Ιταλία, που εμφανίζει συνολικά τις χαμηλότερες επιδόσεις σε όρους οικονομικής και κοινωνικής ενσωμάτωσης, παρά τα κάποια νομοθετικά βήματα που έγιναν πρόσφατα. Ένα πρόσθετο στοιχείο είναι η δημοσιονομική αστάθεια της γειτονικής χώρας, η οποία οδεύει σε γενικές εκλογές την επόμενη χρονιά, με το μεταναστευτικό να αναδεικνύεται σε κεντρικό ζήτημα, ειδικά από τα λαϊκίστικα (populist) κόμματα της αντιπολίτευσης. Είναι, δε, ενδεικτικό ότι οι αναλυτές της GS κλείνοντας την έρευνα, εκτιμούν ότι στην Ιταλία «ζυμώνεται» η τέλεια καταιγίδα…