Για μια ακόμη φορά, μετά από αντικυβερνητική διαδήλωση σε όλη τη Ρωσία, στις 12 Ιουνίου 2017, το καθεστώς Πούτιν συνέλαβε 2 χιλιάδες άτομα και φυλάκισε για 30 ημέρες τον Αλεξέι Ναβάλνι, τον ορκισμένο εχθρό του Ρώσου προέδρου.
Αλλά ο νέος ηγέτης της αντιπολίτευσης έχει ήδη αποδείξει στο Κρεμλίνο την ικανότητά του να κινητοποιεί και την αποφασιστικότητά του απέναντι σε κάθε απειλή.
«Η εθνική γιορτή έγινε γιορτή της αντιπολίτευσης», έγραψε η Nezavissimaïa Gazeta την επομένη της μεγάλης διαδήλωσης εναντίον της διαφθοράς και εναντίον της κυβέρνησης, η οποία διοργανώθηκε στις 12 Ιουνίου, μετά από κάλεσμα του αντιφρονούντα Αλεξέι Ναβάλνι. Διαδηλώσεις έγιναν σε όλη τη χώρα και συγκεντρώθηκαν τουλάχιστον 30.000 άτομα στην λεωφόρο Tverskaïa, στη Μόσχα.
Ο βασικός αντίπαλος του καθεστώτος του Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος έχει αυτοχρισθεί υποψήφιος πρόεδρος για τις εκλογές του Μαρτίου 2018, συνελήφθη μόλις βγήκε από το σπίτι του, πριν ακόμη μεταβεί στη διαδήλωση. Κάλεσε αιφνιδίως τους υποστηρικτές του, στις 11 Ιουνίου, να συγκεντρωθούν στην λεωφόρο Tverskaïa, στο κέντρο της Μόσχας, και όχι στον δρόμο Sakharov όπου ο δήμος είχε επιτρέψει την διαδήλωση.
«Κυβέρνηση, παραιτηθείτε!», «Ενα, δύο, τρία, Πούτιν θα φύγεις!», φώναζε το πλήθος των διαδηλωτών, αποτελούμενο κυρίως από νέους, ηλικίας από 25 ως 35 ετών.
Περίπου 750-850 διαδηλωτές συνελήφθησαν από την αστυνομία στη Μόσχα, 500-900 στην Αγία Πετρούπολη, 2.000 άτομα στο σύνολο της χώρας. Ο Ναβάλνι είχε προαναγγείλλει διαδηλώσεις σε 210 πόλεις. «Η κινητοποίηση της 12ης Ιουνίου είναι χωρίς προηγούμενο από άποψη συλλήψεων», έγραψε η ρωσική εφημερίδα.
Ο αρθρογράφος της Moskovski Komsomolets, Mikhaïl Rostovski, κατηγόρησε τον Ναβάλνι για τον αριθμό των συλλήψεων. «Παίζει τη γάτα με το ποντίκι με την εξουσία, χωρίς να ενδιαφέρεται για τη μοίρα των «ποντικιών» στους οποίους έχει πάρει τα μυαλά», είναι «χωρίς οίκτο» απέναντι στα άτομα που καλεί να πάρουν «αδικαιολόγητα ρίσκα», παρότι υφίσταται και ο ίδιος τα χειρότερα, γράφει.
Η εξουσία Πούτιν δεν είχε ποτέ ως τώρα έρθει αντιμέτωπη με τέτοιο φαινόμενο ακτιβισμού και διαμαρτυρίας, συνεχίζει ο δημοσιογράφος. Και προσθέτει ότι ο Ναβάλνι «έχει ταμπεραμέντο αρχηγού» και ο λόγος του θυμίζει έναν άλλο πολιτικό άνδρα της ρωσικής ιστορίας του 20ού αιώνα...τον Βλαντιμίρ Λένιν.
Αλλά ο Ναβάλνι δεν χάνει το στιλ του. Οπως δήλωσε ο δικηγόρος του, ο αρχηγός της άτυπης αντιπολίτευσης δεν περίμενε φυλάκιση 30 ημερών. «Αυτό ενόχλησε πολύ τον Αλεξέι γιατί περίμενε μόνο 20 ημέρες φυλάκιση. Λυπάται γιατί θα χάσει την συναυλία των Depeche Mode, αλλά παρηγοριέται στην ιδέα ότι θα διαβάσει πολλές εφημερίδες και βιβλία», δήλωσε.
Ο Αλεξέι Ναβάλνι είναι ένας νεαρός δικηγόρος 40 ετών που έχει βάλει στόχο να εκθρονίσει τον Πούτιν και ακολουθεί ένα νέο είδος πολέμου: να τον ενοχλεί τόσο στα πεζοδρόμια όσο και στα social media.
Ο Ναβάλνι γεννήθηκε το 1976 κοντά στη Μόσχα και σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας. Ανήκει στη νέα γενιά της Ρωσίας που μεγάλωσε μετά την πτώση της Σοβιετικής Ενωσης και μπήκε μικρός στην πολιτική. Το 2000 μπήκε στο φιλελεύθερο κόμμα της αντιπολίτευσης «Iabloko» από το οποίο διεγράφη το 2007 γιατί οι απόψεις του κρίθηκαν πολύ εθνικιστικές. Αλλά αντί να τον πτοήσει, αυτή η διαγραφή του έδωσε φτερά.
Πρώτος στόχος του Ναβάλνι είναι η διαφθορά του καθεστώτος Πούτιν και μεγάλων επιχειρηματιών. Το 2007, ο νεαρός δικηγόρος αγόρασε μετοχές σε πολλές ημικρατικές επιχειρήσεις: Gazprom, Rosneft, Bank BTB, Sberbank... Το έκανε, όπως είπε, ώστε να απαιτήσει από αυτούς τους Ομίλους, ως μέτοχος, παρότι μειοψηφικός, διαφάνεια. Φιλελεύθερος στις απόψεις του ο Ναβάλνι έφυγε το 2010 για τις ΗΠΑ ώστε να συνεχίσει σπουδές στο πανεπιστήμιο Yale, όπου συμμετείχε στον κύκλο των «World Fellows», μια παγκόσμια ομάδα νέων «μελλοντικών ηγετών». Ο ρώσος δικηγόρος δεν το κρύβει, είναι φιλοδυτικός.
Τα επόμενα χρόνια, ο Αλεξέι Ναβάλνι ρίχτηκε με όλη του την ενέργεια στην πολιτική. Το 2011 ιδρύει το Μέτωπο μάχης κατά της διαφθοράς (FBK), μέσω του οποίου καταγγέλλει τις παρατυπίες της Ρωσίας και κυρίως «του κόμματος των κλεφτών και της διαφθοράς». Ο νεαρός δικηγόρος κάνει ένα μεγάλο βήμα το 2013 όταν δηλώνει υποψήφιος στις δημοτικές εκλογές, στη Μόσχα. Κατά την προεκλογική εκστρατεία επαινεί τον φιλελευθερισμό, χωρίς να κάνει εκπτώσεις σε εθνικιστικά συνθήματα, ακόμη και ρατσιστικά: «Βλέπω τις στατιστικές και διαπιστώνων ότι 50% των σοβαρών εγκλημάτων τα κάνουν μετανάστες», δηλώνει ο Ναβάλνι.
Ο νεαρός δικηγόρος το ξέρει. Ενας εθνικιστικός πολιτικός λόγος τον κάνει αξιόπιστο στα μάτια μεγάλου μέρος της κοινής γνώμης της Ρωσίας. Και λειτουργεί. Ο Ναβάλνι εκτοξεύτηκε στις δημοσκοπήσεις και κατέληξε δεύτερος στις δημοτικές εκλογές, με 27%. Ο υποψήφιος σημάδεψε τα πνεύματα, στο εσωτερικό της Ρωσίας αλλά και στο εξωτερικό, αποδεικνύοντας την ικανότητά του να ενώνει. Κατά την προεκλογική του εκστρατεία έλαβε δωρεές 3 εκατ. ευρώ από 16.000 χορηγούς και επικεφαλής μικρών επιχειρήσεων της Ρωσίας, οι οποίοι τον εμπιστεύτηκαν.
Αλλά το καθεστώς δεν έμεινε με σταυρωμένα χέρια. Οπως οι Mikhaïl Khodorkovski, Evgueni Ourlachov, Garry Kasparov σύρθηκαν στη δικαιοσύνη ώστε να σιωπήσουν, έτσι και ο Αλεξέι Ναβάλνι αντιμετώπισε προβλήματα. Από το 2012 καταδικάστηκε σε φυλάκιση, κατηγορήθηκε ότι υπέκλεψε κεφάλαια, χρηματίστηκε από Αμερικανούς κλπ. Το ισχυρότερο χτύπημα του καθεστώτος κατά του Ναβάλνι ήταν ότι καταδικάστηκε σε στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων ώστε να μην είναι υποψήφιος πρόεδρος το 2018.
Το ισχυρό όπλο του Ναβάλνι είναι τα social media, μέσω των οποίων μιλάει στην καρδιά των νέων, των μεσαίων Ρώσων, των μικροεπιχειρηματιών. Από το 2013 τα εθνικιστικά του συνθήματα δεν εξαφανίστηκαν, αλλά οι τόνοι χαμήλωσαν. «Δεν υπάρχουν πραγματικές εκλογές στη Ρωσία από το 1996. Βρίσκονται στην εξουσία 17 χρόνια και δεν αντιδρούν σε καμία κριτική, είναι πολύ απασχολημένοι με τα οικονομικά τους. Δεν επιτρέπουν κανέναν ανταγωνισμό», δηλώνει για το καθεστώς Πούτιν.
Το κόμμα που ίδρυσε ο Ναβάλνι, το Κόμμα της Προόδου, απαγορεύτηκε το 2015 και το μόνο μέσο πίεσης που του απέμεινε είναι τα social media. Τον Μάρτιο του 2017 έκανε το πιο δυνατό του «χτύπημα» δημοσιεύοντας στο ίντερνετ ένα βίντεο που προσπαθούσε να αποδείξει την διαφθορά και τα πλούτη του πρωθυπουργού Ντμίτρι Μεντβέντεφ. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Ναβάλνι, η περιουσία του ρώσου πρωθυπουργού ανέρχεται σε 45,5 δις ρούβλια (730 εκατομμύρια ευρώ) και έχει βίλες, αμπέλια και πολυτελή ακίνητα στη Ρωσία και στο εξωτερικό.
Το βίντεο είδαν 12 εκατομμύρια άνθρωποι και έχτισε την δημοφιλία του Ναβάλνι. Το περιοδικό Time τον έχει αποκαλέσει «η Εριν Μπρόκοβιτς της Ρωσίας».
«Η επιτυχία της τελευταίας διαδήλωσης ήταν ένα ακόμη βήμα για τον Αλεξέι Ναβάλνι. Γιατί πέτυχε να κινητοποιήσει τους ανθρώπους των επαρχιακών πόλεων, πολλούς νέους, κυρίως φοιτητές -ομάδες που παραδοσιακά θεωρούνται α-πολιτικές. Ούτε η σύλληψή του χάλασε αυτή την επιτυχία», δήλωσε η Tatiana Kastouéva-Jean, διευθύντρια του Centre Russie/NEI του IFRI (Γαλλικό Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων).
«Η επιτυχία του Ναβάλνι είναι ότι δείχνει φυσιολογικός. Είναι ένας άνθρωπος κοντά στο λαό. Κατάγεται από μεσαία οικογένεια και η χρήση των social media τον κάνει σύγχρονο. Δείχνει κανονικός σε σχέση με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, του οποίου η προσωπική και οικογενειακή ζωή είναι το μεγαλύτερο μυστήριο της Ρωσίας. Εχει μια όμορφη γυναίκα, την Γιούλια, και δείχνει να την αγαπάει, καθώς και τα δυό παιδιά του. Ζει σε ένα διαμέρισμα κοντά στη Μόσχα και το οποίο είδαμε όταν μπήκε η αστυνομία, δεν έχει τίποτα το υπερβολικό. Οι άνθρωποι λένε «είναι σαν εμάς», πρόσθεσε η ερευνήτρια.
