Μουσολίνι, Χίτλερ, Στάλιν, Ντε Γκωλ, Τσώρτσιλ, Ρούσβελτ, Χιροχίτο...
Επτά ηγέτες που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και μέσα από τις αποφάσεις τους διαμόρφωσαν τον σημερινό κόσμο. Ο γάλλος Μαρκ Φερρό, ένας από τους πιο σημαντικούς ιστορικούς της εποχής μας, γράφει την ιστορία του Πολέμου μέσα από τα μάτια των βασικών πρωταγωνιστών του.
Ο Μαρκ Φερρό ξεκινάει την ιστορία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου με μια αναφορά στην κλασική κινηματογραφική ταινία του Ακίρα Κουροσάβα «Ρασομόν» που αφηγείται την ιστορία ενός εγκλήματος στην αρχαία Ιαπωνία. Οι τέσσερις αυτόπτες μάρτυρες περιγράφουν τα γεγονότα εντελώς διαφορετικά –κανείς τους δεν έχει την πρόθεση να πει ψέματα, αλλά ο καθένας έχει διαφορετική αντίληψη της πραγματικότητας. Πού ακριβώς βρίσκεται η αλήθεια;
Αν αυτό συμβαίνει σε ένα απλό γεγονός, με μόλις τέσσερις μάρτυρες, πόσο δύσκολο είναι να διαλέξει κανείς οπτική γωνία για να περιγράψει κάτι τόσο μεγάλο και τόσο περίπλοκο, όπως μια παγκόσμια σύρραξη; –αναρωτιέται ο γάλλος ιστορικός και αποφασίζει να εξετάσει τον Πόλεμο από την οπτική των αρχηγών των κρατών που έπαιξαν τον πιο αποφασιστικό ρόλο.
Για την μελέτη του ο Φερρό επιλέγει τον δρόμο της «Παράλληλης Ιστορίας» –όπως είναι εξάλλου και ο τίτλος της εκπομπής του στο γαλλογερμανικό κανάλι Arte που είναι γνωστό για τα εξαιρετικής ποιότητας ντοκιμαντέρ του. Οι επτά πρωταγωνιστές της Ιστορίας, καθένας από τη δική του σκοπιά, παρακολουθούν τα γεγονότα, σχεδιάζουν τις κινήσεις τους, εκμεταλλεύονται τις αδυναμίες του αντιπάλου τους, ακολουθούν το δικό τους όραμα, αποφασίζουν για την τύχη της χώρας τους και μαζί για το πεπρωμένο εκατομμυρίων ανθρώπων. «Συγκρίνοντας τον τρόπο με τον οποίο έδρασαν οι μεν και οι δε, αντιπαραβάλλοντας επίσης τα κίνητρά τους, κατανοούμε καλύτερα τα δεδομένα και τις διεξόδους της σύγκρουσης καθώς και τον τρόπο με τον οποίο αυτοί οι άνδρες μπόρεσαν να γοητεύσουν ή να δημιουργήσουν αποστροφή στους σύγχρονούς τους» σημειώνει ο συγγραφέας.
Στόχος του ιστορικού είναι να κατανοήσει τους επτά ηγέτες, τόσο τους ίδιους όσο και τις πράξεις τους, που ξαφνικά αποκτούν μια νέα διάσταση, για να καταλάβει καλύτερα την Ιστορία καθώς «προσεγγίζοντάς τους αντιλαμβανόμαστε καλύτερα τη φύση των λύσεων που επιλέχθηκαν, καταλαβαίνουμε πως αντέδρασαν απέναντι στην Ιστορία, εάν επηρέασαν ή όχι την κοινωνία και τις εξελίξεις της».
Η οπτική του Μαρκ Φερρό έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον· ξαφνικά ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος μετατρέπεται σε ένα καθηλωτικό μυθιστόρημα αγωνίας και δράσης με ήρωες ανθρώπους που έζησαν ακραίες καταστάσεις. Ο συγγραφέας καταγράφει την αλήθεια των επτά ηγετών που βρέθηκαν αντιμέτωποι με σοβαρά διλήμματα, χρειάστηκε να αναλάβουν ευθύνες και να πάρουν αποφάσεις που αφορούσαν ολόκληρους λαούς. Τα ιστορικά γεγονότα θωρούνται γνωστά, ο συγγραφέας μεταφέρει μόνο ό,τι είναι άκρως απαραίτητο για τη κατανόηση του κειμένου, χωρίς πολλές λεπτομέρειες. Αυτό που τον ενδιαφέρει είναι ο ανθρώπινος παράγοντας, η προσωπική ιστορία των πρωταγωνιστών, οι σχέσεις τους και η αλληλεπίδρασή τους. «Έτυχε άραγε ορισμένοι από τους ηγέτες του Β' Παγκοσμίου Πολέμου να παρακινηθούν, εν μέρει ή ενίοτε, από κάποιο κίνητρο, συνειδητό ή μη, εξίσου ισχυρό με τη λογική της Ιστορίας;» αναρωτιέται. Πόσο έχει εμπλακεί στη δράση τους η προσωπική τους ζωή; Ποιο ήταν το δικό τους «Rosebud»;
Οι επτά ηγέτες του Πολέμου ήταν άνθρωποι με συναισθήματα, προσωπικά τραύματα και αδυναμίες. Οι προσωπικές σχέσεις και η ψυχολογία τους συχνά παίζουν σημαντικότερο ρόλο από τις στρατηγικές επιδιώξεις. Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου βλέπουμε τον Μουσολίνι, τον Χίτλερ, τον Τσώρτσιλ και τους άλλους να αλληλοσπαράσσονται, να σιχαίνονται αλλά και να θαυμάζουν ο ένας τον άλλον, να κάνουν συμμαχίες αλλά και να υπογράφουν προδοσίες, σε ένα ασταμάτητο παιχνίδι εξουσίας, μίσους, σαγήνης και γοήτρου.
Η κινηματογραφική αφήγηση, τα φλας μπακ, η προβολή στο μέλλον, οι παράλληλες ιστορίες, η ζωντανή γλώσσα, οι ανθρώπινες αδυναμίες και οι μικρές λεπτομέρειες δίνουν ένα βιβλίο που διαβάζεται με αμείωτο ενδιαφέρον, φωτίζοντας μια νέα διάσταση στην ιστορία του Πολέμου. Όπως πολύ εύστοχα σημειώνει η ιστορικός και συγγραφέας Σώτη Τριανταφύλου στην εισαγωγή της ελληνικής έκδοσης: «Η αφήγηση είναι ζωντανή και έγχρωμη λες και πρόκειται για φαντασμαγορική οθόνη. Αν οι συμβατικοί ιστορικοί –και είναι πολλοί– τοποθετούν την Ιστορία στο μικροσκόπιο, ο Ferro την τοποθετεί στη μεγάλη, την ασημένια οθόνη».
INFO
Οι 7 ηγέτες του Πολέμου (1918-1945)
Συγγραφέας: Marc Ferro
Μετάφραση: Ευγενία Γραμματικοπούλου
Πρόλογος στην ελληνική έκδοση: Σώτη Τριανταφύλλου
Εκδόσεις Μεταίχμιο