Εξηνταπέντε κρούσματα ελονοσίας έχουν εκδηλωθεί στην Ελλάδα το 2016, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΚΕΕΛΠΝΟ.
Συνολικά το 2016 έως τις 11 Αυγούστου στο ΚΕΕΛΠΝΟ έχουν δηλωθεί εξήντα πέντε κρούσματα ελονοσίας εκ των οποίων τα 61 έχουν χαρακτηριστεί εισαγόμενα, δηλαδή προσβλήθηκαν σε χώρα του εξωτερικού. Από τα 61 κρούσματα ελονοσίας, το 82%- δηλαδή τα 50- αφορούσαν μετανάστες από ενδημικές χώρες (43 από χώρες της Ινδικής Χερσονήσου και επτά από χώρες της Αφρικής.)
Τα 11 κρούσματα αφορούσαν σε ταξιδιώτες που επέστρεψαν απο ενδημική χώρα της Αφρικής. Τα οκτώ καταγράφηκαν σε κέντρα φιλοξενίας μεταναστών-προσφύγων σε νησιά του Βορείου Αιγαίου. Συνολικά για τέσσερις ασθενείς με ελονοσία υπάρχουν ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι φέτος τα εγχώρια κρούσματα καταγράφηκαν σε νέες περιοχές μετάδοσης, (Αχαϊα, Ηλεία, Θεσσαλονίκη), σε σχέση με τα κρούσματα του περασμένου έτους, γεγονός που δείχνει τη μολυσματική επέλαση της νόσου.
Οι τρεις αυτοί νομοί, μάλιστα, έχουν τεθεί από τους επιστήμονες του ΚΕΕΛΠΝΟ σε κλοιό επαγρύπνησης, καθώς έχουν όλα τα χαρακτηριστικά των ευάλωτων περιοχών, δηλαδή είναι αυξημένου κινδύνου για την μετάδοση της ελονοσίας.
Σε επιφυλακή παραμένουν όλες οι περιοχές στις οποίες μέχρι και πέρυσι καταγράφονταν κρούσματα, όπως Λακωνία, Ηλεία, Βορειοανατολική Αττική, Βοιωτία, Ημαθία, Πέλλα, Τρίκαλα, αλλά και γενικά όλες οι περιοχές με υδάτινο στοιχείο (ποτάμια, λίμνες, βάλτους), αγροτική παραγωγή και μετανάστες από χώρες της Ασίας όπου ενδημεί η ελονοσία ως εργατικό δυναμικό.
Η νόσος μεταδίδεται με τσίμπημα κουνουπιού του γένους Anopheles sacharovi το οποίο προηγουμένως έχει τσιμπήσει προσβεβλημένο, μολυσμένο άτομο. Μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο δεν γίνεται. Άλλοι τρόποι μετάδοσης είναι μέσω της κύησης (από την προσβεβλημένη με το παράσιτο της ελονοσίας μητέρα στο παιδί), μέσω της μεταμόσχευσης οργάνων καθώς και μέσω της μετάγγισης εφόσον το αίμα είναι μολυσμένο με το παράσιτο της ελονοσίας.
Το ιστορικό της ελονοσίας στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα η νόσος εκριζώθηκε το 1974, μετά από εντατικό και επίπονο πρόγραμμα καταπολέμησης (1946–1960).Έκτοτε, καταγράφονται στην Ελλάδα ετησίως περίπου 20-50 περιστατικά που σχετίζονται -στη μεγάλη τους πλειονότητα- με ταξίδι ή παραμονή σε ενδημική για την ελονοσία χώρα (εισαγόμενα περιστατικά). Ωστόσο, από το 2009 έως το 2013 καταγράφονταν ετησίως κρούσματα ελονοσίας με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης σε διάφορες περιοχές της χώρας: επτά κρούσματα το 2009, τέσσερα το 2010, 42 κρούσματα το 2011, 20 το 2012 και τρία το 2013. Το 2014 δεν καταγράφηκε εγχώρια μετάδοση της νόσου σε καμία περιοχή της χώρας. Το 2015 καταγράφηκαν ξανά 6 εγχώρια κρούσματα ελονοσίας σε νέες και παλαιές περιοχές μετάδοσης.
Το ΚΕΕΛΠΝΟ, βάσει της επιδημιολογικής εικόνας του νοσήματος και των εφαρμοζόμενων μέτρων πρόληψης, θεωρεί ότι ο κίνδυνος μετάδοσης της ελονοσίας σε ταξιδιώτες στην Ελλάδα ειναι πολυ χαμηλός. Για το λόγο αυτό δεν συνιστά λήψη προληπτικής φαρμακευτικής αγωγής έναντι της ελονοσίας, σε άτομα που σκοπεύουν να επισκεφθούν οποιαδήποτε περιοχή της χώρας στην οποία έχει εμφανισθεί κρούσμα με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης της νόσου.Τονίζει όμως την ανάγκη λήψης όλων των προτεινόμενων μέτρων για την ατομική προστασία από τα κουνούπια, κατά την περίοδο κυκλοφορίας τους.
Σχέδιο Δράσης του Υπουργείου Υγείας
Για την αντιμετώπιση της ελονοσίας έχει εκπονηθεί σχέδιο δράσης του υπουργείου Υγείας με τη συμμετοχή πολλών φορέων, το οποίο εφαρμόζεται και κατά τη φετινή περίοδο μετάδοσης. Τα προγράμματα καταπολέμησης κουνουπιών, που αποτελούν σημαντικό αν και όχι απόλυτο μέτρο προστασίας, είναι στην ευθύνη των περιφερειακών και δημοτικών αρχών και η συντριπτική πλειοψηφία τους έχει ξεκινήσει από την άνοιξη ή τις αρχές του καλοκαιριού.
Επειδή η ελονοσία είναι δυνατόν να μεταδοθεί μέσω μετάγγισης αίματος, από ασθενή που φέρει στο αίμα το παράσιτο της ελονοσίας, εφαρμόζονται αυστηρά μέτρα αποτροπής ενός τέτοιου ενδεχομένου, όσο μικρό κι αν είναι.
Ουσιαστικό στοιχείο των μέτρων αυτών -με την ακραία σχολαστικότητα των μέτρων ασφαλείας αίματος- είναι ο αποκλεισμός από αιμοδοσία των λεγόμενων «επηρεαζόμενων περιοχών», δηλαδή περιοχών όπου έχει ανιχνευθεί τουλάχιστον ένα κρούσμα ελονοσίας, με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης. Ο χαρακτηρισμός αυτός και η λίστα των «επηρεαζόμενων περιοχών» χρησιμοποιείται από το Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας (ΕΚΕΑ) για την έκδοση κατάλληλων οδηγιών προς τις υπηρεσίες Αιμοδοσίας της χώρας.