Σε μια εποχή που ο κύριος άξονας των συγκρούσεων μεταξύ των κρατών αφορούσε (τουλάχιστον από την οπτική γωνία ενός απλού πολίτη) οικονομικά και πολιτικά ζητήματα, ένας άνθρωπος τόλμησε να γράψει ότι δεν μπορούσαν να δουν οι υπόλοιποι γύρω του.
Ο λόγος για τον Σάμιουελ Χάντινγκτον, έναν από τους μεγαλύτερους πολιτικούς επιστήμονες και φιλοσόφους του 20ου αιώνα, καθηγητή του Χάρβαρντ και άλλων μεγάλων αμερικανικών πανεπιστημίων, ο οποίος το 1993 έγραψε ένα άρθρο -μετά από 3 χρόνια εμβάθυνε την έρευνά του με ένα βιβλίο 384 σελίδων- με τίτλο η «Σύγκρουση των πολιτισμών» και προέβλεπε εν ολίγοις τα όσα διαδραματίζονται στο Δυτικό Κόσμο σήμερα.
Αν σκεφτεί κανείς ότι ο τζιχαντισμός άκμασε από τα τέλη του 20ου αιώνα με την Αλ Κάιντα και μετέπειτα με το Ισλαμικό Κράτος, ο Χάντινγκτον είχε προφητεύσει τον πολιτισμικό πόλεμο, μεταξύ Ανατολής και Δύσης που ζούμε σήμερα, τουλάχιστον 20 χρόνια πριν!
Αντικείμενο ανάλυσης του πολιτειολόγου ήταν -μεταξύ άλλων- η κατάσταση που επικρατούσε στη Γιουγκοσλαβία, στην ΕΣΣΔ, στο Αφγανιστάν, όπως και οι συγκρούσεις Σέρβων, Μουσουλμάνων και Κροατών στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, μουσουλμάνων και ινδουιστών στα βουνά του Κασμίρ, Αρμενίων και Αζέρων στο Ναγκόρνο Καραμπάχ.
Το συμπέρασμά του Χάντινγκτον, το οποίο διαβάζοντάς το κανείς, θεωρεί ότι γράφτηκε μετά την πτώση των Δίδυμων Πύργων και την άνθιση του ISIS με τις επαναλαμβανόμενες επιθέσεις σε Ευρώπη και Αμερική, ήταν το εξής:
H εποχή των... ιδεολογιών που κρύβουν οικονομικούς και πολιτικούς λόγους είχε τελειώσει. Η εποχή των... πολιτισμών, κατά την οποία κάθε κράτος θα καταφεύγει στη θρησκεία, την παράδοση, τη γλώσσα και τα έθιμά του, είχε αρχίσει.
Όλα αυτά που έβλεπε να εκτυλίσσονται στα μέσα της δεκαετίας του 1990 ήταν «ο προάγγελος άγριων και σκληρών πολέμων, οι οποίοι θα ξεσπάσουν σε περιοχές που θα υπάρχουν πολλές θρησκείες και διαφορετικοί πολιτισμοί». Όπερ και εγένετο...
Η ιστορία τον δικαίωσε
Ο πόλεμος μεταξύ Δύσης και Ισλάμ είναι γεγονός. Η συγκρουσιακή θεωρία του Χάντιγκτον προέβλεπε την υπεραπλουστευμένη ύπαρξη δύο ευρύτατων και ισχυρών μετώπων, του Χριστιανισμού και του Ισλάμ.
Έτσι όπως διαμορφώθηκαν οι παγκόσμιες ισορροπίες, ο Αμερικάνος πολιτικός επιστήμων ήταν απόλυτα σωστός. Οι πολιτισμοί παράκμασαν, καθώς νόμιζαν ότι κατατρόπωσαν τους εχθρούς και ένωσαν τον κόσμο, ενώ στην ουσία κατάφεραν το αντίθετο. Να τον διχάσουν και να τον οδηγήσουν σε μια νέα τάξη πραγμάτων, ένα νέο “ιερό πόλεμο”
Στο βιβλίο του ο Χάντινγκτον δίνει το παράδειγμα νεαρών που φορούν τζιν, πίνουν Coca-Cola και ακούν ροκ σε μια χώρα της Απω Ανατολής, αλλά, παρ' όλα αυτά, μπορούν πολύ καλά να κατασκευάζουν μια βόμβα για να τινάξουν στον αέρα ένα αεροπλάνο κάποιας αμερικανικής εταιρείας.
Με το πέρασμα των ετών, τα παραπάνω ενώθηκαν κομμάτι-κομμάτι σαν ένα παζλ το οποίο είχε ολοκληρώσει πολλά χρόνια πριν.
Τέχνασμα ή επιστημονικά τεκμηριωμένη θεωρία;
Η θεωρία της Σύγκρουσης Πολιτισμών χαρακτηρίστηκε από πολλούς ως ένα τέχνασμα, όπως εκείνο του Πολέμου των Κόσμων, το οποίο είχε τρομοκρατήσει τους Αμερικανούς τη δεκαετία του 1930.
Ένα τέχνασμα το οποίο θα ενίσχυε περισσότερο την αμυντική αλαζονεία του δυτικού πολιτισμού, παρά θα ενδυνάμωνε την αντίληψη για την πολυμορφία του σύγχρονου κόσμου.
Όπως αποδείχθηκε -από αυτά που βιώνουμε σήμερα- δεν ήταν ένα τέχνασμα, αλλά μια επιστημονικά τεκμηριωμένη προφητεία -αν μπορούμε να το πούμε έτσι- η οποία ξετύλιγε το κουβάρι της σύγχρονης ιστορίας, πολλά χρόνια πριν τα γεγονότα αρχίσουν να διαδραματίζονται μπροστά στα μάτια των πολλών.