Στο νέο του μυθιστόρημα, ο βραβευμένος με το Man Booker Prize συγγραφέας διερευνά, με την ιδιαίτερα διεισδυτική ματιά του, τις ανθρώπινες σχέσεις και την έννοια της δικαιοσύνης.
Μπορεί ένα κοσμικό δικαστήριο να υπερισχύσει της πίστης; Μπορεί ένας δικαστής να αποφανθεί για τη ζωή που θα ζήσει το κάθε παιδί; Και τι νόημα έχουν, στ’ αλήθεια, όλα αυτά;
«Όταν το δικαστήριο αποφασίζει σχετικά με την άσκηση της γονικής μέριμνας πρέπει πρωτίστως να προβλέπει στην ευημερία του παιδιού» γράφει ο νομοθέτης στο πρώτο άρθρο του περίφημου Νόμου περί τέκνων που δίνει και τον τίτλο στο μυθιστόρημα του Ίαν ΜακΓιούαν. Αλήθεια, τι σημαίνει ευημερία; Η ίδια λέξη μπορεί να σημαίνει διαφορετικά πράγματα για διαφορετικούς ανθρώπους. Πώς αποφασίζει ο δικαστής ποιο είναι και πού ακριβώς βρίσκεται το συμφέρον του παιδιού; Κάποια στιγμή η δικαστής Μέι ταυτίζει την ευημερία με την ευζωία, υπογραμμίζοντας ότι ο όρος αυτός εμπεριέχει «όλα όσα σχετίζονται με την εξέλιξη της προσωπικότητας του παιδιού».
Η Φιόνα Μέι είναι δικαστής στο Ανώτατο Δικαστήριο, στο Τμήμα Οικογενειακών Υποθέσεων όπου φτάνουν κατά κύριο λόγο οι δύσκολες υποθέσεις και οι μεγάλες περιουσίες. Πρόκειται για μια αφοσιωμένη λειτουργό της Δικαιοσύνης, μια γυναίκα «που ανήκει στον Νόμο, όπως ορισμένες γυναίκες ήταν κάποτε νύφες του Χριστού». Η δουλειά της είναι πολύ απαιτητική, συχνά χρειάζεται να επέμβει πολύ γρήγορα, ενώ άλλες φορές απαιτούνται ιδιαίτερα λεπτοί χειρισμοί. Η Φιόνα καθημερινά έρχεται αντιμέτωπη με γάμους που διαλύονται και με παιδιά που μένουν μετέωρα· οι σύζυγοι διαπληκτίζονται για τον τόπο διαμονής των παιδιών, για το σπίτι, το σχολείο, τη διατροφή, το εισόδημα, την κληρονομιά. «Όλη αυτή η θλίψη είχε κοινή θεματική, κοινό ανθρώπινο πρόσωπο –κι όμως, εξακολουθούσε να την εντυπωσιάζει. Η Φιόνα πίστευε ότι εκπροσωπούσε τη φωνή της λογικής εν μέσω απελπιστικών καταστάσεων. Σε γενικές γραμμές, εμπιστευόταν τις διατάξεις του Οικογενειακού Δικαίου. Στις πιο αισιόδοξες στιγμές της, τις θεωρούσε σημαντικά ορόσημα στην πρόοδο του πολιτισμού, που μεριμνούσαν για το συμφέρον των παιδιών λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες τους, και όχι εκείνες των γονέων τους» γράφει για την ηρωίδα του ο συγγραφέας, δίνοντας την εικόνα ενός ανθρώπου ακέραιου που ξεχωρίζει για την εντιμότητα, την ακρίβεια και την ευαισθησία του. «Θεϊκή απόσταση, διαβολική κατανόηση» λένε για εκείνη οι συνάδελφοι της στο δικαστήριο.
Ο Μακ Γιούαν, από τις πρώτες σελίδες του βιβλίου, περιγράφει την περίπλοκη καθημερινότητα της πενηνταεννιάχρονης Φιόνα: δύο σύζυγοι σε διάσταση ανήκουν σε διαφορετική θρησκεία και ο καθένας έχει την απαίτηση να ανατραφούν τα δυο κορίτσια τους σύμφωνα με τη δική του θρησκεία και τα δικά του πρότυπα· μια Αγγλίδα μητέρα είναι πεπεισμένη ότι ο Μαροκινός πατέρας της πεντάχρονης κόρης της θα την πάρει μαζί του στο Μαρόκο· οι γονείς δυο νεογέννητων σιαμαίων αδερφών αρνούνται να αποφασίσουν για την επέμβαση που θα τα χωρίσει –και θα επιτρέψει τουλάχιστον στο ένα να μεγαλώσει σαν φυσιολογικό υγιές παιδί.
Μέσα σε όλα αυτά, φτάνει στο δικαστήριο η κατεπείγουσα υπόθεση του νεαρού Άνταμ Χένρυ. Ο δεκαεπτάχρονος Άνταμ πάσχει από λευχαιμία, νοσηλεύεται στο νοσοκομείο, αλλά αρνείται πεισματικά, για θρησκευτικούς λόγους, να δεχτεί τη μετάγγιση αίματος που θα σώσει τη ζωή του. Οι γονείς του επίσης, είναι ανένδοτοι· σύμφωνα με τη θρησκεία τους «το να αναμιγνύεις το αίμα σου με το αίμα ενός άλλου ανθρώπου είναι μόλυνση, είναι απόρριψη του υπέροχου δώρου του Δημιουργού». Η Φιόνα θα χρειαστεί να αποφασίσει για την τύχη του νεαρού Άνταμ. Ωστόσο, μετά την πρώτη ακροαματική διαδικασία και πριν καταλήξει στην τελεσίδικη απόφασή της, η δικαστής θα ζητήσει να συναντήσει τον ίδιο τον Άνταμ και να συνομιλήσει μαζί του. Εξάλλου, σε λίγο εκείνος ενηλικιώνεται –αν είχε γεννηθεί μόλις λίγους μήνες νωρίτερα, εκείνη δεν θα είχε καμιά δικαιοδοσία επάνω του. Η συνάντηση αυτή θα χαράξει για πάντα τις ζωές τους.
Το «Νόμος περί τέκνων» είναι ένα ιδιαίτερα πυκνό μυθιστόρημα που θέτει ερωτήματα σχετικά με τη δικαιοσύνη, την ηθική, τη θρησκεία, την αξιοπρέπεια του ανθρώπου, το δικαίωμα της επιλογής, το νόημα της ζωής, αλλά και την τέχνη που μας συντροφεύει και μας παρηγορεί. Η δικαστής Φιόνα δεν ησυχάζει ποτέ· συνεχίζει να αναρωτιέται και να θέτει ερωτήματα στα οποία δύσκολα δίνει κανείς σαφή και τελική απάντηση. Τι είναι ευημερία; Ποιο είναι το συμφέρον των παιδιών; Τι είναι το δικαίωμα στη ζωή; Τι είναι ελευθερία; Είμαστε ελεύθεροι; Μήπως την ελευθερία μας την υπαγορεύει η ηθική μας; Η θρησκεία μας; Πού ξεκινάει και πού σταματάει η αγάπη για τον συνάνθρωπο; Ποια είναι η ευθύνη μας απέναντι στους συνανθρώπους μας; Σταματάει στο σημείο που ολοκληρώνουμε την εργασία μας και επιστρέφουμε στην ασφάλεια του σπιτιού μας; Η’ μήπως η ευθύνη αυτή είναι κάτι πολύ βαθύτερο που έχει να κάνει με την ίδια μας την υπόσταση;
Ο μαγικός ΜακΓιούαν, συγγραφέας της ιδιαίτερα επιτυχημένης «Εξιλέωσης» (είχε μεταφερθεί με μεγάλη επιτυχία στον κινηματογράφο με πρωταγωνιστές την Κίρα Νάιτλι και το Τζέιμς ΜακΑβόι) χειρίζεται με εξαιρετικό τρόπο όλα αυτά τα σημαντικά θέματα, με λεπτότητα και ευαισθησία, χωρίς να κουράζει στιγμή τον αναγνώστη του, με μια γλώσσα ιδιαίτερα καλλιεργημένη. Μας μεταφέρει με θαυμαστό τρόπο από την προσωπική ζωή της Φιόνα και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει στον άλλοτε ευτυχισμένο και χωρίς παιδιά γάμο της, στις αίθουσες των δικαστηρίων και τις αποφάσεις της δικαιοσύνης. Η δικαιοσύνη λειτουργεί με νόμους, η Φιόνα έχει εμπιστοσύνη στους νόμους επειδή είναι ξεκάθαροι. Οι ανθρώπινες σχέσεις, ωστόσο, είναι πιο πολύπλοκες γιατί διέπονται από άλλους νόμους, πιο σύνθετους και πιο ιδιαίτερους, που έχουν να κάνουν με τα συναισθήματα, τις αξίες, την προσωπική ηθική του κάθε ανθρώπου.
«Της πέρασε από το νου η βλάσφημη ιδέα ότι δεν είχε και μεγάλη σημασία αν θα ζούσε ή αν θα πέθαινε το αγόρι. Τα πάντα θα παρέμεναν λίγο ως πολύ ίδια. Βαθιά θλίψη, πικρή μεταμέλεια ίσως, τρυφερές αναμνήσεις και ύστερα η ζωή θα ορμούσε σαν κύμα και όλα αυτά θα σήμαιναν ολοένα και λιγότερα, καθώς όσοι τον αγαπούσαν θα γερνούσαν και θα πέθαιναν, ώσπου στο τέλος δε θα σήμαιναν τίποτε απολύτως. Θρησκείες, ηθικά συστήματα, συμπεριλαμβανομένου και του δικού της, έμοιαζαν με κορυφές σε μια πυκνή οροσειρά ιδωμένη από μακριά, καμιά καταφανώς ψηλότερη, πιο σημαντική, πιο αληθινή από την άλλη. Τι είχε να κρίνει; Για ποιο πράγμα να αποφανθεί;» αναρωτιέται κάποια στιγμή η Φιόνα, δίνοντας τον τόνο σε ολόκληρο το έργο που αξίζει να διαβαστεί για τα καίρια και βαθιά ανθρώπινα ερωτήματα που θέτει.
INFO
ΝΟΜΟΣ ΠΕΡΙ ΤΕΚΝΩΝ
Συγγραφέας: Ian McEwan
Μετάφραση: Κατερίνα Σχινά
Εκδόσεις Πατάκη
Σελ.: 270
