Το χρονικό της κλωνοποίησης: Από την Dolly μέχρι την θεραπεία βλαστοκυττάρων [εικόνες]

Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα επιστημονικά επιτεύγματα του 20ου αιώνα. Η κλωνοποίηση κάποτε αποτελούσε προϊόν επιστημονικής φαντασίας. Πλέον, είναι ένα πανίσχυρο εργαλείο στα χέρια των επιστημόνων.

Τι χρειάστηκε όμως μέχρι να πραγματοποιηθεί η πρώτη επιτυχημένη δημιουργία κλώνου; Πόσος καιρός επιστημονικής μελέτης και πειραματισμού πέρασε; Παρακάτω, παρουσιάζεται το... χρονικό της κλωνοποίησης.

1895: Η πρώτη παρατήρηση – Οταν ένας αχινός... χωρίστηκε στα δύο

Η πρώτη παρατήρηση, που οδήγησε σε σκέψεις γύρω από την κλωνοποίηση, έγινε πριν από 130 χρόνια. Μελετώντας την συμπεριφορά του αχινού στα πολύ πρώτα στάδια της ανάπτυξης του, οι επιστήμονες ανακάλυψαν κάτι πρωτόγνωρο.

Αυτός ο απλός οργανισμός περιέχει μια πολύ σημαντική πληροφορία. Σε πειράματα αποδείχτηκε πως με σχετικά απλό τρόπο, τα δύο κύτταρα του αχινού μπορούν να διαχωριστούν. Μετά τον διαχωρισμό τους, τα δύο κύτταρα εξελίσσονται σε δύο απολύτως όμοιους αχινούς.

1902: Από τον αχινό στην σαλαμάνδρα – Η επιβεβαίωση του φαινομένου

Το επόμενο βήμα ήρθε το 1902 από τον γνωστό εμβρυολόγο Hans Spemann. Στόχος του Γερμανού επιστήμονα ήταν να μελετήσει το γενικό φαινόμενο του διαχωρισμού δύο κυττάρων στην εμβρυακή φάση.

Χρησιμοποιώντας μια τρίχα από μαλλιά μωρού, ο Spemann κατάφερε να διαχωρίσει τα δύο κύτταρα μιας σαλαμάνδρας. Το αποτέλεσμα ήταν ίδιο με τον αχινό. Τα δύο κύτταρα εξελίχθηκαν σε δύο ολόιδιες σαλαμάνδρες. Οταν το ίδιο πείραμα έγινε σε μεταγενέστερο εμβρυακό στάδιο (δηλαδή σε περισσότερα κύτταρα) τότε αυτά δεν αναπτύχθηκαν ανάλογα. Ο Γερμανός κατέληξε πως ακόμα και σε πιο εξελιγμένους οργανισμούς παρουσιάζεται το ίδιο φαινόμενο.

1952: Ο βάτραχος που έγινε γυρίνος – Η πρώτη μεταφορά κυττάρου σε άλλον οργανισμό

Για την επόμενη μεγάλη ανακάλυψη χρειάστηκε μια σειρά από έρευνες. Μισό αιώνα μετά το πείραμα του Spemann, η πρώτη επιτυχημένη μεταφορά πυρήνα ήταν γεγονός. Οι Brigs και King πήραν τον πυρήνα από ένα πρώιμο έμβρυο γυρίνου και το τοποθέτησαν σε ένα εκπυρηνισμένο αυγό βατράχου. Το προκύπτον κύτταρο αναπτύχθηκε σε γυρίνο.

Σε πιο εξελιγμένες μορφές ζωής όμως, αντίστοιχα πειράματα απέτυχαν. Μάλιστα ακόμα και οι λίγοι κλώνοι γυρίνων που επιβίωσαν, αναπτύχθηκαν με παράξενο τρόπο. Το πείραμα των Brigs-King ωστόσο, έδειξε πως η τεχνική της κλωνοποίησης είναι εν μέρει βιώσιμη.

1958: Η πρώτη επιτυχημένη κλωνοποίηση – Οι ολόιδιοι γυρίνοι

Εξι χρόνια μετά, ο Αγγλος βιολόγος John Gurdon εξέλιξε το πείραμα των Brigs-King. Μετέφερε ολόκληρο τον πυρήνα ενός εντερικού κυττάρου γυρίνου, στο εκπυρηνισμένο αυγό ενός βατράχου. Με αυτό το τρόπο κατάφερε να δημιουργήσει γυρίνους που ήταν ίδιοι με τον «πρωτότυπο».

Η πρώτη «κλασική» κλωνοποίηση ήταν γεγονός. Ο πυρήνας σωματικών κυττάρων από ένα αναπτυγμένο οργανισμό, μπορούσε πλέον να χρησιμοποιηθεί για κλωνοποίηση. Οι επιστήμονες συμπέραναν πως τα κύτταρα περιέχουν ολόκληρη την γενετική πληροφορία, παρόλο που διαχωρίζονται και διαφοροποιούνται.

1975: Τα θηλαστικά μπαίνουν στο κόλπο – Οι δυσκολίες που παρουσιάζουν

Τα πειράματα που είχαν γίνει μέχρι το 1975, ήταν σε... βολικούς οργανισμούς. Τα θηλαστικά από την άλλη, δεν ήταν τόσο διαχειρίσιμα καθώς συνθέτονται από πολύ μικρότερα κύτταρα. Ο βιολόγος Bromhall ήταν ο πρώτος που επιχείρησε μεταφορά πυρήνα κυττάρου κουνελιού, σε απύρηνο ωάριο από άλλο κουνέλι.

Το κύτταρο αναπτύχθηκε φυσιολογικά. Το πείραμα ήταν επιτυχημένο, με τον φημισμένο πλέον βιολόγο να αποδεικνύει πως τα προηγούμενο δεδομένα ισχύουν και στα θηλαστικά.

1996: Η «γέννηση» της Dolly – Το πείραμα που αναστάτωσε όλο τον πλανήτη

Αυτό είναι το πιο γνωστό πείραμα κλωνοποίησης στον κόσμο. Οι δύο Βρετανοί βιολόγοι, Ian Wilmut και Keith Campbell μετέφεραν τον πυρήνα από ένα κύτταρου του μαστού ενός αρνιού, σε ένα εκπυρηνισμένο ωάριο. Με αυτό το τρόπο δημιούργησαν την γνωστή Dolly.

Η «γέννηση» της Dolly θορύβησε τον πλανήτη, αφού έφερε το φαινόμενο της κλωνοποίησης για τα καλά στο προσκήνιο. Οι έρευνες γύρω από τα βλαστοκύτταρα δημοσιοποιήθηκαν, ενώ οι συζητήσεις γύρω από την ηθική της κλωνοποίησης φούντωσαν.

1997: Ο κοντινότερος συγγενής του ανθρώπου κλωνοποιείται

Ενα χρόνο μετά, η πρώτη κλωνοποίηση ανθρωποειδούς πιθήκου ήταν γεγονός. Τα ζώα αυτού του τύπου χρησιμοποιούνται σε μελέτες γύρω από τις ανθρώπινες διαταραχές. Η κλωνοποίηση πολλών πιθήκων από το ίδιο «πρότυπο», θα διάγραφε τις γενετικές διαφορές που δημιουργούσαν πρόβλημα στα πειράματα. Παράλληλα, δεν θα χρειάζονταν πλέον... πρωτότυποι πίθηκοι.

Από τις 29 προσπάθειες των επιστημόνων, μόλις οι δύο ήταν επιτυχημένες. Η Neti και ο Ditto ήταν οι δύο πίθηκοι που κατάφεραν να αναπτυχθούν. Οι κοντινότεροι συγγενείς του ανθρώπου είχαν μόλις κλωνοποιηθεί.

2007: Μελέτη για την θεραπευτική κλωνοποίηση – Τα βλαστοκύτταρα αποτελούν αντικείμενο μελέτης

Ερευνητές πήραν ένα κύτταρο από έναν ενήλικα πίθηκο και το «συνέθεσαν» με ένα απύρηνο ωάριο. Το έμβρυο αφέθηκε να αναπτυχθεί για ένα χρονικό διάστημα και στη συνέχεια τα εμβρυικά βλαστικά κύτταρα του μεταφέρθηκαν σε τρυβλίο και αναπτύχθηκαν εκεί.
Τέτοιου είδους κύτταρα, μπορούν να διαφοροποιηθούν και να δημιουργήσουν κάθε είδος κυττάρου.

Η πυρηνική μεταφορά σε πρωτεύοντες οργανισμούς αποδείχτηκε εφικτή. Το πείραμα αυτό άνοιξε την πόρτα για τον κλάδο που ονομάζεται θεραπευτική κλωνοποίηση. Η θεραπεία μέσω βλαστοκυττάρων πλέον αποτελεί το πιο «φλέγον» ιατρικό ζήτημα.