Το προφανές είναι ότι οι τράπεζες έκλεισαν, οι έλεγχοι κεφαλαίων επιβλήθηκαν και οι ουρές έξω από τα τραπεζικά καταστήματα είναι ατέλειωτες.
Τι ακριβώς, όμως, συνέβη στην Ελλάδα από την προηγούμενη Δευτέρα και τι πρόκειται να συμβεί στο άμεσο μέλλον;
Η Wall Street Journal απαντάει σε όλα τα ερωτήματα, προσπαθώντας να ξεδιαλύνει λίγο το τοπίο ως προς την ανάγκη επιβολής των capital controls, για το πότε θα ανοίξουν οι τράπεζες, αλλά και τι θα γίνει με το «κούρεμα» καταθέσεων.
Γιατί είναι κλειστές οι τράπεζες;
Διότι έχουν ξεμείνει από μετρητά. Μέχει το τέλος Μαΐου, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, διέθεταν δύο δισεκατομμύρια ευρώ. Άνθρωποι που γνωρίζουν τα τραπεζικά θέματα στην Ελλάδα αναφέρουν πως τώρα υπάρχει μόλις ένα δισεκατομμύριο ευρώ. Επιπλέον, από την Κυριακή «πάγωσε» ο ELA. Εξ αυτού του λόγου, επιβλήθηκαν τα capital controls και οι καταθέτες δεν μπορούν να λάβουν πάνω από 60 ευρώ ανά λογαριασμό.
Πόσο γρήγορα θα ανοίξουν ξανά οι τράπεζες;
Η κυβέρνηση λέει πως θα ανοίξουν εκ νέου λίγο μετά το δημοψήφισμα. Οι περισσότεροι παρατηρητές λένε πως κάτι τέτοιο είναι αδύνατο. Χωρίς τον ELA από την ΕΚΤ, οι τράπεζες να κλονιστούν από την απόσυρση των καταθέσεων αν ανοίξουν. Αν δεν υπάρχει πρόοδος στις διαπραγματεύσεις και συμφωνία, η ΕΚΤ δεν θα δώσει στην Ελλάδα χρήματα έκτακτης ανάγκης. Το καλύτερο σενάριο λέει πως οι τράπεζες θα ανοίξουν ξανά αν επικρατήσει το «Ναι» και υπάρξει άμεση συμφωνία με τους πιστωτές. Αυτό θα μπορούσε να κάνει την ΕΚΤ να δώσει στην Ελλάδα μια σανίδα σωτηρίας.
Τα ενδιάμεσα σενάρια αναφέρουν πως μπορεί να προκληθεί πολιτική σύγχυση και να προκληθούν νέες εκλογές. Σε αυτή την περίπτωση είναι δύσκολο να γνωρίζει κανείς τι θα πράξει η ΕΚΤ, αν και ενδέχεται να συνεχίσει το πάγωμα των πιστώσεων μέχρι να προκύψει νέα σταθερή κυβέρνηση.
Όταν οι τράπεζες θα ανοίξουν, οι καταθέτες θα μπορούν να σηκώσουν τα χρήματά τους;
Εξαρτάται. Αν υπάρξει πολιτική σταθερότητα και ισχυρή υποστήριξη από την ΕΚΤ, τότε η πίεση από τις εκροές καταθέσεων θα υποχωρήσει. Αυτό θα επέτρεπε στο σύστημα να επιστρέψει στην κατάσταση προ του δημοψηφίσματος. Αλλά αυτό δεν είναι απόλυτα σίγουρο. Το δανειακό χαρτοφυλάκιο των τραπεζών ήταν, ήδη, σε κακή κατάσταση προ του δημοψηφίσματος, άρα, η νέα αναταραχή έχει κάνει τα πράγματα ακόμη χειρότερα. Έτσι, ενδέχεται να χρειαστεί να ανακεφαλαιοποιηθούν οι τράπεζες ή να προχωρήσεις σε αναδιάρθρωση.
Θα χάσουν χρήματα οι καταθέτες;
Εξαρτάται και πάλι. Το κεφάλαιο μιας τράπεζας είναι η διαφορά μεταξύ των στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού της. Μεταξύ του τι έχει και τι χρωστάει. Υπάρχουν, πάνω κάτω, δύο τρόποι για να αυξήσει το κεφάλαιό της μια τράπεζα.
Η αύξηση του ενεργητικού της μέσω ιδιωτών μετόχων αλλά σε αυτή την περίπτωση το πιο πιθανό, μέσω του κράτους. Βεβαίως, το Ελληνικό κράτος δεν έχει μετρητά. Θα πρέπει να δανειστεί από τους Ευρωπαίους εταίρους. Με άλλα λόγια, συμφωνία.
Ο άλλος τρόπος είναι η μείωση των υποχρεώσεών της. Η ΕΕ αναγκάζει μείωση των υποχρεώσεων(αλλά όχι των καταθέσεων) εάν γίνει “ένεση” κρατικού χρήματος.
Μία αναδιάρθρωση συνήθως “καθαρίζει” τους μετόχους και μετατρέπει τους κατόχους χρέους σε μετόχους.
Το πρόβλημα είναι πως δεν υπάρχει πια χρέος για “εκκαθάριση” στις τράπεζες ή άλλα στοιχεία στις υποχρεώσεις για να διαγραφεί. Και η βοήθεια της κεντρικής τράπεζας θα ήταν σίγουρη: Οι τράπεζες θα έδιναν τα κεφάλαιά τους σαν εγγύηση για να λάβουν αυτή τη χρηματοδότηση και η κεντρική τράπεζα θα έπαιρνε τις εγγυήσεις εάν οι τράπεζες δεν ακολουθούσαν τη συμφωνία.
Εάν οι τράπεζες χρειαστούν αναδιάρθρωση, κάποιος θα πρέπει να δανείσει μετρητά στην Ελλάδα για να τα διοχετεύσει στις τράπεζες.
Εάν οι Ευρωπαίοι δανειστές της Ελλάδας πειστούν πως η χώρα βρίσκεται στο σωστό δρόμο, μπορεί και να το κάνουν. Η άλλη επιλογή, ενός “κουρέματος” είναι δραστική.
Τι θα συμβεί αν τα πράγματα πάνε πολύ άσχημα και η ΕΚΤ κόψει τη χρηματοδότηση προς τις τράπεζες;
Αυτό θα ήταν μια πολύ άσχημη εξέλιξη. Η ΕΚΤ, μέχρι τώρα, έχει παγώσει την έκτακτη γραμμή βοήθειας, αλλά δεν απαιτεί από τις τράπεζες να της πληρώσουν τα 116 δισεκατομμύρια ευρώ. Αν το κάνει, οι τράπεζες δεν θα μπορούν να πληρώσουν. Η ΕΚΤ και η Τράπεζα της Ελλάδας θα έπρεπε να τραβήξουν τα colleteral των τραπεζών και τότε αυτές θα κατέρρεαν. Οι εναλλακτικές είναι δύο: είτε η επαναλειτουργία του τραπεζικού συστήματος μέσω βοήθειας από τους πιστωτές, είτε η εισαγωγή νέου νομίσματος και το καλωσόρισμα στη δραχμή.
Πόσο μεγάλο θα είναι το «κούρεμα»;
Στην Κύπρο, το 2013, η κυβέρνηση προστάτευσε τους καταθέτες που είχαν λογαριασμούς κάτω των 100.000 ευρώ και στους υπόλοιπους επέβαλλε «κούρεμα» που έφτασε στο 50%. Ωστόσο, οι κυπριακές τράπεζες ήταν σε πολύ χειρότερη κατάσταση από ότι είναι οι ελληνικές που είναι επαρκώς κεφαλαιοποιημένες. Το πόσο θα είναι το «κούρεμα» εξαρτάται από την αξία των στοιχείων του ενεργητικού των τραπεζών που πρέπει να μειωθεί, πόσοι μικροί καταθέτες θα προστατευτούν και πόσα νέα χρήματα θα μπουν στο σύστημα. Αν υπάρξει αρκετή βοήθεια, τότε το «κούρεμα» θα μπορούσε να αποφευχθεί εντελώς.