Αντιμέτωπη με μια άνευ προηγουμένου οικονομική κρίση βρίσκεται η Φινλανδία, η χώρα που υιοθετεί «σκληρές» θέσεις αναφορικά με τη δημοσιονομική πειθαρχία και επικρίνει την Ελλάδα σε κάθε ευκαιρία.
Πλέον, η Φινλανδία οδεύει στις εκλογές της 19ης Απριλίου αντιμετωπίζοντας την πιο σοβαρή κρίση εδώ και δεκαετίες: η οικονομία της βρίσκεται σε ύφεση εδώ και τρία χρόνια, η εταιρεία-σύμβολο της χώρας, η Nokia, συρρικνώνεται, τα κόστη της εργασίας αυξάνονται, ο ενεργός πληθυσμός μειώνεται. Η οικονομική κρίση στη Ρωσία, μια μεγάλη αγορά για τις φινλανδικές εξαγωγές, αποτέλεσε άλλο ένα μεγάλο πλήγμα..
Οταν ο επικεφαλής της αντιπολίτευσης της Φινλανδίας και επικρατέστερος επόμενος πρωθυπουργός της χώρας Γιούχα Σιπίλα προειδοποίησε ότι η Φινλανδία διατρέχει τον κίνδυνο να γίνει η επόμενη Ελλάδα, δεν χρησιμοποιούσε απλά ένα ρητορικό σχήμα για προεκλογικούς σκοπούς: η χώρα θα βρεθεί αντιμέτωπη με μια σφοδρή καταιγίδα στο πεδίο της οικονομίας το επόμενο διάστημα.
Δύο ώρες με το αυτοκίνητο από το γραφείο του Σιπίλα στο Ελσίνκι, στην πόλη Κότκα, ήδη υπάρχουν ενδείξεις για το τι εννοούσε. Σχεδόν ο ένας στους πέντε είναι άνεργος. Καθώς η πόλη επλήγη από το κλείσιμο πολλών μονάδων χαρτοποιίας, οι οποίες ξεπεράστηκαν λόγω της ψηφιακής εποχής, απέχει έτη φωτός από την υπόλοιπη Φινλανδία.
«Οταν κλείνει ένα εργοστάσιο χαρτοπολτού, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι 400 άνθρωποι μένουν άνεργοι», εξήγησε ο Σίρπα Παατέρο, ένας κυβερνητικός υπουργός που μοίραζε προεκλογικά φυλλάδια στην ανεμοδαρμένη πλατεία της πόλης. «Οι νέες επιχειρήσεις που ανοίγουν απασχολούν έναν, δύο ή τρεις. Αυτό απλά δεν αρκεί».
Οι κυβερνήσεις της Φινλανδίας ήταν τα τελευταία χρόνια από τους σκληρότερους επικριτές της Ελλάδας και άλλων χωρών της νότιας Ευρώπης στην Ευρωζώνη, επιχειρηματολογώντας ότι απέτυχαν να εφαρμόσουν μεταρρυθμίσεις. Αλλά πλέον στη Φινλανδία, μια χώρα όπου τα περισσότερα κόμματα συμφωνούν ότι οι μεταρρυθμίσεις είναι αναγκαίες, δεν μπορούν να συμφωνήσουν ποιες και πώς πρέπει να εφαρμοστούν.
«Γίνονται απολύσεις παντού, νέοι άνθρωποι μένουν άνεργοι αμέσως μετά τη σχολή» τους, σχολίασε η Καρολίνα Καρέστι, η οποία βοηθά τους ανέργους στην Κότκα να αναζητήσουν θέσεις εργασίας.
Καθώς δεν αναμένεται κανένα κόμμα να καταγάγει μια συντριπτική νίκη στις εκλογές, ο επικρατέστερος νικητής της αναμέτρησης, ο Σιπίλα—ένας εκατομμυριούχος επιχειρηματίας ο οποίος αυτοπροβάλλεται ως τεχνοκράτης—ενδέχεται να κληθεί να ηγηθεί ενός συνασπισμού στον οποίο ένα λαϊκιστικό, αντιμεταναστευτικό κόμμα. Αυτό όμως μοιάζει με συνταγή για ακόμη περισσότερες έριδες και αντεγκλήσεις για τον τρόπο που πρέπει να προχωρήσει η χώρα: κρατικές επενδύσεις και δημιουργία θέσεων εργασίας, ή περικοπές των δημοσίων δαπανών και μια σύγκρουση με τα συνδικάτα;
Τα γεωπολιτικά προβλήματα με τη Ρωσία -η Φινλανδία έχει σύνορα μήκους 1.340 χλμ. με τη Ρωσική Ομοσπονδία- και η πτώση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ρουβλίου, που πλήττει τις διμερείς εμπορικές συναλλαγές, εντείνουν τα προβλήματα σε όλα τα μέτωπα.
Ο οίκος αξιολόγησης Standard & Poor's μείωσε πέρυσι το κρατικό αξιόχρεο της Φινλανδίας σε AA+, επικαλούμενος τα αναπτυξιακά της προβλήματα και την πολιτική αναποφασιστικότητα στη χώρα. Η κατάσταση μοιάζει να βρίσκεται στον αντίποδα εκείνης στις υπόλοιπες σκανδιναβικές χώρες.
Φοβάμαι πάρα πολύ για την Φινλανδία», δήλωσε ο Άκι Κανγκασάριου, επικεφαλής οικονομολόγος της τράπεζας Nordea στο Ελσίνκι, εξηγώντας ότι οι αγορές κρατικών ομολόγων στις οποίες προχωρά η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μπορεί να τροφοδοτήσουν έναν εφησυχασμό διότι προστατεύουν την Φινλανδία από τις πιέσεις που συνήθως ασκούν οι αγορές σε κυβερνήσεις που θεωρούν ότι δεν προωθούν μεταρρυθμίσεις.
«Το ζήτημα είναι ότι δεν παίρνουμε το μήνυμα από τις αγορές αυτή τη στιγμή», πρόσθεσε. «Οι αποδόσεις των ομολόγων μειώνονται, αν και οι πολιτικές μας γίνονται χειρότερες. Αυτό σχετίζεται με την ΕΚΤ, όχι με τις πολιτικές μας».
Το κόμμα του Σιπίλα συγκεντρώνει περίπου το 25% των προθέσεων ψήφου με βάση τις δημοσκοπήσεις, επομένως ενδέχεται να χρειαστεί να σχηματίσει μια συμμαχία με το ευρωσκεπτικιστικό κόμμα των Φινλανδών, που αντιτίθεται επίσης στη μετανάστευση.
Αλλοι πιθανοί εταίροι του είναι η Εθνική Συμμαχία του πρωθυπουργού Αλεξάντερ Στουμπ ή οι κεντροαριστεροί Σοσιαλδημοκράτες.
Ο ίδιος ο Σιπίλα είναι μια άγνωστη ποσότητα. Εμπνέει σεβασμό ως επιχειρηματίας του τομέα της τεχνολογίας, αλλά οι ρίζες του κόμματός του είναι συντηρητικές. Ο ίδιος είναι μέλος ενός λουθηρανικού κινήματος.
Υπάρχουν ανησυχίες ότι μπορεί να προκύψει το σενάριο που ταλάνισε την Φινλανδία τα τελευταία τέσσερα χρόνια—μια συμμαχία κομμάτων που δεν μπορούν να συμφωνήσουν. Η κυβέρνηση δεν κατάφερε να προωθήσει σχέδια για την μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος και του συστήματος πρόνοιας, ούτε να τροποποιήσει τους προϋπολογισμούς της αυτοδιοίκησης, ενώ ακύρωσε ορισμένες περικοπές δαπανών λόγω των ενδοκυβερνητικών διαφωνιών.
Η Φινλανδία όμως δεν θα άντεχε ένα τέτοιο τέλμα.
Ο Σουηδός κεντροδεξιός υπουργός Οικονομικών Αντερς Μποργκ, ο οποίος συνέταξε μια έκθεση κατά παραγγελία της κυβέρνησης όσον αφορά την οικονομία της Φινλανδίας, υπολόγισε ότι η ανταγωνιστικότητά της σε ό,τι αφορά τις εξαγωγές έχει μειωθεί κατά περίπου 20% εν σχέσει με την ευρωζώνη από το 2007 ως σήμερα.
Καθώς προσελκύει λιγοστούς μετανάστες, η Φινλανδία αντιμετωπίζει επίσης το πρόβλημα της συρρίκνωσης της εργατικής της δύναμης, η οποία σημειώνεται με ρυθμό ταχύτερο από ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη ανεπτυγμένη οικονομία.
Το υπουργείο Οικονομικών προειδοποιεί ότι το δημόσιο χρέος μπορεί να φθάσει ακόμη και το 160% του ΑΕΠ το 2040, από 59% σήμερα, εάν δεν υπάρχουν μεταρρυθμίσεις ή περικοπές των δημοσίων δαπανών.
«Νομίζω ότι είμαστε πλέον έτοιμοι να δεχθούμε ότι θα αντιμετωπίσουμε πολύ δύσκολους καιρούς», σημείωσε ο Σιπίλα, ο οποίος θέλει να παγώσει τους μισθούς και να μειώσει τα προνοιακά επιδόματα μέσω μιας εκτεταμένης συμφωνίας με τα ισχυρά συνδικάτα. «Η κατάσταση είναι τόσο άσχημη στη Φινλανδία που αυτή είναι η μόνη έξοδος».
Ο Στουμπ επισήμανε ότι η Φινλανδία θα μπορούσε να αντιμετωπίσει άλλη μια «χαμένη δεκαετία».
Οικονομολόγοι τονίζουν ότι θα είναι δύσκολο για την επόμενη κυβέρνηση να αποπειραθεί να αυξήσει τις δημόσιες δαπάνες για να επιτύχει την έξοδο της Φινλανδίας από την ύφεση. Αν και το δημόσιο χρέος βρίσκεται στο 60% του ΑΕΠ, το δημοσιονομικό έλλειμμα ανέρχεται στο 3,2% του ΑΕΠ, υπερβαίνει δηλαδή το όριο της ΕΕ (3%). Οι δημόσιες δαπάνες ήδη ανέρχονται στο 58% του ΑΕΠ.
Καθώς η μεταπολεμική γενιά στη Φινλανδία αρχίζει να συνταξιοδοτείται, χωρίς να υπάρχει ικανός αριθμός Φινλανδών ή μεταναστών εργαζομένων για να τους αντικαταστήσει, το ποσοστό των Φινλανδών σε εργάσιμη ηλικία αναμένεται να μειωθεί από το 65% σήμερα στο 58% περί το 2030.
«Δεν είμαστε η Ελλάδα, αλλά οδεύουμε προς το να γίνουμε», επισήμανε ο Γιούχανα Βαρτιάινεν, επικεφαλής του Κυβερνητικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών κι υποψήφιος με τον Εθνικό Συνασπισμό. «Αυτό είναι ιδιαίτερα ντροπιαστικό για μια σκανδιναβική χώρα», πρόσθεσε.