Σημαντικές εξελίξεις δρομολογούνται στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, που κινδύνευε να εξελιχθεί σε κτίριο-κουφάρι και σε ναυάγιο μιας υπόθεσης πολιτισμού που μας αφορά όλους, πρωτίστως ως πολίτες. Ο αναπληρωτής υπουργός Πολιτισμού Νίκος Ξυδάκης, αποκαλυπτικός, εξηγεί στο iefimerida.gr τα επόμενα, άμεσα βήματα.
Το πρώτο, το σημαντικότερο βήμα για να μπουν στην τελική ευθεία οι διεργασίες για την παράδοση του μουσείου στο κοινό αρχίζουν αυτή την εβδομάδα που διανύουμε με την παράδοση για χρήση του κτιρίου στο ΕΜΣΤ, λέει στο iefimerida.gr ο Νίκος Ξυδάκης. Απαντώντας στις ερωτήσεις μας, αποκαλύπτει επιπλέον πως κατατέθηκε και εσωτερικός κανονισμός, πως οι μελέτες ετοιμάζονται, αλλά και επιμένει στη διενέργεια διεθνούς διαγωνισμού για τη νέα διεύθυνση του μουσείου, την οποία περιγράφει με τρεις λέξεις.
Είπε χαρακτηριστικά ο Νίκος Ξυδάκης στο iefimerida.gr:
«Στόχος του υπουργείου Πολιτισμού είναι να αποδοθεί το ΕΜΣΤ στο κοινό. Εφτασε η ώρα το μουσείο να ζωντανέψει και να αποκτήσει τη θέση που του αξίζει στην ελληνική κοινωνία και στο διεθνές περιβάλλον. Tο νέο κτίριο πρέπει επιτέλους να ανοίξει τις πόρτες του και να γίνει σπίτι της σύγχρονης τέχνης.
Αυτός ο στόχος βρίσκεται κοντά την επίτευξή του. Σύμφωνα με τον φορέα διαχείρισης του έργου, το έργο τεχνικά έχει ολοκληρωθεί. Ακολουθείται πλέον η συμβατική διαδικασία παράδοσης του. Ήδη την εβδομάδα που διανύουμε υλοποιείται η "παράδοση του έργου για χρήση". Θα ακολουθήσουν οι απαραίτητες διαδικασίες για την ολοκλήρωση της παράδοσης μέχρι τον Φεβρουάριο του 2016, οπότε προβλέπεται η οριστική παραλαβή. Βήματα έχουν γίνει προς αυτή την κατεύθυνση και με την δημιουργία του Εσωτερικού Κανονισμού Λειτουργίας που βρίσκεται ήδη στο υπουργείο Πολιτισμού προς έγκριση.
Παράλληλα έχει ολοκληρωθεί η δημιουργία της μη κερδοσκοπικής εταιρείας που ήταν απαραίτητη για να προχωρήσει η δωρεά του Ιδρύματος "Σ. Νιάρχος". Όταν ολοκληρωθούν οι μουσειολογικές και μουσειογραφικές μελέτες, που ήδη ετοιμάζονται, το μουσείο θα μπορεί να παραλάβει και τη δωρεά.
Το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης αξίζει μια καλλιτεχνική διεύθυνση που θα το υπηρετήσει με συνέπεια, φαντασία και εξωστρέφεια. Προς τούτο, θα προκηρυχθεί διεθνής διαγωνισμός, κάτι που άλλωστε κρίνεται σκόπιμο να θεσμοθετηθεί μελλοντικά και για άλλους καλλιτεχνικούς οργανισμούς που εποπτεύονται από το υπουργείο Πολιτισμού.
Τιμούμε το έργο όσων συνέβαλαν στη δημιουργία του μουσείου, μελών παρελθόντων ΔΣ, επιμελητών, διοικητικού προσωπικού, δωρητών, και βέβαια την πρώτη διευθύντρια Αννα Καφέτση, για την οποία η πολιτεία θα φροντίσει να αποκατασταθεί ηθικά».
Το κτίριο επιτέλους παραδίδεται στο ΕΜΣΤ
Το γεγονός ότι αυτή την εβδομάδα το κτίριο του ΦΙΞ θα παραδοθεί «για χρήση» στο ΕΜΣΤ είναι καθοριστικής σημασίας. Είναι το στάδιο της παράδοσης που αρκεί για να ανοίξει το Μουσείο κανονικά στο κοινό. Η οριστική παράδοση ούτως ή άλλως εξαρχής προβλεπόταν να γίνει τον Φεβρουάριο του 2016 και η ημερομηνία αυτή είχε καθοριστεί πριν το μπαράζ καθυστερήσεων και αναβολής της λειτουργίας του μουσείου.
Μέσα στη Μεγάλη Εβδομάδα θα μπορέσει το διοικητικό προσωπικό του ΕΜΣΤ να μπει στο κτίριο, αφού ήδη υπεγράφησαν και οι σχετικές άδειες από τη ΔΕΗ και την ΕΥΔΑΠ (το κτίριο ως τώρα φωτιζόταν με εργοταξιακό ρεύμα). Η καλλιτεχνική διευθύντρια και οι 14 υπάλληλοι που απασχολεί αυτή τη στιγμή του μουσείο είναι έτοιμοι για την «ιστορική» μετακόμιση, ενώ στις προτεραιότητες της Κατερίνας Κοσκινά είναι να καλέσει τους δημοσιογράφους για μια μεγάλη συνέντευξη μέσα στο κτίριο του ΦΙΞ, ενδεχομένως και αμέσως μετά το Πάσχα, όπως εξήγησε στο iefimerida.gr. «Είμαστε πολύ προσεκτικοί, δεν θέλω να υπάρξει ούτε μια παρατυπία που θα θέσει σε "κίνδυνο" τη λειτουργία του Μουσείου», λέει.
Εχει ενδιαφέρον η αναφορά που κάνει ο Νίκος Ξυδάκης και στην κατάρτιση εσωτερικού κανονισμού που αναμένεται να εγκριθεί εντός των προσεχών ημερών (πληροφορίες μας αναφέρουν πως η παράδοση έγινε στις 27 Μαρτίου). Ετσι θα μπορέσουν να προχωρήσουν άμεσα και οι προσλήψεις -τουλάχιστον 50 άτομα απαιτούνται για τη στελέχωση, αναφέρουν καλά πληροφορημένες πηγές. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, όλα αυτά απαιτούν βέβαια και αναπροσαρμογή της επιχορήγησης. Αυτή τη στιγμή το ΕΜΣΤ έχει τακτικό προϋπολογισμό για το 2014 το ποσό των 400.000 ευρώ, εκ των οποίων τα 380.000 ευρώ περίπου καλύπτουν τους μισθούς. Οπως έχει επανειλημμένως αναφερθεί από πηγές κοντά στο μουσείο, ο προϋπολογισμός πλήρους λειτουργίας του πρέπει να ανέρθει στα 2,5 εκατομμύρια ευρώ.
Η μεγάλη δωρεά του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος»
Το ποσό των 3 εκατομμυρίων ευρώ από τη δωρεά του Ιδρύματος Νιάρχου θα βοηθήσει καθοριστικά στην έναρξη λειτουργίας του μουσείου. Πρόκειται για δωρεά που ενεκρίθη τον Απρίλιο του 2014 και ακόμα δεν έχει εκταμιευθεί -η σύσταση της μη κερδοσκοπικής εταιρείας που θα τη διαχειριστεί είναι ένα σημαντικό βήμα. Μάλιστα υπάρχει ήδη γραφείο που θα τη στεγάσει μέσα στο νέο κτίριο του ΕΜΣΤ.
Σε τι ακριβώς αφορά αυτή η δωρεά; Διαβάζουμε στην ιστοσελίδα του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος»: «Ειδικότερα, η δωρεά συμβάλλει στην επικαιροποίηση και εφαρμογή της μουσειολογικής μελέτης του ΕΜΣΤ και παρέχει τον απαραίτητο γενικό και ειδικό εξοπλισμό, ενώ, επιπλέον, καλύπτει την παρουσίαση των Μόνιμων Συλλογών του Μουσείου μέσω της μεταφοράς και εγκατάστασης των έργων τέχνης στο νέο κτίριο και της διαμόρφωσης των νέων εκθεσιακών χώρων του Μουσείου».
Και κάπως έτσι φτάνουμε στο πολυσυζητημένο θέμα των μελετών που προκάλεσαν και ήταν η αφορμή για τη ρήξη της ιδρυτικής καλλιτεχνικής διευθύντριας Αννας Καφέτση με το ΔΣ και στη συνέχεια την απομάκρυνσή της. Η κα Καφέτση είχε αναφέρει και σε ειδική συνέντευξή τύπου περίπου ένα μήνα πριν την απομάκρυνσή της πως οι μελέτες είναι έτοιμες, πρέπει να πάρουν και την τελική έγκριση από το ΚΣΝΜ και βέβαια να γίνει η ανάθεση τους. Ο αναπληρωτής υπουργός Νίκος Ξυδάκης αναφέρει στο iefimerida.gr για το θέμα: «Όταν ολοκληρωθούν οι μουσειολογικές και μουσειογραφικές μελέτες, που ήδη ετοιμάζονται, το μουσείο θα μπορεί να παραλάβει και τη δωρεά». Θυμίζουμε πως η έγκριση των μελετών είναι σημαντική για την εκταμίευση των 3 εκατομμυρίων ευρώ του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος».
Διευθυντής με φαντασία, ζωντάνια, εξωστρέφεια
Με τον Νίκο Ξυδάκη να μιλά από την πρώτη στιγμή της ανάληψης των καθηκόντων του για ηθική αποκατάσταση της Αννας Καφέτση, αλλά και να επιμένει πως θα γίνει διεθνής διαγωνισμός για τη νέα καλλιτεχνική διεύθυνση, η Κατερίνα Κοσκινά που ανέλαβε τη θέση τον περασμένο Νοέμβριο (η θητεία λήγει τον Ιανουάριο του 2016) βρίσκεται αυτή τη στιγμή στη θέση να γεφυρώνει όσα έγιναν με όσα πρέπει να γίνουν, με την υπενθύμιση πως δεν έπεται ανανέωση της θητείας της.
Η Κατερίνα Κοσκινά, μιλώντας στο iefimerida.gr, δήλωσε πως είναι δύσκολο, «όμως το Μουσείο μπορεί να ανοίξει μέσα στο 2015» με βάση τις διαδικασίες που έχουν δρομολογηθεί. Οταν τη ρωτήσαμε για τη δήλωση του υπουργού περί διεθνούς διαγωνισμού, τόνισε πως αντιλαμβάνεται ότι πρόκειται για μια πολιτική που θέλει να εφαρμόσει ο Νίκος Ξυδάκης στο σύνολο των φορέων πολιτισμού. Αποθαρρύνεται όμως; Μετανιώνει που ανέλαβε τη διεύθυνση για αυτό το διάστημα; Πολύ προσεκτική στη διατύπωσή της, η Κατερίνα Κοσκινά είπε στο iefimerida.gr: «Οσο είμαι χρήσιμη για το ΕΜΣΤ δεν μετανιώνω. Αν συνειδητοποιήσω ότι εγώ, το ΔΣ και οι λίγοι εργαζόμενοι είμαστε τελείως μόνοι, τότε ίσως αρχίσω να το μετανιώνω».
Η Κατερίνα Κοσκινά αυτή την εποχή επιδίδεται ταυτόχρονα σε ένα κυνήγι χορηγιών και δωρεών για να διευκολύνει τη λειτουργία και κυρίως την εκθεσιακή πολιτική του μουσείου. Πιεσμένη χρονικά, πιεσμένη από το πλήθος των διαδικασιών που πρέπει να ξεκλειδώσουν για να γίνει το ντόμινο που θα οδηγήσει στα θυρανοίξια, η Κατερίνα Κοσκινά μάς εξηγεί πως «όταν σπούδαζα Ιστορία της Τέχνης στο Παρίσι, το έκανα με την ελπίδα, με την προοπτική να υπάρξει ένα μουσείο σαν κι αυτό στην Ελλάδα για να δουλέψω σε αυτό». Αναλογίζεται την κούραση, το θυμό του πολίτη για το μουσείο που παραμένει ανενεργό: «Είναι ένα μουσείο που το έχουμε πληρώσει, πρέπει να το μοιραστούμε, πρέπει να ανοίξει, να δούμε σύγχρονες εκφάνσεις της τέχνης, να φύγει επιτέλους η μούχλα και η μιζέρια».
Η προσφυγή της Αννας Καφέτση
Ο Νίκος Ξυδάκης αναζητά λοιπόν «μια καλλιτεχνική διεύθυνση που θα το υπηρετήσει με συνέπεια, φαντασία και εξωστρέφεια». Ταυτόχρονα όμως λέει πως η πολιτεία οφείλει να αποκαταστήσει ηθικά την Αννα Καφέτση. Πληροφορίες του iefimerida.gr αναφέρουν πως ο υπουργός συνάντησε την ιδρυτή διευθύντρια στις 2 Μαρτίου και είχαν μια μακρά συζήτηση, που όμως δεν κατέληξε σε συμπεράσματα για το μέλλον της σχέσης της Αννας Καφέτση με το ΕΜΣΤ. Θυμίζουμε πως η ιδρυτική διευθύντρια του Μουσείου απομακρύνθηκε με ΦΕΚ από την προηγούμενη πολιτική ηγεσία, εν μέσω έντονων αντιδράσεων από Ελληνες και σημαντικούς διεθνείς καλλιτέχνες.
Αξίζει να σημειώσουμε πως η Αννα Καφέτση έχει προσφύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας για τη μετακίνησή της από το ΕΜΣΤ και η απόφαση αναμένεται τον Ιούνιο. Πηγές κοντά στην κα Καφέτση σημειώνουν πως δεν βρέθηκε στο ΕΜΣΤ ως μετακλητή, δεν βρέθηκε εκεί με μετάθεση, αλλά διορίστηκε. Εκτιμά λοιπόν πως η απομάκρυνσή της από το μουσείο, του οποίου υπήρξε ιδρυτική διευθύντρια, με την επίκληση της επιστροφής στην οργανική της θέση στην Εθνική Πινακοθήκη είναι παράνομη.
Κάτι κινείται λοιπόν, ξανά, στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Θα είναι άραγε ο Νίκος Ξυδάκης ο υπουργός που θα κόψει την περίφημη κόκκινη κορδέλα του μουσείου; Θα είναι το 2015 η χρονιά των θυρανοιξίων, ή ο θυμός, η οργή του πολίτη και εν τέλει η απαξίωση της σύγχρονης τέχνης θα συνεχιστεί;