Όσο και αν γεωγραφικά η Λατινική Αμερική και η Ελλάδα απέχουν αρκετά, η πολιτική και η οικονομική συνθήκη των ημερών μπορούν να «διαγράψουν» σύνορα και να δημιουργήσουν την επικράτεια ενός προβλήματος στο οποίο θα κατοικούν οι Βραζιλιάνοι, οι Αργεντινοί και οι Έλληνες. Είναι ομοειδή τα θέματα που χρειάστηκε ή χρειάζεται να διαχειριστούν οι τρεις λαοί;
Υπό συνθήκες και τηρουμένων των αναλογιών, ναι, τα δεδομένα μοιάζουν να είναι κοινά. Έτσι τουλάχιστον διατείνεται ο φημισμένος αναλυτής και σύμβουλος του Μπαράκ Ομπάμα, Μοχάμεντ Ελ-Εριάν. Με άρθρο του στο Bloomberg View, ο Ελ-Εριάν σημειώνει με επίταση πως η Ελλάδα οφείλει να πάρει ένα μάθημα από το τι συνέβη πρόσφατα στη Βραζιλία και την Αργεντινή, έτσι ώστε να μην υποπέσει στα ίδια ασύγγνωστα λάθη.
«Η δυνατότητα να έρθει στην εξουσία ένα αριστερό, μη δοκιμασμένο, κόμμα στην Ελλάδα, έχει προκαλέσει αναταραχή στις αγορές. Οι πιστωτές γίνονται νευρικοί για τις προοπτικές της χώρας, ιδίως από την πλευρά της σταθερότητας των συναλλαγματικών ισοτιμιών και την ικανότητα να εξυπηρετήσει το χρέος της. Ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ προσπαθεί να περάσει μια καθησυχαστική εικόνα για το μέλλον, σε περίπτωση που σχηματίσει κυβέρνηση, αλλά οι προσπάθειές του πέφτουν στο κενό, αυτοτροφοδοτώντας την οικονομική και χρηματοπιστωτική εξάρθρωση», σημειώνει στον πρόλογο του άρθρου του.
Η Βραζιλία
Κατά τον Ελ-Εριάν αυτό που αντιμετωπίζει η Ελλάδα το 2015, δεν είναι τίποτα περισσότερο από ό,τι βρήκε μπροστά της πριν από λίγα χρόνια η Βραζιλία και η Αργεντινή. Συγκεκριμένα, το 2002 στις προεδρικές εκλογές της Βραζιλίας ο Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα είχε το προβάδισμα στα γκάλοπ που τελικά μεταφράστηκε σε ολοκληρωτική νίκη για το Κόμμα Εργαζομένων του οποίου ηγούνταν. Για πάρα πολλά χρόνια ο Λούλα φλέρταρε δημοσίως και ιδιωτικώς με μια εναλλακτική οικονομική προσέγγιση που στηριζόταν σε αναδιαρθρώσεις χρεών μεγάλης κλίμακας και μεγάλη εξάρτηση της ανάπτυξης από τον κρατισμό.
Ο Λούλα ντα Σίλβα
Οι αγορές απάντησαν αναλόγως: οι τιμές των ομολόγων έπεσαν κατακόρυφα, οι αποδόσεις οδηγήθηκαν σε πολύ υψηλά επίπεδα, ενώ η πρόσβαση της Βραζιλίας στις αγορές εξαφανίστηκε. Επιπροσθέτως το πρόβλημα οξύνθηκε με τις τραπεζικές καταθέσεις και την υποχώρηση του νομίσματος με αποτέλεσμα να τεθεί εν κινδύνω η χρηματοπιστωτική και οικονομική σταθερότητα της χώρας. Τελικώς, υπό το βάρος των συνθηκών, ο Λούλα υιοθέτησε μια σχετικά πιο ορθόδοξη προσέγγιση στην οικονομική διαχείριση. Στα χρόνια που ακολούθησαν, σημειώνει ο Ελ-Εριάν, επέστρεψε η σταθερότητα και συνοδεύτηκε από μια ισχυρές περιόδους οικονομικής ανάπτυξης, μείωση της φτώχειας και ενίσχυση των αποδόσεων των επενδυτών.
Κάποια από αυτά τα χαρακτηριστικά της Βραζιλίας, σύμφωνα με τη συγκεκριμένη ανάλυση, είναι ίδια και στην περίπτωση της Ελλάδας. Η αντίδραση των αγορών ήταν ίδια όταν άκουσαν για πιθανότητα νέας αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους. Ο Τσίπρας προσπάθησε να καθησυχάσει τους επενδυτές, γράφει ο Ελ-Εριάν, αλλά βρήκε κλειστά αυτιά. Πρώτον λόγω της παρελθούσης ρητορικής του, δεύτερον γιατί η εσωτερική πολιτική αφήγηση περιλαμβάνει πολλές αιχμές για τη Γερμανία και τρίτον διότι στην Ευρώπη υπάρχει, γενικώς, ένα ρεύμα εναντίον των «μη συμβατικών» κομμάτων.
Το πρόβλημα της Ελλάδας
Ο Μοχάμεντ Ελ-Εριάν
Το βασικό πρόβλημα της Ελλάδας είναι βαθύτερο και έχει να κάνει με την πολιτική προσέγγιση και τη θεσμική ρύθμιση που παρά τις θυσίες του κόσμου, δεν κατάφερε να φέρει αποτελέσματα. Όπως σημειώνεται στο άρθρο: «Το Grexit είναι μια από τις δυνατότητες αν και δεν υποστηρίζεται από τον Τσίπρα. Αντ' αυτού τάσσεται υπέρ της επαναδιαπραγμάτευσης με τους εταίρους και τη χαλάρωση των πολιτικών λιτότητας, σε συνδυασμό με την παροχή πρόσθετης χρηματοδότησης και καλύτερων όρων για το χρέος. Αυτό που θα μπορούσε να κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ αν αναδειχθεί νικητής -κάτι που δεν είναι σίγουρο- είναι να ακολουθήσει το παράδειγμα της Βραζιλίας για πιο βιώσιμη ανάπτυξη και προσέλκυση ξένων και εγχώριων επενδυτών. Αν ακολουθήσει το δρόμο του Λούλα, οι αγορές θα του δώσουν επαρκή χώροι να αναπνεύσει».
Η Αργεντινή
Ιστορικά υπάρχει και άλλο παράδειγμα που έρχεται από τη Λατινική Αμερική και μπορεί να αποτελέσει καλό μάθημα για την Ελλάδα: η Αργεντινή του 2001. Ένα μείγμα οικονομικής κακοδιαχείρισης και διαταραχών στην αγορά, έριξε το αργεντίνικο νόμισμα στα Τάρταρα. Ακολούθησε βαθιά ύφεση που εξακολουθεί να υπονομεύει τη χώρα. Λέει ο Ελ-Εριάν: «Πράγματι, η Αργεντινή πρέπει να χρησιμεύσει ως υπενθύμιση προς την Ελλάδα ότι πρέπει κανείς να ελαχιστοποιεί την πιθανότητα να εμφανιστεί απροετοίμαστος σε τέτοιου είδους καταστάσεις που μπορούν να οδηγήσουν ακόμη και σε άτακτη έξοδο από τη νομισματική ένωση με ότι αυτό σημαίνει για την οικονομία της χώρας».
Καθώς είναι πιθανό να βρεθεί ο ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση, θα πρέπει να δώσει έμφαση στην ομαλή διαχείριση των οικονομικών εντός της ευρωζώνης και να κλειδώσει πίσω του τους μηχανισμούς της εξόδου από αυτήν. Θα πρέπει επίσης να διαθέτει ένα εναλλακτικό σχέδιο Β για τις συναλλαγές και τις πληρωμές, κάτι που θα απαιτούσε σαφή επικοινωνία ενός εναλλακτικού οικονομικού οράματος για τη χώρα. Θα απαιτούσε επίσης τον έγκαιρο συντονισμό με τους Ευρωπαίους εταίρους συμπεριλαμβανομένης μιας γρήγορης στροφής σε κάποια παραλλαγή με τη συμφωνία που έχει συνάψει με την ΕΕ, που θα εξακολουθεί να παρέχει προνομιακή πρόσβαση και αλληλεπίδραση της Ένωσης με την Ελλάδα, αναφέρεται στο άρθρο του Μοχάμεντ Ελ-Εριάν.