Οι σχέσεις του πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου με τα Μέσα Ενημέρωσης έχουν περάσει από πολλά στάδια: Από την εποχή που ήταν παντοδύναμος υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης Σημίτη -και επίδοξος διάδοχος του- είχε φροντίσει να αξιοποιήσει κανάλια και εφημερίδες για να χτίσει το προσωπικό του προφίλ.
Οταν ανέλαβε την προεδρία του ΠΑΣΟΚ το 2004, οι καλές του σχέσεις με τα ΜΜΕ είχαν ως αποτέλεσμα τα διθυραμβικά σχόλια που γράφονταν καθημερινά για να στηρίξουν τον γιο του ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ ο οποίος κόμιζε κάτι το «καινούργιο».Ο ίδιος ο Γιώργος Παπανδρέου φρόντιζε να συντηρεί αυτή την επικοινωνία με τα παραδοσιακά ΜΜΕ με επαφές, συνεντεύξεις αλλά και κλείνοντας το μάτι σε νέα μέσα, όπως το διαδίκτυο, τα blogs, τα sites κ.ο.κ.
Η ήττα και η αλλαγή στάσης
Η βαριά ήττα στις εθνικές εκλογές του 2004 και στις ευρωεκλογές αμέσως μετά επαναπροσδιόρισε τις σχέσεις τους. Η νέα ήττα που ήρθε το 2007 έπεισε αρκετούς εκδότες ότι «ο Γιώργος είναι καμένο χαρτί» και κάποιοι πόνταραν στον δυναμικό Ευάγγελο Βενιζέλo. Χαρακτηριστικό είναι το πρωτοσέλιδο της εποχής «Παραιτηθείτε κύριε Πρόεδρε».
Όμως ο Παπανδρέου ανασυγκροτήθηκε, έπαιξε το χαρτί του «αντισυστημικού», φωτογράφισε ως όργανο των συμφερόντων τον αντίπαλο του, ακουμπώντας έτσι ευαίσθητες χορδές του μέσου πασόκου ψηφοφόρου - και κέρδισε. Αλλά δεν ξέχασε ποτέ την μεταχείριση που του επιφύλαξαν μεγάλα εκδοτικά συγκροτήματα.
Το περίφημο σλόγκαν που είχε υιοθετήσει «δε χρωστάω σε κανέναν» είχε συγκεκριμένους αποδέκτες.
Αρκετοί μάλιστα ήταν αυτοί που πίσω από την ξαφνική επέλαση του επιχειρηματία Λαυρέντη Λαυρεντιάδη στα ΜΜΕ... έβλεπαν τουλάχιστον μια διακριτική παρότρυνση από την πλευρά του σημερινού πρωθυπουργού.
Ο κ. Παπανδρέου, παρότι μεταχειρίστηκε κατά το δοκούν τα ΜΜΕ, ποτέ δεν υπήρξε ένθερμος θιασώτης της απόλυτης ελευθερίας τους που πολλάκις καταλήγει σε ασυδοσία. Ηθελε πάντα ρύθμιση και κανόνες. Επίσης δεν είναι στη medalite του να ξεχνά όσους τον πολέμησαν. Αντιθέτως λησμονεί συχνά όσους τον ευεργέτησαν. Το μικρό αυτό ιστορικό, έχει τη σημασία του, καθώς σε μια τέτοια δημοσιονομική και πολιτική κρίση, μετά από πολλές επαγγελματικές ομάδες και συντεχνίες που υπέστησαν τα επίχειρα μιας πολιτικής και μιας αντίληψης δεκαετιών, φαίνεται ότι έφτασε η σειρά των Μέσων Ενημέρωσης.
Τα σοβαρά οικονομικά προβλήματα των ομίλων
Το τοπίο εδώ είναι εξαιρετικά σκοτεινό και διαγράφεται ακόμη πιο δυσοίωνο.
Παραδοσιακά εκδοτικά συγκροτήματα, όπως ο ΔΟΛ (Βήμα, Νέα) του Σταύρου Ψυχάρη και ο ΠΗΓΑΣΟΣ (Έθνος, Ημερησία) του Γιώργου Μπόμπολα, αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα.
Ιστορικές εφημερίδες όπως η «Ελευθεροτυπία» αλλά και τηλεοπτικοί σταθμοί όπως το Alter είναι αντιμέτωποι με το φάσμα του «λουκέτου». Διαφημιστικές εταιρείες το ίδιο. Θνησιγενή εμφανίζονται πολλά ακόμη ΜΜΕ (εφημερίδες χαμηλής κυκλοφορίας, οικονομικός τύπος, ραδιόφωνα κ.λπ.). Μια αγορά που γιγαντώθηκε -υπέρμετρα και άναρχα είναι η αλήθεια- κινδυνεύει με τραγική συρρίκνωση.
Σε ένα τέτοιο περιβάλλον η κυβέρνηση επιχειρεί να βάλει κανόνες.
Οι προτάσεις Μόσιαλου για την ΕΡΤ
Τις προτάσεις του για τα δημόσια -και όχι μόνο- Μέσα Ενημέρωσης θα καταθέσει το μεσημέρι ο υπουργός Επικρατείας Ηλίας Μόσιαλος. Το αρχικό σχέδιο του είναι φιλόδοξο, τολμηρό αλλά και εξόχως σκληρό για τους εργαζόμενους και αναμένεται να οδηγήσει στην ανεργία εκατοντάδες δημοσιογράφους.
Χθες το βράδυ ο κ. Μόσιαλος «ενημέρωσε» τα προεδρεία της ΕΣΗΕΑ και της ΕΣΗΕΜ-Θ για το τι σκοπεύει να κάνει κυρίως με την ΕΡΤ. Εμφανίστηκε να διαβεβαιώνει ότι οι εργαζόμενοι με συμβάσεις αορίστου χρόνου «δεν κινδυνεύουν» και υπονόησε ότι «κινδυνεύουν» οι συμβασιούχοι. Προανήγγειλε ακόμη συγχωνεύσεις σε κανάλια.
Ο κ. Μόσιαλος μελετά την μεταξύ άλλων, όπως έχει αποκαλύψει η iefimerida, την κατάργηση της ΕΤ 1 (ή τουλάχιστον την συγχώνευση της), την κατάργηση της ψηφιακής της ΝΕΤ, την κατάργηση φορέων όπως το Ινστιτούτο Οπτικοακουστικών Μέσων, τον δραστικό περιορισμό της λειτουργίας των εγκαταστάσεων της Κατεχάκη, την κατάργηση των γραφείων (ΝΕΤ και ΕΤ3) στη Μουρούζη αλλά και να βάλει «μαχαίρι» στις δαπάνες που προκύπτουν από κόστος προσωπικού.
Αυτόνομο μένει τελικά το ΑΠΕ
Αντιθέτως φαίνεται ότι υπαναχωρεί από τον αρχικό σχεδιασμό της συγχώνευσης ΕΡΤ-Αθηναϊκού-Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων (ΑΠΕ-ΜΠΕ). Η πρόθεση του ήταν να μετατρέψει το ΑΠΕ-ΜΠΕ σε διεύθυνση της ΕΡΤ, αλλά σύμφωνα με πληροφορίες, συνάντησε τη σθεναρή άρνηση του διευθυντή του ειδησεογραφικού πρακτορείου Ηλία Μάτσικα. Ετσι παραμένει το ΑΠΕ-ΜΠΕ ως ανεξάρτητη θυγατρική εταιρεία της ΕΡΤ.
Συγχωνεύσεις, ισολογισμοί, αγγελιόσημο
Ωστόσο στους σχεδιασμούς του κ. Μόσιαλου περιλαμβάνονται και μια σειρά άλλων κρίσιμων ζητημάτων που αφορούν και στα υπόλοιπα Μέσα Ενημέρωσης όπως:
- Τη δυνατότητα συχωνεύσεων και ιδιωτικών Μέσων ενημέρωσης
- Τις άδειες χρήσης συχνοτήτων των ραδιοτηλεοπτικών ΜΜΕ. Είναι μια «πληγή» ετών που παίρνει παράταση κάθε τόσο από όλες τις κυβερνήσεις. Είναι άδηλο τι θα πράξει η παρούσα κυβέρνηση καθώς οι πιέσεις αναμένονται ασφυκτικές.
- Την παράταση ή όχι της ρύθμισης Παπακωνσταντίνου για το τέλος ύψους 20% των τηλεοπτικών μέσων επί των διαφημίσεων. Οι αντιδράσεις ιδιοκτητών ΜΜΕ όταν ο τότε υπουργός Οικονομικών επιχείρησε να βάλει τον εν λόγω φόρο οδήγησαν σε παράταση εφαρμογής του μέτρου, η οποία λήγει το Δεκέμβριο. Δεδομένης της κακής συγκυρίας στο τοπίο των ΜΜΕ στην κυβέρνηση προβληματίζονται για το αν πρέπει να δώσουν νέα παράταση. Κυβερνητικές πηγές έλεγαν ότι «έτσι όπως είναι σήμερα τα πράγματα πρέπει να διευκολύνουμε, όχι να κλείσουμε και άλλα ΜΜΕ».
- Το θέμα του αγγελιόσημου. Ερωτηματικό παραμένουν οι προθέσεις της κυβέρνησης.
- Τη δημοσίευση έκδοσης ισολογισμών. Συγκεκριμένα εκδοτικά συμφέροντα αλλά και επιχειρηματίες πιέζουν να αφαιρεθεί η υποχρέωση δημοσίευσης ισολογισμών προκειμένου να μην επιβαρύνεται ο επιχειρηματίας. Και αντιπροτείνουν την δημοσίευσή τους μόνο στο διαδίκτυο και στο ΦΕΚ. Ωστόσο οι εκπρόσωποι του οικονομικού Τύπου αντιτείνουν ότι αφενός οι τιμές έχουν πέσει δραματικά, αφετέρου η δημοσίευση τους μόνο στο διαδίκτυο ενέχει άλλου είδους κινδύνους (δυνατότητα επεξεργασίας π.χ) ή περιορισμούς (δεν έχουν όλοι πρόσβαση στο διαδίκτυο). Τονίζουν δε ότι υπάρχουν ήδη θεσπισμένες ειδικές προϋποθέσεις για δημοσίευση ισολογισμών (συγκεκριμένος αριθμός σελίδων που πρέπει να έχει μια εφημερίδα, να μη χρωστούν ασφαλιστικές εισφορές κ.λπ.) οι οποίες δεν τηρούνται. Και τονίζουν ότι αυτές, αποτελούν δικλείδα ασφαλείας για την αλόγιστη εκμετάλλευση μια κατάστασης, από την οποία επωφελούνται και συντηρούνται εφημερίδες που έχουν εξαιρετικά χαμηλές πωλήσεις.
Στο θέμα αυτό θα γίνει ειδική συζήτηση καθώς στα υψηλά κλιμάκια της κυβέρνησης υπάρχει προβληματισμός για την πλήρη κατάργηση τους και στο τραπέζι έχει πέσει η πρόταση για αυστηρή τήρηση των υπαρχόντων προϋποθέσεων και η δημοσίευση τους μόνο στον οικονομικό Τύπο.