Tην ώρα που ο Πούτιν δημιουργεί τετελεσμένα στη χερσόνησο της Κριμαίας, οι Δυτικοί επισείουν μάλλον αμήχανα την απειλή των κυρώσεων σε βάρος της Μόσχας, η οποία με τη σειρά της απειλεί με αντίμετρα.
Στο επίκεντρο του νέου ψυχρού πολέμου Δύσης - Ρωσίας βρίσκεται πλέον η απόφαση του τοπικού κοινοβουλίου της Κριμαίας για ένωση με τη «μητέρα Ρωσία» και τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος στις 16 Μαρτίου για την επικύρωση της ένωσης αυτής. Με μία φωνή ΗΠΑ, Ε.Ε. και η κυβέρνηση του Κιέβου χαρακτήρισαν παράνομο το ψήφισμα του κοινοβουλίου, με το επιχείρημα ότι παραβιάζει το Σύνταγμα της Ουκρανίας και τους κανόνες του διεθνούς δικαίου.
Με κοινή τους δήλωση αμέσως μετά την έκτακτη συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, οι 28 ηγέτες της Ε.Ε. κάλεσαν τη Ρωσία να αποσύρει άμεσα τα στρατεύματά της από το ουκρανικό έδαφος και να επιτρέψει την πρόσβαση διεθνών παρατηρητών στην Κριμαία.
«Η λύση στην ουκρανική κρίση θα πρέπει να βασίζεται στην εδαφική ακεραιότητα και κυριαρχία και στην ανεξαρτησία της Ουκρανίας, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα. Θεωρούμε ότι η απόφαση του Ανώτατου Συμβουλίου της Δημοκρατίας της Κριμαίας για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος σε ό,τι αφορά το μελλοντικό της καθεστώς αντιτίθεται στο σύνταγμα της Ουκρανίας και ως εκ τούτου είναι παράνομη».
Στη συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε, ο πρόεδρος της ΕΕ Χέρμαν Βαν Ρομπάι ανακοίνωσε ότι η ΕΕ θα λάβει κυρώσεις κατά της Ρωσίας σε τρία στάδια.
Από σήμερα Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία και Ιταλία αποσύρονται από τις προετοιμασίες της G8 στο Σότσι, ενώ διακόπτονται οι συνομιλίες για τις θεωρήσεις διαβατηρίων Ρώσων πολιτών.
Εάν δε βρεθεί λύση μέσω της διπλωματικής οδού η ΕΕ θα προχωρήσει στη λήψη πρόσθετων μέτρων, όπως περιορισμοί στις μετακινήσεις, πάγωμα περιουσιακών στοιχείων και αναστολή των Συνόδων Κορυφής ΕΕ- Ρωσίας. Την προετοιμασία των εν λόγω μέτρων θα επωμιστούν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης της ΕΕ .
Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης της Ρωσίας, οι «28» προειδοποιούν και με οικονομικές κυρώσεις κατά της Μόσχας.
Αν η Ρωσία θέλει να αποφύγει την επιβολή των κυρώσεων αυτών, υπογράμμισε ο Ρομπάι, πρέπει να αρχίσει άμεσες διαπραγματεύσεις με τις ουκρανικές αρχές μέσα στις «επόμενες λίγες ημέρες».
Οι διαπραγματεύσεις αυτές θα πρέπει να έχουν αποτέλεσμα μέσα σε ένα «περιορισμένο χρονοδιάγραμμα», πρόσθεσε, διαφορετικά η ΕΕ θα εξετάσει τη λήψη μέτρων όπως η επιβολή ταξιδιωτικών απαγορεύσεων, το πάγωμα πόρων και η ακύρωση της Συνόδου Κορυφής ΕΕ-Ρωσίας.
Τέλος, ο Χέρμαν Βαν Ρομπάι ανακοίνωσε ότι η ΕΕ θα υπογράψει τη συμφωνία σύνδεσης με την Ουκρανία πριν από τις ουκρανικές εκλογές της 25ης Μαΐου.
Σε δηλώσεις μετά τη Σύνοδο Κορυφής, η καγκελάριος της Γερμανίας Αγκελα Μέρκελ καταδίκασε «την παραβίαση της κυριαρχίας της Ουκρανίας στην Κριμαία», χαρακτηρίζοντας ως ζωτικής σημασίας την εδαφική της ακεραιότητα και παράνομο το σχεδιαζόμενο δημοψήφισμα για την απόσχιση της Κριμαίας.
Η ΕΕ είναι έτοιμη να επιβάλει νέες κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας, αν αποσταθεροποιήσει περαιτέρω την Ουκρανία, διεμήνυσε από την πλευρά του ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ, ενώ ο Βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον προειδοποίησε το Κρεμλίνο ότι οι Ρώσοι ενδέχεται να βρεθούν αντιμέτωποι με πάγωμα περιουσιακών στοιχείων και ταξιδιωτικές απαγορεύσεις, αν η Μόσχα δεν προχωρήσει σε άμεσες συζητήσεις με τη νέα ουκρανική κυβέρνηση.
«Όσα συνέβησαν στην Κριμαία είναι απαράδεκτα και δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να έχουμε φυσιολογικές σχέσεις με τη Ρωσία», επεσήμανε ο Κάμερον μιλώντας στους δημοσιογράφους μετά το πέρας της Συνόδου Κορυφής και υποστήριξε πως η ΕΕ θα προχωρήσει «σχετικά γρήγορα» στο πάγωμα πόρων και τις ταξιδιωτικές απαγορεύσεις, αν η Ρωσία δεν σημειώσει προόδους στις συνομιλίες της με την Ουκρανία.
Με τη σειρά του και ο κ. Κάμερον προειδοποίησε πως αν η Ρωσία προχωρήσει περισσότερο στην Ουκρανία ή προσπαθήσει να αποσταθεροποιήσει και άλλο τη γειτονική της χώρα, θα υπάρξουν σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις για τη Μόσχα.
Ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ, πάντως, σημείωσε με νόημα ότι οι αποφάσεις των ηγετών της ΕΕ για την επιβολή κυρώσεων στη Ρωσία ενδέχεται να μην πάνε τόσο μακριά όσο θα ήθελαν κάποιοι.
«Οι συζητήσεις ήταν θυελλώδεις», δήλωσε ο Τουσκ στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου από τις Βρυξέλλες. «Ίσως να μην ικανοποιηθούν όλοι, αλλά καταφέραμε περισσότερα απ' όσα θα περιμέναμε λίγες ώρες νωρίτερα».
Αυστηρό μήνυμα Ομπάμα στη Μόσχα
Στην άλλη όχθη του Ατλαντικού ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα απηύθυνε αυστηρή προειδοποίηση στη Μόσχα: «Το 2014 η εποχή που τα σύνορα μπορούσαν να αλλάζουν αψηφώντας τους δημοκρατικά εκλεγμένους ηγέτες έχει περάσει ανεπιστρεπτί», παρατήρησε κ αι χαρακτήρισε παράνομο το δημοψήφισμα που προτάθηκε για το μέλλον της Κριμαίας, καθώς όπως είπε, παραβιάζει το ουκρανικό σύνταγμα και το διεθνές δίκαιο. Οποιαδήποτε συζήτηση για το μέλλον της Ουκρανίας θα πρέπει να περιλαμβάνει τη νόμιμη κυβέρνηση της χώρας», δήλωσε ο Ομπάμα στη διάρκεια μιας σύντομης παρέμβασής του από τον Λευκό Οίκο.
Παράλληλα υπογράμμισε την ανάγκη ελεύθερης πρόσβασης των διεθνών παρατηρητών παντού στην Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένης της Κριμαίας, «ώστε να διασφαλίσουν ότι γίνονται σεβαστά τα δικαιώματα όλων των Ουκρανών, μεταξύ αυτών και των ρωσόφωνων», αλλά και να ξεκινήσουν διαβουλεύσεις μεταξύ της ρωσικής και της ουκρανικής κυβέρνησης».
Είχε προηγηθεί η αποφαση της Ουάσινγκτον για την επιβολή ταξιδιωτικών περιορισμών και πάγωμα πόρων σε βάρος Ρώσων αξιωματούχων καθώς και σε αξιωματούχους της Αυτόνομης Δημοκρατίας της Κριμαίας τους οποίους κρίνει «υπεύθυνους» για την κατάσταση στην Ουκρανία.
Σύμφωνα με πληροφορίες, στον κατάλογο με τους αξιωματούχους της Ρωσίας και της Κριμαίας, που, σύμφωνα με την Ουάσινγκτον έχουν αναμειχθεί στην ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, δεν βρίσκεται το όνομα του Βλαντίμιρ Πούτιν. Αξιωματούχος του Λευκού Οίκου ενημέρωσε ότι ο κατάλογος δεν θα δημοσιοποιηθεί –καθώς το απαγορεύουν οι αμερικανικοί νόμοι- και όσοι περιλαμβάνονται σ' αυτόν, θα το καταλάβουν όταν υποβάλουν αίτηση για χορήγηση βίζας ή όταν παγώσουν οι λογαριασμοί τους.
Οπως ανακοίνωσε ο Λευκός Οίκος η εκτελεστική εντολή —το ανάλογο του προεδρικού διατάγματος- που υπέγραψε ο πρόεδρος Ομπάμα αποτελεί «ένα ευέλικτο εργαλείο, το οποίο θα μας επιτρέψει να επιβάλουμε κυρώσεις σε όλους όσοι ενέχονται πιο άμεσα στην αποσταθεροποίηση της Ουκρανίας, περιλαμβανομένης της στρατιωτικής επέμβασης στην Κριμαία, και δεν αποκλείει τη λήψη περαιτέρω μέτρων εάν η κατάσταση επιδεινωθεί».
Επιπλέον το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ανακοίνωσε ότι θα εφαρμόσει περιορισμούς και κυρώσεις σε βάρος αριθμού προσώπων, κυβερνητικών αξιωματούχων και μη, όσον αφορά τις χορηγήσεις θεωρήσεων διαβατηρίου, στη Ρωσία και στην Κριμαία για τους ίδιους λόγους.
Ο Λευκός Οίκος ανέφερε ότι οι κυρώσεις θα επιβληθούν εκτός από φυσικά πρόσωπα, και σε νομικά πρόσωπα τα οποία υπονομεύουν «τις δημοκρατικές διαδικασίες ή τους θεσμούς» ή προσπαθούν να επιβάλουν την «εξουσία της σε οποιοδήποτε τμήμα της Ουκρανίας χωρίς την έγκριση της κυβέρνησης του Κιέβου».
Η ανακοίνωση των κυρώσεων έγινε τη στιγμή κατά την οποία στη Ρώμη βρισκόταν σε εξέλιξη συνάντηση του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζον Κέρι και του ομολόγου του της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ στη Ρώμη, γεγονός που προκάλεσε την έντονη αντίδραση του Ρώσου ΥΠΕΞ. Ανώτατο στέλεχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ανακοίνωσε ότι οι Ευρωπαίοι ήταν ενήμεροι εκ των προτέρων για την απόφαση αυτή και το περιεχόμενο των κυρώσεων.
«Την ώρα που λαμβάνουμε αυτά τα μέτρα, θέλω να πω ξεκάθαρα ότι υπάρχει και ένας τρόπος να επιλύσουμε την κρίση σεβόμενοι τα συμφέροντα της Ρωσικής Ομοσπονδίας και των Ουκρανών»,διευκρίνισε στην παρέμβασή του από το Λευκο Οίκο ο Ομπάμα.
De facto ρωσική επαρχία η Κριμαία
Τις προειδοποιήσεις της Δύσης όμως, αντιπαρέρχονται οι φιλορώσοι βουλευτές της Κριμαίας κάνοντας ένα ακόμη βήμα προς την ένωση με τη μητέρα Ρωσία.
Ετσι την ώρα που η ουκρανική κυβέρνηση και η Δύση κατήγγειλαν την απόφαση του κοινοβουλίου της Αυτόνομης Δημοκρατίας της Κριμαίας για το επίμαχο δημοψήφισμα, με μια απλή απόφαση έκοψαν κάθε δεσμό της περιοχής με την Ουκρανία.
Συγκεκριμένα σε κεκλεισμένη των θυρών συνεδρίαση, το κοινοβούλιο της Κριμαίας αποφάσισε ότι δικαίωμα διορισμού ή αποπομπής των τοπικων αξιωματούχων έχει μόνο το ίδιο και όχι το Κίεβο.
Στην απόφαση περιλαμβάνονται όλα τα τοπικά υπουργεία και υπηρεσίες, που όπως υπογραμμίζεται πλέον δεν θα λογοδοτούν στο Κίεβο, αλλά μόνο στις τοπικές αρχές.
Επιπρόσθετα, ο φιλορώσος πρωθυπουργός της Κριμαίας Σεργκέι Αξιόνοφ δήλωσε ότι η Αυτόνομη Δημοκρατία θα δημιουργήσει τον δικό της στρατό, διορίζοντας μάλιστα τον εαυτό του επικεφαλής των ενόπλων δυνάμεων.
Εξάλλου ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης της Κριμαίας υποστήριξε ότι το διάταγμα βάσει του οποίου η χερσόνησος είναι μέρος της Ρωσίας είναι ήδη σε ισχύ. Τόνισε μάλιστα ότι τα ουκρανικά στρατεύματα στην περιοχή θα αντιμετωπίζονται ως κατακτητές και θα πρέπει είτε να παραδοθούν είτε να φύγουν.
«Οι μοναδικές νόμιμες ένοπλες δυνάμεις στην περιοχή της Κριμαίας είναι οι ρωσικές», δήλωσε ο Ρουστάμ Τερμιγκάλιεφ. «Οι ένοπλες δυνάμεις οποιασδήποτε τρίτης χώρας είναι κατακτητές. Οι ουκρανικές δυνάμεις θα πρέπει να επιλέξουν να παραδώσουν τα όπλα τους θα εγκαταλείψουν τις θέσεις τους, θα δεχθούν την ρωσική υπηκοότητα και να συνταχθούν με τον ρωσικό στρατό. Αν δεν συμφωνήσουν, είμαστε έτοιμοι να τους προσφέρουμε ασφαλές πέρασμα από το έδαφος της Κριμαίας στην πατρίδα τους την Ουκρανία».
Ο Τερμιγκάλιεφ συμπλήρωσε επίσης πως η Κριμαία θα μπορούσε να υιοθετήσει το ρωσικό ρούβλι ως νόμισμα και να «εθνικοποιήσει» την κρατική περιουσία στο πλαίσιο των σχεδίων της να ενταχθεί στη Ρωσική Ομοσπονδία. «Όλες οι ουκρανικές κρατικές εταιρείες θα εθνικοποιηθούν και θα γίνουν ιδιοκτησία της Κριμαίας», είπε ο Τερμιγκάλιεφ.
Από την πλευρά της η ουκρανική κυβέρνηση κατήγγειλε τις αποφάσεις αυτές του κοινοβουλίου της Κριμαίας ως παράνομες, επισημαίνοντας ότι μόνο ένα δημοψήφισμα σε εθνικό επίπεδο θα μπορούσε να επικυρώσει την απόσχισή της.
Ο πρόεδρος του κοινοβουλίου της Κριμαίας Βλαντίμιρ Κονσταντίνοφ διαβεβαίωσε ότι η απόφαση είναι «απολύτως νόμιμη» και πρόσθεσε ότι «προκαταρκτικές έρευνες» αναφέρουν ότι περισσότερο από το 70% των ψηφοφόρων θα υποστηρίξει την ένταξη της χερσονήσου στη Ρωσία.
Αντιδρούν οι Τάταροι
Την αντίθεσή τους στη διεξαγωγή δημοψηφίσματος έχουν εκφράσει οι Τάταροι της Κριμαίας. Ο Ρεφάτ Τσουμπάροφ, βουλευτής και επικεφαλής του ανεπίσημου οργάνου διακυβέρνησης των Τάταρων, κάλεσε σε μποϊκοτάζ του δημοψηφίσματος.
«Το δημοψήφισμα δεν έχει νομική βάση και θα οδηγήσει σε περαιτέρω αποσταθεροποίηση», ανέφερε ο Τσουμπάροφ καταγγέλλοντας ότι η απόφαση ελήφθη σε κατάσταση στρατιωτικής κατοχής.
Ο εκπρόσωπος των Τατάρων χαρακτήρισε «τρελούς» τους βουλευτές που ψήφισαν υπέρ της διεξαγωγής δημοψηφίσματος και άφησε να εννοηθεί ότι έδρασαν έπειτα από διαταγές της Μόσχας.