Τα όσα συμβαίνουν αυτό τον καιρό στην χώρα μας είναι περίεργα, ακατανόητα και ασφαλώς δυσερμήνευτα. Εν πρώτοις δεν ξέρουμε αν αυτά που διαβάζουμε, ακούμε και βλέπουμε είναι γεγονότα, αν είναι ερμηνείες, ή αν είναι στημένες προβοκάτσιες. Όμως, σε κάθε περίπτωση, αν πει κανείς ότι η πολιτική κατάσταση είναι απλώς κακή σίγουρα υποεκτιμά την σοβαρότητα της κατάστασης. Αν πει ότι είναι άθλια, είναι πολύ κοντά στην πραγματικότητα.
Οι τριακόσιοι της πλατείας Συντάγματος, δηλαδή οι βουλευτές μας, έχουν μετατρέψει την πολιτική ζωή του τόπου σε ποδοσφαιρικό αγώνα που παίζεται με ύπουλα χτυπήματα σε λασπώδες γήπεδο. Άλλοι καταγγέλλουν προσπάθειες για εξαγορά ψήφων, άλλοι κατηγορούν άλλους για εξαγορά, άλλοι προσδιορίζονται ως «άθλια σκουλήκια», άλλοι περνούν σωρεία τροπολογιών στα διάφορα νομοσχέδια για να τακτοποιήσουν και να βολέψουν τους δικούς τους (διαφορετικά τι σόϊ βολευτές θα ήταν), άλλοι βρίζουν μονότονα ως τοκογλύφους αυτούς που προηγουμένως παρακαλούσαμε να μας δανείσουν, άλλοι απειλούν με δικαστήρια όταν έλθουν στην εξουσία, άλλοι τρέχουν να εξασφαλίσουν μια θέση στα ψηφοδέλτια του ΣΥΡΙΖΑ υποθέτοντας ότι με το ΠΑΣΟΚ δεν πρόκειται να εκλεγούν στις επόμενες εκλογές και ελπίζοντας ότι με τον ΣΥΡΙΖΑ θα απολαύσουν μερικά ακόμη χρόνια ανέμελης ζωής, και άλλοι με μεγαλύτερες προσδοκίες και υψηλό φρόνημα απειλούν την Ευρώπη
Και ενώ οι συνταξιούχοι κάνουν πορείες σχεδόν καθημερινά, τα πανεπιστήμια απειλούνται από καταλήψεις ανάλογα με τα γούστα κάθε γκρουπούσκουλου, οι κακοποιοί σκοτώνουν και ληστεύουν ανενόχλητοι, τα ναρκωτικά θερίζουν την νεολαία, οι επαγγελματίες ζητιάνοι έχουν πλημμυρίσει δρόμους και πλατείες, ενώ αυτά και άλλα πολλά θλιβερά και δυσάρεστα συμβαίνουν, οι τριακόσιοι της πλατείας Συντάγματος, προσποιούμενοι ότι δεν βλέπουν την σήψη και την παρακμή στην οποία οι ίδιοι έχουν βυθίσει την χώρα, επαναλαμβάνουν με θράσος, σε κάθε ευκαιρία, σαν να θέλουν να εξορκίσουν το κακό, ότι η δημοκρατία δεν έχει αδιέξοδα. Μάλλον εννοούν ότι αυτοί και οι δικοί τους περνούν καλά.
Επίσης, επαναλαμβάνουν με ύφος επιτιμητικό, σαν να φταίει κάποιος άλλος, ότι ο λαός έχει διχαστεί. Μα είναι τυφλοί; θα σκεφτεί κανείς.
Ο λαός δεν έχει απλώς διχαστεί, έχει κατακερματιστεί, έχει γίνει χίλια κομμάτια, έχει αναπτύξει αλλεργίες σε ό,τι έχει σχέση με την πολιτική και δεν θέλει ούτε να ακούει ούτε να βλέπει πολιτικούς.
Πώς μπορεί κανείς να κατανοήσει αυτήν την κατάσταση; Πώς μπορούμε να εξηγήσουμε την συμπεριφορά των βουλευτών μας; Μια πιθανή εξήγηση είναι να δεχτούμε ότι είναι ηλίθιοι. Μερικοί μπορεί να είναι, αλλά δεν μπορούμε να υποθέσουμε ότι όλοι ή οι περισσότεροι είναι ηλίθιοι. Αντίθετα, θα έλεγα ότι αφού κατάφεραν να γίνουν βουλευτές χωρίς κανένα ουσιαστικό προσόν, κάποια εξυπνάδα πρέπει να έχουν.
Μία άλλη εξήγηση, που έχω ακούσει, είναι ότι δεν ενδιαφέρονται για το καλό του λαού, αλλά απλώς υποκρίνονται. Ούτε αυτή η εξήγηση μου φαίνεται ικανή. Οι υποκριτές συνήθως τηρούν τα προσχήματα για να μην εκτεθούν. Οι βουλευτές μας δεν κρατούν κανένα πρόσχημα. Κάνουν ό,τι κάνουν, πλασάρονται από δω κι από κει χωρίς ντροπή, χωρίς καν να κοκκινίζουν.
Μία ίσως καλή εξήγηση είναι να πούμε ότι οι βουλευτές είναι επαγγελματίες και συμπεριφέρονται όπως οι άλλοι επαγγελματίες. Π.χ. όπως ο δικηγόρος που υπερασπίζει εγκληματίες με κάθε τρόπο, όπως ο γιατρός που απαιτεί το φακελάκι από τον φτωχό που είχε την ατυχία να αρρωστήσει, όπως ο καθηγητής που παράνομα κάνει μαθήματα ή πουλάει βαθμούς, έτσι και ο βουλευτής προσπαθεί να επιβιώσει κάνοντας ό,τι είναι αναγκαίο. Γενικά, γιατί να περιμένουμε διαφορετική συμπεριφορά από μία κατηγορία επαγγελματιών όταν η διαφθορά είναι πλέον το σύνηθες και το κανονικό; Η εξήγηση αυτή έχει κάποια βάση διότι επισημαίνει την μεγάλη επίδραση που έχει το περιβάλλον στην συμπεριφορά μας. Δεν νομίζω, όμως, ότι εξηγεί τα πολιτικά φαινόμενα της παρούσης συγκυρίας.
Έχω την εντύπωση ότι η τραγελαφική κατάσταση, την οποία παρατηρούμε, οφείλεται κυρίως στην αρχομανία των πολιτικών μας σε συνδυασμό με την έλλειψη δημοκρατικής κουλτούρας και με την βεβαιότητα της ατιμωρησίας. Οι αρχομανείς και απαίδευτοι βουλευτές μας, άλλοι επειδή νομίζουν ότι πλησιάζει η ώρα που θα αγγίξουν την πολυπόθητη εξουσία και άλλοι επειδή ξέρουν ότι σύντομα θα βρεθούν εκτός Βουλής και θα χάσουν όση εξουσία είχαν στα χέρια τους, έστω την λίγη, έχουν χάσει και τα μυαλά τους και τους ηθικούς περιορισμούς.
Λένε πως αν θέλεις να καταλάβεις αν κάποιος είναι αλκοολικός, βάλε μπροστά του ένα μπουκάλι ουίσκυ. Αν θέλεις να μάθεις αν είναι σεξομανής βάλε δίπλα του μια όμορφη γυναίκα. Το ίδιο τεστ ισχύει και για τους αρχομανείς. Βάλε δίπλα τους την εξουσία, είτε ερχόμενη είτε αποχωρούσα. Θα τους δεις να τρελλαίνονται και να κάνουν πράξεις που υπό ομαλές συνθήκες θα απέφευγαν να κάνουν. Πιστεύω πως αυτό έχουν πάθει οι βουλευτές μας. Το ενδεχόμενο άλλοι να χάσουν την εξουσία, δηλαδή να χάσουν την βουλευτική έδρα, και άλλοι να γίνουν κυβέρνηση, έχει εξαφανίσει κάθε δισταγμό και κάθε ηθικό φραγμό.
Ίσως αναρωτηθεί κανείς: γιατί η εξουσία έχει τόση δύναμη; Δεν ξέρω την απάντηση. Όμως, η πείρα δείχνει ότι την εξουσία συνοδεύουν δυό σπουδαία πράγματα στην ζωή των ανθρώπων, το χρήμα και ερωτική επιτυχία.
Ταυτόχρονα, όμως, η εξουσία είναι κακή σύντροφος. Φθείρει.
……………………………………………………….
Ο Θ. Π. Λιανός είναι Ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο
Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (πρώην ΑΣΟΕΕ)