Η “κρίση”, στα κινέζικα ιδεογράμματα, απεικονίζεται με τον ίδιο τρόπο με την “ευκαιρία”. Κάθε κρίση, προσφέρεται, πράγματι, ως ευκαιρία για περισυλλογή, αναστοχασμό, διόρθωση ημαρτημένων και πορείας. Υπό την προϋπόθεση ότι θεάται και αντιμετωπίζεται από τα δοκιμαζόμενα υποκείμενά της με καθαρό μυαλό, ψύχραιμα και κατά το δυνατόν απαλλαγμένα από την σύγχυση,την αναστάτωση, την ανασφάλεια που προκαλεί στον άνθρωπο και την κοινωνία η ανατροπή της ρουτίνας, η κατάρρευση παγιωμένων βεβαιοτήτων.
Την σχετική πρωτοβουλία για την μετάλλαξη της κρίσης σε δυνατότητα ευκαιρίας, οφείλουν πρωτίστως να την αναλάβουν οι πολιτικοί (με την ευρεία έννοια) ταγοί. Που πρέπει με θάρρος και παρρησία -και κυρίως με ευθύ και ειλικρινή λόγο- να πείσουν και να παρακινήσουν την κοινωνία των πολιτών, να την οδηγήσουν σε ατραπούς μη οικείους, δύσκολους και απαιτητικούς, σε σχέση με την παγιωμένη πραγματικότητα που η κρίση αποσάθρωσε.
Δεν είναι εύκολη επιδίωξη. Ιδίως σε λαούς, όπως ο ελληνικός, που έχει (κακο)μάθει να δρα και να εμπιστεύεται το άμεσο και ασφαλές “ιδιωτικό” περιβάλλον, τον άμεσο “οικογενειακό” δεσμό, σέβεται και προστατεύει τον ιδιωτικό “χώρο” και περιφρονεί τον δημόσιο, δυσπιστεί και αποφεύγει να εντάσσεται και να ενεργεί σε ευρύτερο συλλογικό πλαίσιο. Λαός, που το κράτος έχει λόγο ύπαρξης μόνο όταν τον εξυπηρετεί και τον “βολεύει” σε ατομική (και συντεχνιακή, κατ' επέκταση ) βάση, που δυσφορεί όταν καλείται να δράσει συλλογικά σε ευρύτερο πλαίσιο (αυτό είναι το κράτος), και όταν οι περιστάσεις απαιτούν τέτοια συλλογική δράση και θυσίες, αισθάνεται θιγόμενος. Και κυρίως ανασφαλής. Τον βγάζει έξω από τα νερά του, την “επανάπαυση” ότι κάποιος άλλος πρέπει να τον φροντίζει (και να καταβάλλει το κόστος...) χωρίς καμιά υποχρέωση δικής του συμμετοχής, προσπάθειας,ρίσκου και κόστους.
Το “δεν υπάρχει κράτος!”, που κραυγάζουμε όταν... κλείνει από τα χιόνια ο δρόμος του χωριού , την ώρα που στον υπόλοιπο κόσμο των... κουτόφραγκων βγαίνουν με τα φτυάρια και τον καθαρίζουν οι ίδιοι οι κάτοικοι, το εθνικό σπορ της φοροδιαφυγής στο οποίο επιδιδόμαστε όλοι όπου “μας παίρνει” (δεν είναι φοροφυγάδες μόνο οι καπιταλιστές!), το ότι φταίει η Τροχαία που δεν αστυνομεύει ασφυκτικά τις εθνικές οδούς και μας... “επιτρέπει” να τρέχουμε σαν δαιμονισμένοι και να σκοτωνόμαστε (αναλογικά πρώτη χώρα στον κόσμο σε τροχαία δυστυχήματα!), είναι μερικές μόνο από τις σαφείς ενδείξεις της νοοτροπίας που μας διακατέχει...
Στα χρόνια της κρίσης που ζούμε, έχουν αρχίσει να ψιθυρίζονται αναιμικές παραδοχές ότι “φταίμε κι' εμείς...”. Μετά την πρώτη αντίδραση, κάποιοι, σε στενούς ,έστω ,“ελεγχόμενους” κύκλους παραδέχονται πως ο Πάγκαλος δεν είχε και πολύ άδικο πως “όλοι μαζί τα φάγαμε”. Ακούγονται απόψεις για τις υπερβολές και ηθελημένες θεσμικές στρεβλώσεις του συντεχνιακού συνδικαλισμού, που τις πληρώνουμε εντέλει πανάκριβα-κι' εδώ που φθάσαμε, “οριζόντια” και άδικα.
Στο “δια ταύτα”, όμως, όταν προκύπτει πιεστικά το ζητούμενο πως την κρίση θα την μετατρέψουμε και θα την εκμεταλλευθούμε ως ευκαιρία για ένα νέο υγιές, υγιέστερο έστω,ξεκίνημα και λογικότερο περιβάλλον, όταν προβάλλει επιτακτική η ανάγκη για αλλαγή νοοτροπίας, απαλλαγή από υιοθετημένες ως “κανονικότητα” παθογένειες, όταν (τώρα) που έφθασε η ώρα για θυσίες, σκληρή δουλειά και προσγείωση στην πραγματικότητα από τα ύψη της επίπλαστης ευμάρειας και της δανειακής “άνεσης”, η απογοήτευση και αγανάκτηση (έναντι ποίου;), μετατρέπουν την απαραίτητη όσο και απογοητευτική απογραφή ,σε αλόγιστη οργή και εκδικητική διάθεση, με μια διάθεση άρνηση της πραγματικότητας. Αν οι συνθήκες αλλάζουν, τότε... τόσο το χειρότερο για τις συνθήκες!
Γι' αυτήν την αποχαυνωτική και υπονομευτική“Νιρβάνα”, την ψευδαίσθηση ότι τα πράγματα θ' αλλάξουν από... μόνα τους και χωρίς κανένα απολύτως κόστος (έστω του αναλογούντος για τα χρόνια “κρασιού και λουλουδιών” της χαζοχαρούμενης με δανεικά παρακμής μας), ευθυνόμαστε όλοι ανεξαιρέτως! Η πολιτική τάξη, φυσικά, έχει την βαρύτερη ευθύνη. Γιατί, εξακολουθώντας να υπολογίζει υπέρμετρα το έρμο πολιτικό κόστος, δεν τόλμησε και δεν επέβαλλε ανατροπές, εκσυγχρονισμούς, αναδιαρθρώσεις θεσμών. Δεν επιχείρησε καν να ξεκινήσει το στήσιμο ενός στιβαρού, σοβαρού, αποτελεσματικού κράτους, ακομμάτιστη και αξιοκρατική δημόσια διοίκηση, λειτουργική, εύρυθμη και με ταχείς ρυθμούς δικαιοσύνη, επιβολή της αντικειμενικής αξιολόγησης σε κάθε... ανθυποπαράρτημα της κρατικής μηχανής. Νοιάζεται περισσότερο για το άμεσο εκλογικό της μέλλον, της διατήρησης ή ανάρρησης στην εξουσία, παρά για το μέλλον -κυριολεκτικά αβέβαιο και επί ξυρού ακμής- της χώρας.
Αλλά, ας το ομολογήσουμε (θα ήταν μια καλή αρχή...), πως γι' αυτήν την καταστροφική αταβιστική συμπεριφορά των πολιτικών μας,ουσιαστικότατο μερίδιο ευθύνης έχουμε κι' εμείς οι πολίτες. Που αντιδρούμε (κινητοποιώντας τα ποταπά αντανακλαστικά της πολιτικής τάξης...) σε κάθε απόπειρα ανατροπής “κεκτημένων” και “καλώς κειμένων” συνηθειών, με τις οποίες μάθαμε να βολευόμαστε, αδιαφορώντας για το επερχόμενο κόστος-πού ήρθε. Η μη ανάληψη από αυτήν του πολιτικού κόστους των αλλαγών, είναι το δικό μας... “όφελος”, για το οποίο πιέζουμε. Ακόμη και σήμερα, που δεν υπάρχουν πια... “οφέλη”, παρά μόνο ψευδαισθήσεις για διατήρηση των όσων μας έχουν απομείνει. Που νομοτελειακά θα εξανεμισθούν κι' αυτά, αν συνεχίσουμε να κλείνουμε τα μάτια στην νέα απαιτητική και δύσκολη πραγματικότητα...