Πριν από μερικά χρόνια είχε συζητηθεί ευρέως στις τηλεοράσεις, στις εφημερίδες καθώς και μεταξύ των πολιτών η διάκριση μεταξύ «νομίμου» και «ηθικού». Αιτία ήταν ορισμένες πράξεις του τότε υπουργού κ. Βουλγαράκη που υποστήριζε ότι είναι αρκετό για τους πολιτικούς να δρουν μέσα στα όρια που θέτουν οι νόμοι. Όμως, η άποψη που επικράτησε ήταν ότι υπάρχουν πράξεις που όλοι θα θεωρούσαμε ανήθικες αλλά δεν είναι παράνομες.
Η αθέτηση των υποσχέσεων, π.χ., δεν είναι παράνομη αλλά μπορεί να είναι ανήθικη. Ο άνδρας που υπόσχεται γάμο και στη συνέχεια εγκαταλείπει την αρραβωνιαστικιά του την οποίαν αυτός κατέστησε έγκυο, δεν παρανομεί, αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι θα συμφωνούσαν με την γνώμη ότι η αθέτηση της υπόσχεσής του είναι ανήθικη.
Παρότι έχουν περάσει έξι χρόνια από τότε η συζήτηση περί νομίμου και ηθικού δεν είναι άσχετη με την παρούσα πολιτική κατάσταση στην χώρα μας. Εδώ και μερικούς μήνες και εν όψει της εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας, πολλοί βουλευτές και τουλάχιστον δύο πολιτικοί αρχηγοί διακηρύττουν ότι δεν πρόκειται να ψηφίσουν υπέρ της εκλογής Προέδρου ανεξαρτήτως υποψηφίου. Ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ κ. Τσίπρας και ο αρχηγός των ΑΝ.ΕΛ κ. Καμμένος επαναλαμβάνουν , στομφοδώς και ανερυθριάστως, με κάθε ευκαιρία ότι τα κόμματά τους δεν θα ψηφίσουν Πρόεδρο Δημοκρατίας για να προκαλέσουν διάλυση της παρούσας Βουλής και εκλογές. Αν η πρόθεση αυτή πραγματοποιηθεί, οι βουλευτές αυτών των κομμάτων και πρωτίστως οι αρχηγοί τους, θα έχουν διαπράξει δύο πολιτικά ατοπήματα. Πρώτον, θα έχουν κάνει κατάχρηση δικαιώματος. Δεύτερον, θα έχουν διαπράξει μια ανήθικη πράξη. Και τα δύο στο πλαίσιο της πολιτικής ζωής της χώρας.
Οι του ΣΥΡΙΖΑ και των ΑΝ.ΕΛ έχουν δικαίωμα να καταψηφίσουν έναν υποψήφιο για το αξίωμα του προέδρου της Δημοκρατίας και ταυτόχρονα έχουν δικαίωμα, αν κανένας υποψήφιος δεν κρίνεται κατάλληλος ή της αρεσκείας των, να προτείνουν τον δικό τους υποψήφιο. Νομίζω, όμως, ότι η ταυτόχρονη διπλή άρνηση, δηλαδή καταψήφιση οποιουδήποτε υποψηφίου και άρνηση να προτείνουν έναν κατάλληλο κατά την γνώμη τους υποψήφιο, αποτελεί κατάχρηση δικαιώματος και σοβαρό πολιτικό ατόπημα.
Η πρόθεση αυτών των δύο πολιτικών αρχηγών έχει διατυπωθεί ρητά από τους ίδιους και είναι γνωστή. Επιδιώκεται η διάλυση της Βουλής και η προκήρυξη πρόωρων εθνικών εκλογών. Στην υστεροβουλία αυτή κρύβεται η ανήθικη πλευρά της σχεδόν καθημερινά διατυπούμενης πρόθεσής τους. Αυτή η πρόθεση, αν πραγματοποιηθεί, θα είναι αντίθετη προς έναν ηθικό κανόνα που λέει ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε έναν άνθρωπο ως μέσον για να πετύχουμε σκοπούς ανεξάρτητους από τον άνθρωπο αυτόν. Π.χ. αν παντρευτείς μια γυναίκα, όχι επειδή την αγαπάς , αλλά για τα πλούτη της , έχεις διαπράξει μια ανήθικη πράξη. Οι άνθρωποι είναι σκοπός, δεν είναι μέσον. Κατά συνέπεια, η καταψήφιση ενός υποψηφίου, ανεξαρτήτως των πολιτικών, ηθικών και άλλων προσόντων του, με σκοπό να επιτευχθεί ένα αποτέλεσμα ανεξάρτητο του υποψηφίου, αποτελεί χρησιμοποίησή του ως μέσου.
Αυτό που δικαιούνται ο κ. Τσίπρας και ο κ. Καμμέμος είναι να καταψηφίζουν όποιον υποψήφιο θεωρούν ακατάλληλο, ανεξάρτητα από ποιους προτείνεται, και αν κανείς δεν κρίνεται κατάλληλος τότε οφείλουν να προτείνουν τους δικούς τους υποψήφιους. Έτσι θα περίμενε κανείς να συμπεριφέρονται οι πολιτικοί άνδρες. Στο Αγγλοαμερικανικό πολιτικό λεξιλόγιο υπάρχει ο όρος «statesman», που σημαίνει «πολιτικός ανήρ», δηλ. αυτός που προβάλλει το εθνικό συμφέρον πέρα και πάνω από το κομματικό ή προσωπικό του συμφέρον. Προκαλεί θλίψη η διαπίστωση ότι η χώρα έχει σοβαρό έλλειμμα πολιτικών ανδρών και εξίσου σοβαρό πλεόνασμα πολιτικάντηδων.
Πολλοί συμπολίτες μας υποστηρίζουν ότι οι ηθικοί κανόνες και η κατάχρηση δικαιωμάτων είναι ψιλά γράμματα για τους πολιτικούς γενικά και για τους δικούς μας πολιτικούς ειδικά. Υποστηρίζουν ότι την στιγμή που πρώην υπουργοί, κυβερνητικοί αξιωματούχοι, δήμαρχοι κτλ είναι φυλακή ενώ άλλοι διώκονται και σίγουρα πολλοί εξ αυτών θα καταλήξουν στην φυλακή, ίσως είναι υπερβολή να ανησυχούμε για «μικροπράγματα». Φυσικά, δεν υποστηρίζω ότι οποιοσδήποτε άνθρωπος ή πολιτικός είναι εν δυνάμει απατεώνας.
Απλώς, υποστηρίζω ότι εμείς, οι πολίτες, πρέπει να παρατηρούμε τα πάντα και ν’ ανησυχούμε για τα πάντα, ακόμη και για τα μικροπράγματα.
…………………………………..
Ο Θ. Π. Λιανός είναι Ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.