Σε μια αγορά που συμπιέζεται από παντού, το καλό βιβλίο είναι σαν τον άνθρωπο που θα γνωρίσεις και θα ταιριάξεις. Είναι θέμα ενστίκτου το πώς θα βρεθεί. Ή και τύχης. Η δική μου λίστα για τα βιβλία αυτού του καλοκαιριού καθορίστηκε από τα τρία παντοτινά μου κουσούρια. Θέλω να είναι καλογραμμένα (όχι στο πόδι, όχι τσαπατσούλικα, βιαστικά). Θέλω να με ταξιδεύουν. Και θέλω να είναι όσο το δυνατόν πιο πρωτότυπα, μακριά από κλισέ χιλιοειπωμένων ιστοριών. Διάλεξα δέκα βιβλία και για το καθένα εξηγώ τους λόγους.
Ελληνική Λογοτεχνία
- «Σκηνές από τον βίο του Ματίας Αλμοσίνο», Ισίδωρος Ζουργός (Εκδόσεις Πατάκη)
Επειδή ο Ζουργός είναι αυτή τη στιγμή ο πιο ενδιαφέρων Έλληνας μυθιστοριογράφος. Επειδή δεν δημοσιεύει ανά δώδεκα ή δεκαπέντε μήνες, όπως οι περισσότεροι, και επειδή κάθε βιβλίο του αποτελεί μια ολοκληρωμένη καταγραφή. Εδώ, εξιστορεί τη ζωή ενός προικισμένου ανθρώπου, γιατρού και πολυπράγμονα στοχαστή, που δρασκελίζει χώρες, γλώσσες, πολιτισμούς, που περιπλανιέται σε ανθρώπους και ιδέες. Μυθιστόρημα φιλόδοξο, χειμαρρώδες, θαρραλέο.
- «Το τέλος του γαλάζιου ρόδου», Ελένη Πριοβόλου (Εκδόσεις Καστανιώτη)
Επειδή η Τριλογία (της) των Αθηνών συμπυκνώνει έναν αιώνα Ελλάδας γεμάτο συναίσθημα και φωνές απλών ανθρώπων. Επειδή το γράψιμό της σε ταξιδεύει απαλά, σαν άνεμος. Και επειδή αρνείται τα κλισέ και τις ευκολίες. Με το βιβλίο αυτό κλείνει την τριλογία που ξεκίνησε με το υπέροχο «Όπως ήθελα να ζήσω», και μας χαρίζει μια κοινωνική τοιχογραφία όπου ο έρωτας είναι το πρόσχημα: η ουσία είναι το πάθος, η επανάσταση, η ελπίδα.
- «Νοέμβριος», Γιώργος Σκαμπαρδώνης (Εκδόσεις Πατάκη)
Επειδή όταν γράφει διηγήματα, νομίζεις ότι δεν έγραψε ποτέ του μυθιστόρημα, αγγίζει την τέχνη μαστόρων όπως ο Σωτήρης Δημητρίου. Επειδή είναι συγκινητικός και τρυφερός και με μια συμπόνια που αφοπλίζει. Και επειδή, «μεγαλώνοντας στη φτώχεια του πλούτου», όπως έχει πει ο ίδιος, δίνει στη λογοτεχνία του μια πανανθρώπινη διάσταση που διαφέρει, που διαφοροποιείται, που είναι πρωτότυπη. Τριάντα τρεις ιστορίες πλημμυρισμένες από ανάσα.
- «Η ανάσταση του Μάικλ Τζάκσον», Δημήτρης Σωτάκης (Εκδόσεις Κέδρος)
Επειδή είναι μια από κείνες τις τρελές, αστείες, παραβολικές, βαθιά μελαγχολικές ιστορίες που μόνο αυτός μπορεί να γράψει. Επειδή, παρά τον μάλλον banal τίτλο, κάθε σελίδα κρύβει δεύτερες και τρίτες αναγνώσεις. Και επειδή είναι ένας δημιουργός που καταθέτει σπουδαία έργα («Το θαύμα της αναπνοής» αποτελεί έργο-σταθμό για την προηγούμενη δεκαετία) και εξακολουθεί να κινείται αθόρυβα, με μοναδικό μέλημα την βύθιση σε ακραιφνώς λογοτεχνικά στοιχήματα.
- «Χάλκινο γένος», Μαρία Σκιαδαρέση (Εκδόσεις Πατάκη)
Επειδή ήταν για μένα το καλύτερο ελληνικό μυθιστόρημα του 2013 και αξίζει να διαβαστεί από όσους το προσπέρασαν αβίαστα. Επειδή ζωντανεύει την ελληνική ιστορία σε ένα δεξιοτεχνικό ταξίδι από τον Μεσαίωνα ως τις μέρες μας. Και επειδή είναι ένα έργο τολστοϊκής κοπής, πυκνό, απαιτητικό, μα και ψυχαγωγικό. Στο επίκεντρο βρίσκεται μια οικογένεια από την Κεφαλονιά της Αγγλοκρατίας. Μακράν το καλύτερό της βιβλίο μετά το «Άτροπος».
Ξένη Λογοτεχνία
- «Η καρδερίνα», Ντόνα Ταρτ (Εκδόσεις Λιβάνη)
Επειδή είναι η Τζόις Κάρολ Όουτς του εικοστού πρώτου αιώνα. Επειδή προσφάτως κέρδισε το βραβείο Πούλιτζερ. Και επειδή «Η μυστική ιστορία» και ο «Μικρός φίλος», τα δύο προηγούμενα μυθιστορήματά της, αποδείχτηκαν αναγνωστικές εμπειρίες που στοίχειωσαν εκατομμύρια ψυχές. Και εδώ οι σελίδες είναι αναρίθμητες (κοντά χίλιες), η τάση προς τη φλυαρία εξόφθαλμη, μα αυτά ακριβώς είναι και τα συστατικά του «great American novel» αλά Ροθ, Μέιλερ και Πύντσον.
- «Καμένες σκιές», Καμίλα Σάμσι (Εκδόσεις Πατάκη)
Επειδή το παίνεψαν δύστροπες παλιοσειρές σαν τον Σαλμάν Ρούσντι και τον Πίτερ Κάρει. Επειδή η Σάμσι συνέλαβε πανοραμικά όλους τους τρόπους με τους οποίους οι τραγωδίες διαμορφώνουν τις ψυχές των ανθρώπων. Και επειδή είναι απλά ένα από τα πιο όμορφα βιβλία που έχω διαβάσει τα τελευταία χρόνια. Από το Ναγκασάκι, τη μέρα της βόμβας και το Νέο Δελχί, δύο χρόνια αργότερα, μέχρι την αυγή του δικού μας αιώνα, το ταξίδι είναι επικό, σαρωτικό, μαγευτικό.
- «Το στίγμα της προδοσίας», Πολ Τζόνστον (Εκδόσεις Ψυχογιός)
Επειδή ένα καλό αστυνομικό είναι must τις ζεστές καλοκαιρινές νύχτες. Επειδή αυτό δεν είναι απλά αστυνομικό αλλά εντάσσει στο μυστήριο της πλοκής παλιές σκοτεινές σελίδες της Ελληνικής ιστορίας. Και επειδή εκτυλίσσεται στην Κρήτη του τώρα και της μάχης με τους Γερμανούς. Ο βραβευμένος Σκωτσέζος συγγραφέας που ζει μόνιμα στο Ναύπλιο και λατρεύει τη χώρα μας, έγραψε ένα μυθιστόρημα αλά Γκράχαμ Γκριν, όπου η δράση δεν επισκιάζει τα κοινωνικά ζητήματα που θέτει.
- «Το παιδί του ξένου», Άλαν Χόλινγκχερστ (Εκδόσεις Καστανιώτη)
Επειδή η πρόζα του βραβευμένου με Μπούκερ Βρετανού είναι λεπτοκεντημένη, σαν παλιά δαντέλα. Επειδή από τις σελίδες του περνούν καταραμένοι ποιητές και ξεπεσμένοι αριστοκράτες, σε μιαν ατμόσφαιρα αλά Ντόριαν Γκρέι. Και επειδή η αύρα είναι ποτισμένη από μιαν αδιόρατη μελαγχολία που ταιριάζει στα καλοκαιρινά μεσημέρια. Μυθιστόρημα σκιών και μυστικών, που σε μια πιο ανάλαφρη εκδοχή του θα μπορούσε να είναι το «Ντάουντον Άμπει» της πνευματικής ελίτ.
- «Θύελλα σε μητρική καρδιά», Τζέιμς Μ. Κέιν (Εκδόσεις Μεταίχμιο)
Επειδή ανήκει στα κλασσικά του εικοστού αιώνα. Επειδή ο Κέιν έχει γράψει το θρυλικό «Ο ταχυδρόμος χτυπάει πάντα δυο φορές» και έχει δημιουργήσει μερικές από τις πιο πειστικές και επικίνδυνες femme fatale της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Και επειδή η Μίλντρεντ Πιρς, η ηρωίδα αυτού εδώ του αριστουργηματικού βιβλίου (γραμμένου το 1941), είναι η επιτομή της απλής νοικοκυράς που οι περιστάσεις την αναγκάζουν να πάρει την ζωή στα χέρια της. Το μεγάλο Κραχ, οι προκαταλήψεις, ο περίγυρος των γυναικών και η αλαζονεία της επιτυχίας αναπτύσσονται σε ένα κοινωνικό πορτραίτο που θα φλέρταρε ίσως με την σαπουνόπερα αν ο Κέιν δεν ήταν τόσο δυνατός και οξυδερκής γραφιάς.