Φαίνεται πως οι Τούρκοι μας αιφνιδίασαν με τις «επιθέσεις φιλίας» των τελευταίων ημερών. Από τη μία ο Ερντογάν ανακοινώνει την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης δια στόματος... Ομπάμα, ενώ σενάρια για άνοιγμα της Αμμοχώστου προσπαθούν να καλλιεργήσουν εντυπώσεις για το Κυπριακό.
Δεν πρόλαβαν όμως να περάσουν μερικές ώρες μετά το εγκώμιο που έπλεξε ο Αμερικανός πρόεδρος για τον Τούρκο πρωθυπουργό και τις κινήσεις που κάνει και αμέσω η τουρκική διπλωματία επανέφερε την παραδοσιακή θέση ότι οποιαδήποτε παραχώρηση για τη Χάλκη πρέπει να συνοδεύεται από «αντίμετρα» για τους μουσουλμάνους της Δυτικής Θράκης.
Σε ότι αφορά δε την Αμμόχωστο, η πρόταση που διέρευσε μέσω της Milliyet κάνει λόγο για άνοιγμα της πόλης στους Ελληνοκυπρίους αλλά με...τουρκική διοίκηση.
Ιράν και Κύπρος προ των πυλών
Γιατί λοιπόν η Τουρκία τα κάνει τώρα όλα αυτά; Ο βασικός στόχος είναι η καλλιέργεια εντυπώσεων στη διεθνή κοινότητα, ώστε η χώρα να δείξει πως είναι ανεκτική και ανοιχτή στη διαφορετικότητα. Επιπλέον, η Άγκυρα έχει κατανοήσει πως λόγω της σύγκρουσης Ιράν-Ισραήλ, ανακτά τη στρατηγική της θέση για τη Δύση, την οποία φυσικά θα «παζαρέψει» αν χρειαστεί στρατιωτική επέμβαση κατά της Τεχεράνης.
Ακόμα, το γεγονός ότι η Κύπρος αναλαμβάνει την προεδρία της ΕΕ δημιουργεί από μόνο του πλήγμα στο γόητρο της γειτονικής μας χώρας, η οποία θα βρεθεί να διαπραγματεύεται (και να ελέγχεται) προκειμένου να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση, από μια χώρα την οποία όχι μόνο δεν αναγνωρίζει αλλά και κατέχει στρατιωτικά το 40% του εδάφους της.
Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να δούμε και την πρόταση για άνοιγμα της Αμμοχώστου στους Ελληνοκυπρίους. Με αυτή την κίνηση-πυροτέχνημα, η Άγκυρα προσπαθεί να δείξει πνεύμα συνεργασίας και καλής θέλησης για το Κυπριακό. Ταυτόχρονα η κίνηση αυτή επιχειρεί να αναδείξει το ψευδοκράτος σε κυρίαρχο κράτος καθώς με βάση την πρόταση οι κατοχικές αρχές θα αναγνωρίσουν το δικαίωμα ιδιοκτησίας των Ελληνοκυπρίων στην περίκλειστη περιοχή των Βαρωσίων.
Η Χάλκη είναι «άδειο πουκάμισο»
Σε ότι αφορά το Οικουμενικό Πατριαρχείο τα πράγματα είναι κάπως διαφορετικά κι αυτό γιατί όλη η υπόθεση της Χάλκης αποτελεί μια τουρκική μπλόφα. Το πρόβλημα της βιωσιμότητας του Πατριαρχείου δεν έγκειται στην ύπαρξη η όχι θεολογικής σχολής σε τουρκικό έδαφος αλλά στο κατά πόσο οι συνοδικοί ιεράρχες έχουν την τουρκική υπηκοότητα προκειμένου να είναι υποψήφιοι για το αξίωμα του Πατριάρχη, σύμφωνα με την πρόνοια της Συνθήκης της Λωζάννης.
Όταν η Τουρκία δεν έδινε την υπηκοότητα στους συνοδικούς μητροπολίτες, πράγματι υπήρχε κίνδυνος για τη βιωσιμότητα του Πατριαρχείου. Ωστόσο, από τη στιγμή που τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω αμερικανικών πιέσεων, η Άγκυρα προέβη σε μαζικές πολιτογραφήσεις ιερωμένων δεν φαίνεται να υπάρχει μεσοπρόθεσμα κίνδυνος για το Φανάρι. Συνεπώς, οι Τούρκοι «παίζουν» το χαρτί της Χάλκης προκειμένου να επιτύχουν ανταλλάγματα σε ότι αφορά την μουσουλμανική μειονότητα στη Θράκη, την οποία επιδιώκουν να προσεταιριστούν.
Είναι εξαιρετικά ενθαρρυντικό το γεγονός ότι σε όλες αυτές τις κινήσεις εντυπωσιασμού η Αθήνα κρατά ψύχραιμη στάση και δεν παρασύρεται στα τούρκικα παιχνίδια. Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να τηρήσει τη γραμμή που ατύπως έχει χαράξει ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος - δηλαδή να τονιστεί η οικουμενική ακτινοβολία του θεσμού έναντι της ελληνικότητάς του. Άλλωστε η μέχρι τώρα στάση της Τουρκίας που αντιμετωπίζει το Φανάρι ως εκκλησιαστική διοίκηση των Ρωμιών (Rum Ortodoks Patriği) το οδήγησε στη συρρίκνωση και στα όρια του αφανισμού.
Αντίθετα, η οικουμενική του διάσταση ως πνευματική ηγεσία των απανταχού Ορθοδόξων - και κυρίως των Αμερικανών- του δίνει τη δυνατότητα να παρουσιάζει τα αιτήματά του όχι σαν δεκανίκι της ελληνικής διπλωματίας αλλά σαν ένας θεσμός εγνωσμένου κύρους με παγκόσμια ακτινοβολία. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι ο κ. Βαρθολομαίος επιδιώκει την αποκατάσταση των αδικιών με τη λογική ότι οι Ορθόδοξοι της Τουρκίας είναι Τούρκοι πολίτες οι οποίοι έχουν διαφορετικό θρήσκευμα.
«Κλείνοντας το μάτι» στην Αίγυπτο για την ΑΟΖ
Είναι σημαντικό να σημειωθεί πως η Τουρκία το τελευταίο διάστημα έχει προβεί σε σειρά μέτρων αποκατάστασης των αδικιών εις βάρος της ομογένειας. Μετά την επιστροφή του Ορφανοτροφείου της Πριγκήπου αλλά και άλλων βακουφικών περιουσιών, πρόσφατα επαναλειτούργησε το ελληνικό σχολείο της Ίμβρου. Επιπλέον, σε συμβολικό επίπεδο η λειτουργία στην Παναγία Σουμελά αλλά και η υποδειγματική αποκατάσταση της Αρμένικης εκκλησίας στην λίμνη Βαν, προσπαθούν να προωθήσουν την εικόνα μιας Τουρκίας φιλικής στις χριστιανικές κοινότητες.
Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι αμέσως μετά τα γεγονότα της Πλατείας Ταχρίρ και την πτώση του Μουμπάρακ, τόσο ο κ. Ερντογάν όσο και ο κ. Νταβούτογλου επεχείρησαν να αποκομίσουν πολιτικό όφελος δίνοντας την εικόνα του ρυθμιστή της περιοχής ενώ προσπαθούν να πλησιάσουν και τους Κόπτες της Αιγύπτου που αποτελούν το κρίσιμο 10% του πληθυσμού.
Οι λόγοι αυτής τι κίνησης συνδέονται άμεσα με την ΑΟΖ, καθώς η Άγκυρα επιδιώκει να δημιουργήσει ένα κάθετο άξονα με την Αίγυπτο προκειμένου να λειτουργήσει σαν αντίβαρο στον δημιουργούμενο άξονα Αθήνας-Λευκωσίας-Τελ Αβίβ. Άλλωστε ενδεχόμενος καθορισμός της ΑΟΖ μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου θα δημιουργήσει επικίνδυνα τετελεσμένα στην περιοχή, καθώς φυσικά δεν θα αναγνωρίζει υφαλοκρηπίδα στο Καστελόριζο, αποκόπτοντας την επαφή μεταξύ ελληνικής και κυπριακής ΑΟΖ.
Στο πλαίσιο αυτό η ελληνική διπλωματία χρειάζεται να δράσει ψύχραιμα αλλά και γρήγορα. Είναι σημαντικό αμέσως μετά τις εκλογές να προωθηθεί το ζήτημα της ανακήρυξης της ΑΟΖ και το υπουργείο Περιβάλλοντος να κινήσει τις διαδικασίες αδειοδότησης ακολουθώντας το υπόδειγμα της Κύπρου και του Ισραήλ.
Το βασικό είναι να μη χαθεί πολύτιμος χρόνος και κυρίως το εγχείρημα να γίνει αθόρυβα, μακριά από τη βορά του λαϊκισμού και της μιντιακής υστερίας που χρόνια καπηλεύονται τα εθνικά ζητήματα για λίγες ψήφους και νούμερα στα μηχανάκια.