«Βρήκαμε ένα μπάχαλο και το αφήσαμε να εξελιχθεί σε χάος...». Η διαπίστωση, τον Μάρτιο του '84, από τον νεοδιορισμένο υπουργό Προεδρίας του ΠΑΣΟΚ (πρώην υπουργό Συντονισμού στην πρώτη κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου το '81) καθηγητή Απόστολο Λάζαρη, από τα σοβαρότερα και αξιολογότερα στελέχη των κυβερνήσεων της «Αλλαγής» .Ήξερε πως η εκτίμηση και ο σεβασμός που έτρεφα στο πρόσωπό του, δεν θα μου επέτρεπαν να μην τηρήσω το δημοσιογραφικό off the record που κάλυπτε την συζήτησή μας στο γραφείο του. Αναφερόταν στο χάος της δημόσιας διοίκησης, στο οποίο τα μέγιστα είχε συμβάλλει ο προκάτοχός του Μένιος Κουτσόγιωργας, την υπερτροφική συντεχνιακή δημοσιοϋπαλληλία, την αναποτελεσματικότητά της και το απίστευτο κόστος της σε σχέση με την δημοσιονομική αντοχή της χώρας. Κατά την άποψή του, αφετηρία για τον απαραίτητο εκσυγχρονισμό του κράτους (ό όρος δεν είχε ακόμη γίνει πολιτική-επικοινωνιακή ετικέτα...) ήταν η χειραφέτηση της κρατικής μηχανής από την κομματοκρατία και το ρουσφέτι, η κατάρτιση και πάγια θεσμοθέτηση ενός λειτουργικού και αποτελεσματικού βαθμολογίου-μισθολογίου και οι μετατάξεις. Δήλωνε αποφασισμένος να παλέψει με το κράτος-Λεβιάθαν. Δεν του το επέτρεψαν. Και εγκατέλειψε τελικά την πολιτική σκηνή, αφού το 1988, έστειλε μιαν εμπιστευτική έκθεση στον Ανδρέα Παπανδρέου, εξηγώντας του τα πώς και τα γιατί μέσα σε μια επταετία ο προϋπολογισμός πενταπλασιάσθηκε (από 625 δις δραχμές το '81 σε 3,2 τρις το '88...) όταν στο ίδιο διάστημα η αύξηση του ΑΕΠ μόλις έφθασε το 7%, δηλαδή περίπου 1% ετησίως. Σκεφθείτε και συγκρίνετε: σήμερα μετράμε έξη συνεχή έτη επιδεινούμενης αρνητικής ανάπτυξης...
Θυμήθηκα εκείνη την κουβέντα μας με τον Απόστολο Λάζαρη σχεδόν 30 χρόνια αργότερα, σήμερα που ο εκσυγχρονισμός του δημοσίου παραμένει... επίκαιρος και επιτακτικός, σε συνθήκες απείρως χειρότερες και επιβαρυμένες μ' εκείνες του '84. Τριάντα χρόνια στην διάρκεια των οποίων έχουν ψηφισθεί τουλάχιστον... έξη «οριστικά...» ενιαία μισθολόγια και βαθμολόγια, τρία νομοσχέδια που προβλέπουν τον θεσμό των μετατάξεων, χωρίς βεβαίως να εφαρμοσθεί με αποφασιστικότητα και συνέπεια κανένα, λόγω της άρνησης του πολιτικού προσωπικού να εγκαταλείψει τις προσφιλείς ψηφοθηρικές αγκυλωμένες συνήθειές του!
Σήμερα (αφού επιτέλους για πρώτη φορά στην ιστορία του ελληνικού κράτους καταφέραμε να μάθουμε στο... περίπου, πάλι, πόσοι άνθρωποι μισθοδοτούνται από το δημόσιο) ο εκσυγχρονισμός και η λειτουργικότητα της κρατικής μηχανής, μας επιβάλλεται επιτακτικά από τους δανειστές μας, αυτή την φορά. Και τον επιχειρούμε βίαια (πια, κατ' ανάγκη...) και σε μεγάλο βαθμό ασχεδίαστα: κύριος στόχος μας δεν είναι το ν' αποκτήσουμε επιτέλους ένα εύρυθμο, ευέλικτο και αποτελεσματικό κράτος, αλλά οι δημοσιονομικές περικοπές. Χάσαμε τον χρόνο (μετά την έκρηξη προσλήψεων και ρουσφετιών κατά την 5ετία Καραμανλή του νεότερου, με πρωτομάστορα τον «Πάκη» Παυλόπουλο...), από το 2009 έστω, να προχωρήσουμε σταδιακά και κλιμακωτά στην αναδιάρθρωση του δημόσιου τομέα, αφού ΠΡΩΤΑ σχεδιάσουμε τι και πόσο κράτος χρειαζόμαστε, και μετά να κρίνουμε πόσα και ποια άτομα απαιτούνται για να το στελεχώσουν. Τώρα προχωράμε σε «κινητικότητα», «διαθεσιμότητα» και εν τέλει σε απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων για να... μειώσουμε το κόστος μισθοδοσίας τους, και... «μετά» θα προσπαθήσουμε όπως-όπως να διατηρήσουμε ένα υποτυπώδες κράτος. Αναγκαστικά, «εκσυγχρονιζόμαστε»... με την ανάποδη!
Σε μια κοινωνία και μια οικονομία που ήδη μετράει περίπου 1,4 εκατομμύρια ανέργους, ασφαλώς δεν είναι «λύση» το να προσθέσεις κάποιες δεκάδες χιλιάδες ανέργους-έστω του αντιπαραγωγικού δημόσιου τομέα- στην λίστα. Και να εμφανίζεις την κίνηση ως «εκσυγχρονισμό», είναι και προκλητικό. Το κακό είναι πως ξεμείναμε από χρόνο, κι' ότι μπορούσαμε κι' έπρεπε να έχουμε κάνει πιο ήρεμα, σχεδιασμένα και με την πρόβλεψη διχτυού ασφαλείας, αναγκαζόμαστε τώρα να το κάνουμε βιαστικά, άτσαλα και σε κάποιο βαθμό άδικα.
Κάποια υπουργεία, είναι αλήθεια ότι προσπαθούν μαζί με την «κινητικότητα» να εκπονήσουν και κάποια σχέδια αναδιάρθρωσης και εκσυγχρονισμού των υπηρεσιών τους. Λείπει, όμως, το γενικό και προγραμματισμένο στην προοπτική του πλάνο. Κι' αυτό, όχι μόνο ρίχνει νερό στον μύλο της μικροκομματικής ρηχής και ανεύθυνης αντιπολίτευσης και του συντεχνιακού κατεστημένου, αλλά δεν επιτρέπει στην κοινωνία που υποφέρει και δοκιμάζεται ν' αναπτύξει δυνάμεις, αντοχές και ανοχές που θα μπορούσαν, αν της εξηγούσαν και την έπειθαν, να οδηγήσουν στην ελπίδα πως οι σκληρές θυσίες του σήμερα είναι ο σπόρος για ένα καλύτερο αύριο.
Η όσμωση πολιτικής τάξης (αυτής που έχουμε... ) και κοινωνίας, είναι επιτακτικότερη από κάθε άλλη φορά.